Demografi terimini; birçok farklı bağlamda, birçok farklı kez duymuş olabilirsiniz. Pazarlama şirketleri, siyasi partiler; hedef kitlelerine uygun bir strateji izlemek için demografiden yararlanmaktadır. Tarih, coğrafya, biyoloji, ekoloji, istatistik ve birçok diğer bilim dalı ile desteklenen demografiyi; insan nüfusu için yapılan bilimsel çalışma olarak tanımlamak mümkündür. Peki, tam olarak demografi nedir ve demografik yatırım neyi ifade etmektedir?

Demografi ile istatistik iç içe birbirini tamamlayan iki farklı bilim dalıdır. Demografide istatistiğin nimetlerinden yararlanıldığı su götürmez bir gerçektir. Türkiye İstatistik Kurumu‘nun konularına göre istatistikler kategorisinden nüfus ve demografi ile ilgili sayısal verilere ulaşabilirsiniz.

Demografi Nedir?

Küresel insan nüfusundaki artışa ilk kez dikkat çeken isim, 1798 yılında Thomas Malthus olmuştur. O tarihten bu yana, dünyadaki kaynakların artan insan popülasyonuna nasıl yeteceği bir endişe kaynağı olmuştur. Buna rağmen, dünyanın her yerinde nüfus hareketi aynı yönlü olmamaktadır. Bazı bölgelerde nüfus düşüş eğilimindeyken, birçok bölgede artış devam etmektedir.

Demografi biliminin görevi, tam olarak bu insan nüfusu incelemektedir. Demografi, Dünya’da ya da şehir, ülke gibi sınırları belli bir bölgedeki nüfusun yapısını, durumunu ve değişkenlik gösteren özelliklerini inceleyen bilim dalıdır. Bunun yanında demografinin Türkçe karşılığı, nüfusbilimdir.

Bu terimin ortaya çıkışı çok eski tarihlere dayanmaktadır. Yunanca demos (halk) ve graphein (yazmak) sözcüklerinin birleşiminden oluşturulmuştur.

Demografi bilimi kapsamında, nüfusun şu özelliklerini İncelenir:

• Yaş
• Cinsiyet
• Evlilik durumu
• Geçim durumu
• Eğitim durumu
• Diğer sosyal ve ekonomik yönler
• Ülke ve bölge bazında nüfus dağılımı
• Ülke ve bölge bazında doğum, ölüm oranları
• Ülke ve bölge bazında göç hareketleri

Demografik Veri Nedir?

Demografik veriler, belirli bir zaman aralığı için belirli bir coğrafyadaki (ülke, şehir, ilçe, köy vb.) nüfus, etnik köken, gelir, eğitim ve istihdam gibi sosyo-ekonomik olan verileri ifade etmektedir.

Örneğin, nüfus demografik verileri hakkında konuşurken; bölge nüfusu, nüfus artışı veya doğum oranı, etnik köken, nüfus yoğunluğu ve nüfus dağılımı gibi özelliklerden söz edebiliriz. İstihdamla ilgili olarak ise, cinsiyet ve etnik köken ile daha fazla ilişkilendirilebilecek istihdam edilmiş nüfus ve işsizlik oranları hakkında konuşmak mümkündür.

Demografik Verileri Kim Kullanır?

Demografik veriler genellikle; veri araştırma, pazarlama ve çevresel – insani gelişme için kullanılmaktadır. Bu veriler, hem devlet hem de özel sayım kuruluşları tarafından toplanabilmektedir. Ülkemizde çoğu demografik veri, TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) tarafından açıklanmaktadır.

Demografi ile istatistik iç içe birbirini tamamlayan iki farklı bilim dalıdır. Demografide istatistiğin nimetlerinden yararlanıldığı su götürmez bir gerçektir. Türkiye İstatistik Kurumu‘nun konularına göre istatistikler kategorisinden nüfus ve demografi ile ilgili sayısal verilere ulaşabilirsiniz.

