Ekonomik bakımdan oldukça zor bir dönemden geçtiğimizi inkâr edilemez bir gerçek. Hem Türkiye ekonomisindeki son 10 yıllık sallantılar hem de son iki yıl içinde yaşadığımız pandemi şartları, kredi borçları ve sıcak para akışını oldukça kritik seviyelere taşıdı. Milyonlarca vatandaş, ödeyemediği kredi borçları yüzünde sorunlar yaşıyor. Birçok vatandaş, eski ödenememiş borçları ve gecikmeler yüzünden bankaların kara listesine girmiş durumda. Bu nedenle son günlerin en çok merek edilen sorusu “Banka kara listesi ne zaman temizlenir?” oldu. Biz de tüm detaylarıyla size bu sorunun yanıtını aktaracağız.
Banka Kara Listesi Nedir?
Banka kara listesi, 5 yıl veya daha fazla bir süre kredi alamama ve bankacılık faaliyetlerinden yararlanamama gibi ciddi bir yatırımı olan düşük kredi notunun bir yansımasıdır. Bankadan alınan krediler zamanında ödenmeyip icralık olmak, kara listeye girme nedenidir.
Bankalar, kredi müşterilerini ortak bir veri tabanı üzerinden ödeme biçimlerine göre ve varlık miktarına göre puanlarla derecelendirir. Bu derecelendirme en başta ilk kez kredi kullanan kişiler için sahip olunan mülk ve para miktarında da bağlı olarak en küçük miktarla başlar. Bu puanlama, çekilebilecek kredi miktarını da belirlemektedir.
Yapılan bu puanlama, ödeme planlarındaki gecikmeler ve aksamalar neticesinde zaman içerisinde düşebilir ya da düzenli ödemelerle yükselebilir. Eğer düzenli bir şekilde sürekli aksayan ödemeler yapar ve özellikle de ödeme yapmayıp takibe düşerseniz puanlarınız büyük oranda erir. Takibe düşmenin de ötesinde icralık olma durumunda puanınız henüz bitmediyse belki bir kredi hakkınız daha olabilir. Ancak bu durumu tekrarlamanız durumunda banka kara listesine girmeniz kaçınılmaz olacaktır.
Tüketici Kredisi Sözleşmeleri Yönetmeliği’ne göre özellikle de borçların belirli bir süre gecikmesi durumunda doğrudan kara listeye girmek mümkün. Bu durumda taksit ödemeleri konusunda temerrüde düşülmesi halinde, krediyi veren de borcun tamamının ifasını talep etmek hakkını saklı tutuyorsa iki taksit ödemesinin gecikmesi, kara listeye girme sebebi olabilir. Banka bu gecikme durumunda en az 30 gün önceden bildiride bulunmak zorundadır. Dolayısıyla toplamda 3 ay yani 90 gün süreyle gecikme söz konusu olduğu takdirde kara listeye girmek kaçınılmaz olur.
Banka Kara Listesinin Süresi Ne Kadardır?
Uzun süre ödeme konusunda problemli olarak yansımış müşteriler, bankalar tarafından bu yöntemle tabiri caizse fişleniyor. Yasal takip süreçlerine takılmayı sürekli hale getirmiş kişilerle de haliyle bankalar çalışmak istemiyor. Kaldı ki bu durum bankaların kendi prestijleri için de pek uygun bir durum değildir. Dolayısıyla bu gibi sorunlar yaşayan kişilerle uzun yıllar kredi anlaşması yapmak istemezler. Bu süre genellikle 5 yıl ve üzeri şeklinde belirlenmiştir. Bu 5 veya daha fazla yılı kapsayan süre içerisinde herhangi bir bankacılık faaliyetiyle kredi alma durumunuz olmaz.
