Dağ tırmanışına meraklıysanız “Aklimatizasyon nedir?” sorusunun cevabını mutlaka bilmelisiniz. Aklimatizasyon, yüksek irtifaya uyum anlamına gelir. Ekstrem sporcuların özellikle de dağ tırmanışına yeni başlayanların kesinlikle bilmesi gereken bir kavramdır.
Belli bir rakımın çok üstüne çıkıldığında; oksijen eksikliği, yüksek irtifa basınç farklılığı, dik gelen UV ışınları ve ısı düşüklüğü gibi olumsuz etmenler görülebilir. Tüm bu ekolojik etkenlerden dolayı vücudun tüm dengesi alt üst olur. Uzun süre bu yükseklikte kalmak bazı hastalıklara yol açar. Meydana gelen hastalıklar “Aklimatizasyon yetersizliğinden kaynaklı hastalıklar” olarak sınıflanır.
Aklimatizasyon Yetersizliği Belirtileri
“Aklimatizasyon nedir?” başlığında ifade edildiği gibi bu sorun bazı hastalıklara neden olabilir. Bunlara yakalanmamak adına aklimatizasyonun ilk evresindeki belirtileri bilmek gerekir. Semptomlar çıktığı anda yükseklikten derhal aşağıya inmek gerekir. Belirtiler ise şu şekildedir:
- Nefes almada zorluk
- Aşırı yorulma
- İstifra
- Şiddetli baş ağrısı
- Kramplar
Özellikle istifra ve nefes almada zorluk aklimatizasyonun ilk belirtileri arasında görülür. Diğer belirtiler 0-6 saat arasında ortaya çıkabilmektedir. Belirtileri en aza indirmek için oksijen ve sıvı alımı artmalıdır. Bu nedenle en yakın sağlık kuruluşuna başvurmalısınız.
Aklimatizasyon Antrenmanları
“Aklimatizasyon nedir?” sorusuyla beraber en çok merak edilenlerin başında aklimatizasyonun nasıl sağlandığıdır. Aklimatizasyon, ekseriyetle amatör ya da ilk defa dağ tırmanışı yapanların başına gelen bir durumdur. Profesyonel dağ tırmanıcıları aklimatizasyon yetersizliğiyle karşılaşmamak adına antrenman yaparlar. Bu doğrultuda herhangi bir hastalığa yakalanmadan hatta belirtiler bile göstermeden istenen yüksekliğe sağlıklı bir şekilde ulaşırlar.
Solunum Antrenmanları
Dağ tırmanışı yapanların başlıca dikkat etmeleri gereken husus, nefes alıp vermedeki dengedir. Gerek inerken gerekse dağa çıkarken birey, oksijen rezervini her daim diri tutmak durumundadır. Bunun için belirli aralıkla solunum antrenmanı yapılması gerekir. Böylece solunum dengesini sağlayacağı gibi kasların gelişmesine de büyük ölçüde destek verecektir. HIIT kardiyolar, ağırlık antrenmanları, dayanıklık antrenmanları ve hipobarik odalarda bir süre vakit geçirme solunum sıkıntısını önemli ölçüde çözecektir.
Tırmanma Antrenmanları
“Aklimatizasyon nedir?” sorusuyla bu kavramın ne demek olduğunu anladık, peki tırmanma antrenmanını ne kadar önemli olduğunu biliyor muyuz? Aklimatizasyon yetersizliğini ortadan kaldırmak adına tırmanma antrenmanları mutlaka yapılmalıdır. Bu tip antrenmanlarda önemli olan husus, kademedir. Antrenmanda vücuda fazla yük bindirmeden, kademeli bir şekilde dağ tırmanışı yapılmalıdır.
Tırmanıcı ilk olarak alçak irtifada yük taşıyarak nefesini kontrol etmeye çalışır. Bu birkaç defa tekrarlanır, ardından yükler azaltılarak daha yüksek irtifalara çıkmaya çalışır. Asgari yükseklikteki konumda belli bir süre geçirmek gerekir. Hatta bazı zamanlarda tırmanıcı kamp bile kurabilir. Burada yemek yeme, uyma eylemleri gerçekleşir. Sonrasında tırmanıcı 300 metre kademeli şekilde tüm bu etkinlikleri yaparak kendini geliştirmeye çalışır. İstenen hedefe ulaşıldığında ne bir mide bulantısı ne de baş ağrısı ortaya çıkar.
Yüzme Antrenmanları
Yüzme, vücudun tüm kas gruplarını mükemmel bir şekilde çalıştıran aktivitedir. Bununla beraber yüzme, akciğer kapasitesini artırmada oldukça faydalıdır. Profesyonel dağ tırmanıcıları, yüzme antrenmanlarına mutlaka programlarında yer verirler.
Yükseklik hastalığı hakkında yazımız da ilginizi çekebilir.
Sıkça Sorulan Sorular
Bitkide Aklimatizasyon Nedir ?
Bitkilerde aklimatizasyon, bir yerden bir yere alınan bitkinin; yeni iklime, toprağa veya şarta uyum sağlama çalışmasıdır. Bu, süs bitkisi olacağı gibi serada yetişen hatta endemik bitkilerde de görülebilir. Bitkiyi çoğaltmak ve nakliye maliyetini azaltmak adına bitki aklimatizasyonu gerçekleşir.
Hayvanda Aklimatizasyon Nedir ?
Aklimatizasyon, hayvanların daha önce bulunmadığı bir çevreye uyumu anlamına gelmektedir. Hayvanlar, çevreye ve yabancı koşullara uyum sağlamak adına vücutlarını koruma altına alırlar. Bu daha çok vücut ısısını stabilize etmekle gerçekleşir. Özellikle farklı bir iklime alıştırılmaya çalışan hayvanlar, vücut ısılarını korumaya alırlar.
Akut Dağ Hastalığı Nedir?
Akut hastalığı ya da diğer adıyla irtifa hastalığı, yüksek rakımlarda oksijen yetersizliğinden kaynaklı ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Patolojik bir problem olan akut hastalığı, daha çok dağcıların yaşadığı bir sorundur. Bunun harici oksijen desteği olmadan ekstrem sporlarıyla ilgilenen bireylerde de bu hastalık yaşanabilir. 14 bin fitin üzerinde uzun süre vakit geçiren bireylerde bu hastalığın baş göstermesi daha olasıdır. Akut dağ hastalığına, sigara, alkol ve ilaç kullanan bireyler daha çok yakalanır. Ciddi bir hastalık ve tedavi edilmediğinde komaya sokan irtifa hastalığı, kesinlikle hafife alınmamalıdır.