Demografik veriler ayrıca; hedef kitle analizi ve ürün dağıtımı için pazarlamacılar ve ticari kuruluşlar tarafından da kullanılmaktadır.

Örneğin, ünlü Mc Donalds ve Burger King gibi küresel fast food zincirleri, yabancı ülkelerdeki şubeleri genellikle menülerini yerel damak tadına göre düzenlemektedir. Örneğin Akdeniz ülkelerinin aksine, Güney Amerika ülkelerinde genellikle Meksika temalı yiyecekler sunmaktadır. Sunulan lezzetlerdeki temel farklılık, demografik verileri baz alarak yürütülen demografik araştırmalardan kaynaklanmaktadır.

Demografinin Çalışma Alanları ve Yöntemleri Nelerdir?

Demografi doğrudan nüfus özelliklerini öğrenmeye çalışan bir bilim dalıdır. Bu nedenle, nüfusun özelliklerini ve değişimlerini tahmin etmek ve bunun ile ilgili teoriler üretmektedir. Belirli parametreler yardımı ile kavramlar geliştirir. Bu yöntemler içinde genel olarak; nüfus sayımı, nüfus kayıtları ya da demografik araştırmalar yer almaktadır. Diğer yandan demografi bilimiyle ilgilenen bilim insanlarına ise demograf adı verilir.

Demografların başlıca ilgi alanları ve görevleri şunlardır:

• Demograflar; nüfus sayımlarından, anketlerde ve resmi evraklardan nüfusla ilgili istatistiklerin toplanmasıyla ilgilenirler.
• Gelecek tahminleri yürütmek için matematiksel modeller kurarlar ve mevcut nüfusun coğrafi dağılımını belgelendirirler.
• Nüfus dağılımını genellikle; istihdam, eğitim ve sosyo-ekonomik durum, etnik köken veya din gibi kriterlere göre belirlerler.
• Hane, aile ve yerleşim yerlerindeki yaşam düzenlemeleriyle ilgilenirler.
• Kız ve erkek bebekler için doğum oranlarıyla ilgili tahminde bulunurlar. (Her 100 kız çocuğu için, yaklaşık 105 erkek çocuğu dünyaya gelmektedir.)

Sonuç olarak demografi; küresel ve yerel nüfusun değişimini veya istikrarını ölçmek ve modellemekle ilgilenen bilim dalıdır.

Demografinin Yöntemleri

Demografi doğrudan nüfus özelliklerini öğrenmeye çalışan bir bilim dalıdır. Bu sebepten ötürü nüfusun özelliklerini ve değişimlerini kestirmek ve bunun ile ilgili teoriler türetir. Belirli parametreler yardımı ile kavramlar geliştirir. Bu yöntemlere genel olarak nüfus sayımı, nüfus kayıtları ya da demografik araştırmalar içerisinde yer alır.

Demografi bilimi sosyoloji ile yakından ilişkilidir. Toplum bilimi olan sosyolojiyi anlayarak demografik yapı hakkında daha sağlıklı bilgi birikimi oluşturabilirsiniz. Bu noktada Yazbuz’un “Sosyolojinin Önemi Nedir ve Sosyologlar Ne İş Yapar? ” başlıklı yazısına bir göz atmanızı öneririz.

Ülkemizde yaşanan en güncel tartışmalardan biri kürtajın sınırlandırılması ve hükümetin doğrudan her ailenin üç çocuğunun olması gerektiğini savunması ve bunun ile ilgili ailelere destek bulunacağını taahhüt etmesi. Demografik yapının eğitime katkısı da dolaylı yoldan oldukça fazladır. Bunun yanında Fransa’da yaşanan emeklilik reformu da buna farklı bir örnek olabilir.