Öte yandan, merak edilen bir diğer konu da bu sürenin kısaltılabilmesinin mümkün olup olmadığıdır. Özellikle de içinde bulunduğumuz pandemi şartları, kredi ihtiyacını bir hayli arttırdı ve dolayısıyla kredi başvuruları büyük oranda arttı. Bu kadar yoğun ihtiyacın getirdiği talep fazlalığını da düşünürseniz, banka kriterlerinin daha da zorlu olduğunu düşünmek yanlış olmayacaktır. 5 – 10 yıl gibi ciddi süreler boyunca kredi alamamak ekonomik faaliyetlerimizi ve planlarımızı bugünün şartları içerisinde oldukça zora sokan durumlardır. Bu nedenle banka kara listelerinden kurtulmak son dönemlerde önemli bir konu olarak görülüyor ve araştırılıyor.
Kara Listeden Çıkmak Mümkün mü?
Kara listeden çıkmak için binlerce kişi farklı yöntemlere başvuruyor. Öncelikle şunu belirtmek gerekir ki banka kara listesinden çıkmak için en başta mevcut borcun tamamen kapatılması mecburen gereklidir. Özellikle de bu noktada borcunuzu en hızlı şekilde tamamen bitirmek artı bir puan olabilir. Ayrıca düzenli ödeme konusunu kendinizde belirli bir disipline oturtmalısınız. Kara listede bulunulan beş yıl içerisinde yaptığınız iş, kazançlarınız ve maaş bordrolarınız da oldukça önemli. Her ne kadar bankalar için önemli bir nokta olmasa da fatura ödemelerinizdeki düzenlilik de bir ölçüde dikkat edilebilir.
Kara listeden çıkmak için çabaladığınız süre zarfında gelirlerinizi ve birikimlerinizi belirli bir düzene oturtup taahhüt konusunda sağlam bir background oluşturmak da bir seçenektir. Kara listeden çıkmak için denenebilecek yolları aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
- Kara listeden çıkmak için başvuru yapmadan ya da yeni kredi başvurusunda bulunmadan önce eski borcunuzu tamamen kapatmış olmanız gerekir.
- Kefil kullanarak kredi alma yoluna gidebilir ve düzenli ödemelerle yavaş yavaş puanlarınızı yükseltebilirsiniz.
- Af dönemlerini takip edebilirsiniz.
Borçların Tamamı Ödenirse Kara Liste Temizlenir mi?
Borçların tamamen kapatılması elbette kara listenin temizlenmesi için en önemli koşullardan biridir. Ancak bu tek başına ne yazık ki yeterli olmayacaktır. Banka kara listesinden çıkmak için birçok farklı konu dışında süre konusu da oldukça keskin sınırlarla çizilmiştir. Çok büyük bir farklılık olmadığı takdirde 5 yıldan erken kara listeden çıkmak pek mümkün görünmüyor.
Elbette bankalar ne kadar fazla miktarda kredi verirlerse o kadar kazanırlar. Ancak bu kazanç aldıkları ödemelerin düzenli oluşuyla da orantılıdır. Dolayısıyla bankalar bu durumu puanlama sistemiyle kontrol altına alırlar. Bu kriterler, Merkez Bankası tarafından birçok koşul göz önüne alınarak belirlenmektedir.
Bankalarda herhangi bir borcu bulunmamasına rağmen kara listede bulunan banka müşterileri, geçmiş dönemlerdeki durumlarından ötürü uzun bir süre kredi alamazlar. Bu doğrudan puanlama sistemiyle ilgili olarak uzayabilir veya kısalabilir. Özellikle de taahhüt ve çeşitli varlıklar bu noktada etkili olabilir.
Banka kara listesinden çıkma koşullarının bir diğer noktası da ödeme koşullarında görülen gecikmelerin süreleridir. Kredi miktarının ne kadar olduğu bu noktada hiçbir fark oluşturmaz. Zaten bankaların başlangıçta küçük miktarlarda kredi vermesi, zaman içinde güven kazanmak için müşterilere sunulan bir imkândır. Kara listeden çıkmak için birçok koşulun daha yerine getirilmesi elzemdir.
Dilekçe Yazarak Kara Listeden Çıkmak Mümkün mü?
