Canlı bir organizmanın vücudunun bir parçasına ya da yapısının incelenmesine anatomi adı verilir. Tıbbi gelişim için ölüm nedenlerini incelerken de anatomiden yararlanılır. Özellikle de insan anatomisi, moleküllerden kemiklere kadar bir insanın her bölümünü işlevsel olarak incelemektedir. İnsan vücudu dışındaki canlıların anatomik yapısının incelenmesine ise zootomi adı verilir. Bitkilerin anatomisinin incelenmesi ise “fitotomi” olarak adlandırılır. Biz de bu yazımızda, “Anatomi nedir?” başlığı altında bu kavramı, türlerini ve inceleme alanlarını inceledik.
İnsan anatomisinde insan vücudunun yapısı incelenir. İnsan vücudunun incelenmesi ve anatominin anlaşılması hem tıbbi uygulamaların önünü açar hem de diğer sağlık alanlarının gelişmesine katkı sağlar. Anatomi kelimesinin anlamı ise Yunanca iki kelime olan ana ve tome ile oluşur. Bu kelimeler sırası ile yukarı doğru ve kesik anlamına sahiptir.
Anatominin Tarihi
Anatominin tarihi Antik Yunanistan’a kadar dayanıyor. Orta Çağ ve Rönesans ile sürekli gelişen anatominin gelişmesinde hayvanların ve kadavraların incelenmesi büyük bir rol oynamıştır. 20. Yüzyılda geliştirilen invaziv olmayan görüntüleme ve radyolojinin gelişmesi sayesinde anatomide daha detaylı incelemeler yapılabilmiştir. Anatomi hakkında bilgi edinilebilen alanlar arasında ise şunlar yer alır:
- Anatomik modeller
- İskeletler
- Ders kitapları
- Diyagramlar
- Fotoğraflar
- Konferanslar
Yukarıda yer alan kaynaklar ile insan vücudu hakkında bilgi edinmek mümkün olur. Aynı zamanda, kadavralar da bilgi edinme konusunda önemlidir. Tıp profesyonellerinin ve özellikle de radyoloji alanında yer alan cerrahlar anatomi hakkında geniş bir birikime sahip olurlar.
Anatominin tarihi konusunda daha detaylı bilgi edinmek isterseniz Ortaçağ ve Rönesans Dönemi’nde Anotomi Tarihi adlı çalışmayı inceleyebilirsiniz.
Anatomi Neleri İnceler?
Özellikle de tıp öğrencileri tarafından alınan anatomi derslerinde genel olarak vücudun ana sistemleri incelenir. Bu sistemler arasında şunlar yer alır:
- İskelet sistemi
- Kas dokusu
- Lenf sistemi
- Solunum sistemi
- Sindirim sistemi
- Sinir sistemi
- Kardiyovasküler sistem
- İdrar sistemi
- Üreme sistemi
- Deri saç ve tırnaklar
Yukarıda yer alan tüm sistemler birbirleri ile uyumlu bir şekilde çalışır ve işlevlerin gerçekleştirilmesinde birbirlerine bağlı bir şekilde çalışmaktadır. Genel anatominin incelenmesi ve bilgi sahibi olunması insan vücudunda yer alan tüm sistemler hakkında bilgi sahibi olunmasını sağlar. Böylelikle, tüm bu sistemler daha isabetli bir şekilde incelenebilir.
Anatomi Türleri Nelerdir?
Anatomi türleri normal anatomi, patolojik anatomi ve adli anatomi olarak üçe ayrılır. İnsan vücudunun yapısını incelediğimiz anatomi normal anatomi olurken, ölü bir insan vücudunun incelenmesi ve araştırılmasına patolojik anatomi adı verilir. Ölü bir insan vücudunun ölüm nedeninin anlaşılması için yapılan anatomiye ise adli anatomi adı verilir.
İnsan vücudunun incelendiği normal anatomide normal diseksiyon yapılır. Normal anatomi, sistematik anatomi olarak da bilinir. Bunun nedeni ise vücut mekanizmasının incelenmesinde akademik amaçların olmasıdır. Daha önceki yıllarda, anatominin asıl amacı insan vücudunda yer alan bilinmezliğin önüne geçilmesiydi. Günümüzde ise anatomi sadece eğitimin bir parçası olarak bir öneme sahip.
Ölüm nedeninin araştırılmasında kullanılan yargı anatomisi yani otopsi, ileri uzmanlığa sahip bir bilim insanı tarafından yapılır.
Mikroskobik Anatomi Nedir?
Histolojik anatomi olarak da bilinen mikroskobik anatomide hayvanlar, insanlar ve bitkilerin hücreleri ve dokuları incelenir. Mikroskop olmadan görülmesi imkânsız olan bu nesneler, mikroskop sayesinde incelenebilir. Mikroskobik anatomi sayesinde insanların hücreleri arasındaki ilişki anlaşılabilir ve gerekli teknikler uygulanabilir. Tabi ki sadece insanlar değil aynı zamanda hayvanların ve bitkilerin hücreleri de araştırılmış ve incelenmiş olmaktadır. Mikroskop ile incelenen küçük nesneler, daha sonra ise bir elektron ya da optik mikroskop ile de incelenebilmektedir.
Patolojik Anatomi Nedir?
Patolojik anatomi, ölüm nedenlerini belirlemek için gerçekleştirilir. Ölü bedenler üzerinde teşhislerin geçerliliğini ve hastalıktan ölen kişiler için kullanılmaktadır. Patolojik anatomide klinisyen, kurtulandan rızasını alır ve patoloğun hastanede diseksiyonu uygulamasını ister.
Histopatoloji Nedir?
Histoloji laboratuvarında çalışan kişiler histoloji teknisyenleri olarak adlandırılır. Bu kişiler, gerekli analizlerin gerçekleştirilmesi için örnekler hazırlar. Bir histopatolog, patolog olarak da adlandırılır. Bu kişi, örnekleri inceler ve analiz eder. Biyolojik doku örneklerini işlemek için bazı beceriler kullanılır. Bu beceriler ise şunlardır:
- Tanı arayan hastalar
- Merhumun kalıntıları
- Eğer adli tıp laboratuvarı ise şüpheli
Bir histopatolog hücrelerin ve dokuların incelenmesinde görev alır. Bu incelemeler esnasında gördüklerini açıklar. Diğer kişiler ise tedavi konusunda en iyi planı belirlemek için çalışabilir, ölüm ya da hastalığın nasıl meydana geldiğini belirlemeye yardımcı olabilir.
Tıp dünyasını ilgilendiren terimler hakkında bilgi edinmeye devam etmek istiyorsanız Sitoloji Nedir? Sitoloji Testi Nedir? başlıklı yazımıza da göz atabilirsiniz.