Fransa’da yaşanan emeklilik reformu, Avrupa başta olmak üzere Fransa medyasını da uzun süre meşgul etmiştir. Yaşanan reform ile birlikte, emeklilik yaşı ileri alınan çalışanların, emekli olmaları için ödedikleri prim sayısı arttırılmıştı. Bu durumun ardından Fransa başta olmak üzere tüm Avrupa’da eylemler meydana gelmiştir. 

Demografik Yatırım Nedir?

Demografik yatırım, nüfusun hem nicel hem de nitel özelliklerinin belirlenip, harcamaların buna göre şekillendirilmesidir.

Örneğin, bir ülkedeki nüfusun %20’sini 18-25 yaş arasındaki gençlerin oluşturduğunu varsayalım. Bu gençlerin sadece %30’unun üniversitede okuma şansı bulunuyor. Bu bilgiler, nüfusun nicel özelliklerini ifade etmektedir.

Kalan %70’in içinden ise %10’luk bir kesim ise üniversiteyi kazanamadığı için eğitimine devam edemiyor. Bu bilgi ise nüfusun nitel özelliklerinden birini ifade etmektedir. %10’luk kesimin de üniversitede eğitim görebilmesi için, üniversite sayısını arttırmak; demografik yatırıma örnek olarak gösterilebilir.

Bu tür nüfusa dair istatistiklere dayandırarak yatırım yapmak, sadece eğitim alanıyla sınırlı değildir. Toplumun temel ihtiyaçlarının tümü, demografik yatırım çerçevesinde şekillendirilebilir. Örneğin, başta sağlık ve ekonomi alanları olmak üzere, birçok farklı alan için gerçekleştirilecek yatırımların, demografik özelliklere göre belirlenmesi mümkündür.

Demografik Yatırım Çeşitleri Nelerdir?

Nüfusun artmasıyla birlikte; özellikle işsizlik, ekonomik kalkınma gibi problemler daha çok gün yüzüne çıkmaktadır. Ortaya çıkan bu sorunlar sebebiyle, ülkelerin gelişimi büyük oranda sekteye uğramaktadır. Devletlerin izleyeceği politikalar; demografik yatırımlar üzerinden istihdam oluşturmaya ve halkın refah düzeyini artırmaya yönelik olmak durumundadır.

Demografik yapı adına yapılan yatırımlar, şu sektörlere yönelik yapılabilir:

• Turizm: Gerekli altyapı yatırımlarının oluşturulmasına paralel olarak nitelikli iş gücünü gerektirir.
• Orman İşler ve Ağaçlandırma: Ağaçlandırma işlemleri ve tarım alanları da bu sektöre dahil edilebilir. Sürekli olarak istihdam sağlayacağından, önemli bir demografik yatırımdır.
• Ulaştırma: Yeni yol projelerinin ve konaklama tesislerinin planlanması. Mevcut yolların iyileştirilmesi.
• Sulama İşleri: Baraj gibi yapıların inşa edilmesi.
• Konut İnşası: İlintili olarak, yaklaşık 200 kadar iş kolunu harekete geçirmektedir.

Doğru bir strateji ile yapılan yatırımlar olumlu sonuçlar getirir.

Demografik Yatırım Yapan Ülkeler

Nüfusun beslenme, barınma, eğitim ve sağlık sorunlarına yönelik yapılan yatırımlar, genç nüfusu fazla olan ülkelerde yapılır. Dolayısıyla demografik yatırımın fazla olduğu ülkeler az gelişmiş ülkeler olarak görülür. Örneğin Nijerya, çok fazla genç nüfusa sahiptir. Bu nedenle demografik yatırım yapan ülkeler arasında yer aldığı söylenebilir.