Bankaların uyguladıkları borç ve kredi sistemlerinde ne yazık ki herhangi bir şekilde dilekçe ile kara listeden çıkmak ya da kredi almak mümkün değildir. Ancak taahhüt edebileceğiniz mal varlığınızı bankaya sunarak ya da çeşitli avans ödeme yöntemlerini kademeli şekilde kullanarak puanlarınızı yeniden yükseltmeniz mümkün olabilir. Ancak büyük olasılıkla kara listede olmanız avans kullanmanıza da engel teşkil edecektir. Bu yöntemlerle kara listeden çıkman bu nedenle pek mümkün görünmüyor. Ancak şunu da ifade etmek gerekir ki ek koşullar öne sürebiliyorsanız dilekçeye bu koşulları da ilave ederek başvurmanın faydası olabilir.
Bunlar dışında birçok yöntem daha kara listeden çıkmak için kullanılmaya devam ediyor. Bankalar için hangi koşulun işe yarayacağını daha net görebilmek için daha önce kara listeye girmiş ve sonrasında puanlarını yükseltmiş kişilerle görüş alışverişi yapmak yararlı olacaktır. Özellikle de bankaların ana motivasyonunun para kazanmak olduğunu göz önünde bulundurursanız bunun karşılığını taahhüt etmenin anlamlı olacağını düşünebilirsiniz.
Kara Listedeyken Kefil Aracılığıyla Kredi Alınabilir mi?
Kara listeden çıkmanın şu anlık kullanılabilecek en uygun yöntemi kefil kullanmak olabilir. Özellikle de bankada yüksek puanlara sahip ve güvenilirliği kanıtlanmış bir kefil kara listeden çıkmanıza ve yeniden kredi almanıza vesile olabilir. Kefil olmasını isteyeceğiniz kişinin özellikle en düşük 1300 puana sahip olması gerekir. Belirlenen süre tamamlanıp kara listeden çıksanız dahi çok düşük puanlara sahip olacağınızdan bir süre kefilsiz kredi kullanamayabilirsiniz.
Kefil kullanmak için de dikkat edilmesi gereken koşullar olduğunu unutmamalısınız. Bu noktada aldığınız kredinin ödemesi konusunda aynı gecikmeleri yaşarsanız, bu durumdan kefil olan kişinin de etkilenmesi mümkün. Ayrıca ödemelerinizde gecikme yaparsanız zaten puanlarınız düşük olduğu için yeniden kara listeye girebilirsiniz.
Kara Listede Olup Olmadığımızı Nasıl Öğreniriz?
Eski dönemlerde kredi puanlaması ve kara liste hakkında Merkez Bankası’ndan bilgi almak mümkündü. Ancak günümüzde gerek teknolojik gelişmeler gerekse farklı koşullar sebebiyle kredi puanları, Kredi Kayıt Bürosu tarafından değerlendirilmekte ve bildirilmektedir. Bu kurumdan kredi puanlarınızı ve kara listede olup olmadığınızı öğrenmek için bankanızdan veya bazı internet uygulamalarından yardım alabilirsiniz. Kredi puanı ve risk durumlarınızı öğrenmek için özellikle Findeks.com adresini kullanabilir veya bu hizmet için bankanızla görüşme planlayabilirsiniz.
Kara Listeden Afla Çıkmak Mümkün mü?
Kara listeden çıkmanın bir başka yolu da dönem dönem hükümetlerin çıkardıkları ödeme kolaylıkları ve eski borçlarla ilgili af yasalarıdır. Çıkarılan afların özellikle de kara listedeki isimlerin silinmesi için geçerli olmasına dikkat etmek koşuluyla bu imkândan yararlanmak mümkündür. Böylelikle çıkarılan af yasalarını takip ederek 5 yıldan daha kısa sürede kara listeden çıkmak için girişimde bulunabilirsiniz.
Elbette bu aflardan yararlanmak için de gereken ön koşul, ödemelerin tamamlanmış olmasıdır. Çünkü ödemesi tamamlanmış borçlar için 5 yıl olan kara liste süresi ödenmemiş borçlar için 10 yıllık bir zaman aşımını gerektirir.
Eğer kredi alabilecek durumdaysanız ve sizin için en uygun kredinin ne olduğunu düşünüyorsanız İş Bankası İhtiyaç Kredisi Nasıl Alınır? Faiz Oranları adlı yazımıza göz atarak konu hakkında bilgi edinebilirsiniz.