Bilim

Bilimsel Bilginin Özellikleri Nelerdir?

Bilimsel bilginin özellikleri nelerdir? Mutlak bilgi olarak kabul edilirler mi?

Hayatın her alanında bilgi kavramı ile karşı karşıya gelmek mümkündür. Özellikle felsefe alanında da sıkça ele alınan bilgi, niteliklerine ya da değerlendirildiği alana göre farklı tanımlamalar ve kalıplara ayrılabilir. Ek olarak bilimsel bilgi söz konusu olduğunda genelgeçer tanımlamalar yapılması mümkün değildir. Keza bilimsel bilgi; genelgeçer bir bilgiye ulaşmak amacıyla sistematik ilerleme sonucunda elde edilen bilgi türüdür. Genel olarak bilimsel bilginin özellikleri nelerdir ve hatta genelgeçer midir, gibi pek çok soruya içeriğimizde yanıt vermeye çalıştık.

Bilimsel Bilgi Nedir?

Bilgi kavramı çok daha genelgeçer bir kavram olarak ele alınır. Yani, kişilerin gözlem yetenekleri, araştırmaları, o konu üzerindeki deneyimleri ve daha pek çok öznel yapıyı içerisinde barındırır. Fakat bilimsel bilgiyi diğer bilgi türlerinden ayıran nedir, diye araştırmak istersek karşımıza ilk olarak bir deneye dayandırılması çıkar. Bazı değişkenleri test ederek, ortam ve koşullarını değiştirerek bazı incelemelere tabi tutma sonucunda kesin olarak elde edilen sonuç bilimsel bilgiyi verir. Özetle dünyanın hangi noktasından olursanız olun bilimsel bilgi aynı sonuçlarla karşınıza çıkar.

Her insanın okul yıllarından aşina olduğu bir örnekle devam etmek gerekirse; suyun kaynama sıcaklığı 100 santigrat derecedir. Dilediğiniz her yerde bu bilgiyi test edebilir, farklı teoriler üzerinden doğruluğunu sorgulayabilir ve detaylı araştırmalara tabi tutabilirsiniz. Lakin sonuç her zaman size bu şekilde dönecektir.

Bilimsel Bilgi Kesin midir Yoksa Değişebilir mi?

Bilimsel Bilgi Kesin midir
Bilimsel bilgiler, bilimin değişmesi ve gelişmesi ile yenilenebilir.

Çocukluk yıllarından bu yana öğrendiğimiz kesin bir bilgiyle örnekleme yapıldığı için kişilerin aklında direkt “Bilimsel bilgi değişmez mi?” sorusu oluşabilir. Belli deneyler ve aşamalar sonucunda her ne kadar bilimsel bilgide aynı sonuçlar alınıyor olsa da “Bilimsel bilgi asla değişmez” şeklinde kesin bir yargıya varılması mümkün değildir. Dolayısı ile mutlak bir doğru olarak kabul edilemez. Değişiklik göstermesi bahsi geçen bilginin çeşidine göre yine bilimsel yöntemler kullanılarak doğru olmadığının kanıtlanmasına bağlıdır. Yani bir kişinin farazi öngörüleriyle “Suyun kaynama derecesi 100 santigrat değildir.” demesi bilimsel bilgiyi değiştirmez. Kanıtlamak için kullanması gereken deney ve aşamalar vardır. Sezgisel ya da öznel kararlara göre değişmese de bilimden faydalanarak değiştirilmesi mümkündür.

Bilimsel Bilginin Özellikleri

Bilimsel bilgi diğer bilgi türlerinden ayrılan bazı özellikleri bünyesinde taşır. Bu özellikler aynı zamanda bir bilginin bilimsel olmasını sağlayan kriterlerdir. Peki, bilimsel bilginin özellikleri nelerdir? Aşağıda sizlerle…

Nesneldir

Nesneldir
Bilimsel bilgiler kişiden kişiye değişmezler.