Az Gelişmiş Ülkelerde Demografik Yatırım

Demografik yatırım, nüfusun baz alınmasıyla ortaya çıkar. Az gelişmiş ülkelerde demografik yatırımlar fazladır. Bunun temel nedeni, az gelişmiş ülkelerin genç işsizliğin önüne geçilmesidir. Bu sayede işsizlik azaltılır ve uygun istihdam alanı yaratılır. Yani, o ülkenin ekonomisinin güçlenmesini sağlar. Ayrıca sağlık alanında yapılan harcamalar, bu alanda oluşan aksaklıkların hızla giderilmesine neden olur.

Demografik Yatırımların Artması Olumlu Mu?

Demografik yatırımların fazla olması, o ülkenin ekonomisinin güçlenmesine yol açar. Örneğin nüfusun özellikleri ele alınarak işsizliğin azaltılması veya ihtiyaca uygun bir istihdam alanı yaratılması anlamına gelir. Demografik yatırımlar, bir ülkenin eksikliklerinin nitel ve nicel olarak değerlendirilerek ülkenin yararına uygun yatırımların yapılmasıdır.

Dolayısıyla bir ülkenin ekonomik olarak kalkınmasında etkili olur. İşsizliğin azalması, ihtiyaca göre yatırımların yapılması, ülkenin refah seviyesinin artmasında da önemli rol oynamaktadır. Kısacası, demografik yatırımlar, bir ülkenin yararına olacak çalışmalardır. Bu da ülkenin daha fazla refaha kavuşmasını sağlamaktadır.

Türkiye’nin Demografik Yapısı Nasıldır?

Türkiye’nin 2021 yılında dair demografik verileri, geçtiğimiz şubat ayında ilan edilmişti. TÜİK tarafından açıklana verilere göre, Türkiye’nin 2021 yılındaki nüfusu 83.614.000 (83,6 milyon) kişidir. Bu sayıya göre, Türkiye’nin 2021 nüfusu, 2020’ye göre 459.635 kişi artış göstermiştir.

Türkiye’nin 2021 Demografik Yapısına Dair Diğer Veriler:

• İl ve ilçelerde yaşayanların oranı, toplam nüfusun %93’ünü kapsamaktadır.
• Nüfusumunuz %7’si ise köylerde yaşamaktadır.
• İstanbul’un nüfusu, bir önceki yıla göre 56.815 kişi azalarak 15.462.000’e gerilemiştir.
• Bayburt, 81.910 kişi ile nüfusu en az olan ilimizdir.
• Nüfusumuzun %50,1’ini erkekler, %49,9’unu ise kadınlar oluşturmaktadır.
• Ülkemizde ikamet eden yabancı nüfus, 1.333.410’dur. Bu nüfusun %50,3’ünü kadınlar, %49,7’sini erkekler oluşturmaktadır.
• 2020 yılı nüfus artış hızı, binde 5,5’tur.
• Türkiye’nin ortanca yaşı 32,7’dir.
• Çalışma çağındaki nüfus (15-64 yaş arası), toplam nüfusun %67,7’sini oluşturmaktadır.

Bu veriler nüfustaki değişikliklere göre daima değişmeye devam edecektir.

Bulmacada Demografi Sorusu Nasıl Gelir?

Kare ve çengel bulmaca severlerin, oldukça sık karşılaştıkları bir soru örneği vardır:

“İnsan nüfusunu yapı, gelişim ve dağılım özellikleri açısından inceleyen bilim” sorusuna cevap olarak 9 harfli DEMOGRAFİ yanıtınız yazabilirsiniz. Ayrıca demografi bulmacalarda “nüfusbilim” şeklinde kısa bir soru ile de sorulabilmektedir.

Demografi insan kavramını ele alan bir bilimdir. Demografik yatırımların olumlu geri dönütlerinin sağlanması adına entegrasyon oluşmalıdır. Dolayısıyla birleşme anlamına gelen entegrasyon kavramı demografi bilimi ile ilişkilidir. “Entegrasyon Nedir ve Entegrasyon Örnekleri” isimli yazımızdan bu kavram ile ilgili ayrıntılı bilgi alabilirsiniz.