Bilgi kavramı ele alındığı türe göre değişkenlik gösteren bir yapıda olsa da bilimsel bilgide öznelliğe yer verilemez. Nesnel bir yapısı vardır ve kesinlikle kişiden kişiye değişik anlamlarda ele alınamaz.

Gözlemlenebilir

Bilimsel bilgilerin doğruluğu deneysel yöntemlere dayandığı için doğruluğu kanıtlanana kadar gözlemlenebilir. Dolayısıyla varsayımlar ya da tahminlerle değiştirilmesi mümkün değildir.

Değişebilir

Her ne kadar deneysel yöntemlerle doğruluğu kanıtlansa da yine aynı yöntemlerle doğruluğu değiştirilebilen bilgi türlerindendir.

Eleştireldir

Elestireldir
Bilimin doğurduğu sonuçlar eleştirilebilir.

Her bilim insanı bilimsel bilginin doğruluğunu sorgulayabilir, sorgularını kanıtlamak için çeşitli bilimsel deneylere başvurabilir. Nesnel bir bilgi olması eleştirilemeyeceği anlamına gelmez.

Evrenseldir

Bilimsel bilgi olarak tanımlanan her olgu dünyanın her yerinde aynı geçerliliğe sahiptir. Uluslar kendilerine göre bu bilgilerin doğru veya yanlış olduğunu öne süremezler. Keza bilim tüm dünyayı bilgilendiren bir alan olduğu için evrenselliği üzerine şüpheyle yaklaşılamaz.

Birikimseldir

Hiçbir bilgi türü tek bir tecrübeye dayanmaz. Hemen hemen hepsinde belli bir birikim bulunur. Söz konusu bilimsel bilgi olduğunda ise birikimselliği o bilgiyi elde etmek için uğraş veren bilim insanları, elde edilen veriler, yürütülen çabalar, geçmiş ve gelecek dönemlerde bu uğurda verilen emekler vb. gibi pek çok detay ele alınır.

Tutarlıdır

tutarlidir
Bilimsel bilgi mantık ile örtüşür.

Mantık biliminin olmazsa olmaz kavramlarından biri olan tutarlılık, bilimsel bilginin doğasında da bulunur. Öyle ki farazi bir durumu kanıtlamaya çalışırken ortaya atılan varsayımlar, üretilen teoriler ve bunlara bağlı olarak yürütülen her bir deney birbiriyle örtüşmek zorundadır.

Sistemli ve düzenlidir

Bilimsel bilginin varlığı belli bir düzen çerçevesinde sistemli olarak ele alınarak incelenmesine bağlıdır. O bilgiyi edinmek için oluşturulan deneyler, sonuçları, değişkenler ve akla gelebilecek her türlü bilimsel detay düzenli olarak tekrar özelliği gösterir ve bir sistem dahilinde ilerler.

Tekrarlanabilir

Geçmişte ya da günümüzde “bilimsel bilgidir” diye tanımladığımız her kavram bu sürece kadar belli bir tekrar sonucunda ulaşmıştır. Gerek doğruluğunu kanıtlamak gerek yanlış olduğunu varsaymak için tekrarlanabilir özelliğinden faydalanılır.

Uygulanabilirlik

Uygulanabilirlik
Bilimsel bilgi uygulanabilir.

İlerleme ve gelişme açısından bilimsel bilginin en önemli özelliği uygulanabilir olmasıdır. Öyle ki belli tekrar, gözlem ve deneylerle elde edilen doğruluğu kanıtlanan bilimsel bilginin tek başına hiç kimseye bir faydası bulunmaz. Bu bilimsel bilgi daha ileri seviyelerde iyi ve köklü değişiklikler, icatlar ya da üretim gibi alanlarda kullanılamıyorsa bilimsel bilgi olarak hiçbir değeri yoktur. Uygulanabilirlik özelliği bu noktada devreye girer ve elde edilen her bir bilimsel bilgi bambaşka bir yolun açılmasında kullanılır.

Bilimsel konulardan keyif alanlar Bilim Okuryazarlığı Nedir? Neden Önemlidir? yazımızı da sevecektir.

Shares:

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir