Hayata gözlerini açtıklarında kız veya erkek olarak gelen insanların bazıları kendilerini içinde bulundukları bedene ait hissetmeyebilir. Öyle ki, bu aidiyetsizliği hal ve hareketleriyle ya da tarzlarıyla dışa vururlar. Bu kişilerin bir kısmı ömrünü istemediği bu bedende geçirirken bir kısmı ise cinsiyet değiştirme ameliyatları olarak, erkek ise kadına, kadın ise erkeğe dönüşüyor. Bu ameliyatlar, kişilerin sahip oldukları biyolojik cinsiyetlerini sadece görüntü amacıyla değiştirmez. Buradaki asıl amaç kişinin ruh sağlını korumak ve mutlu bir hayat sürmesini sağlamaktır. Peki, cinsiyet uyumlama ameliyatı nedir? Nasıl yapılır? Bu soruların cevaplarını, yazımızda sizler için açıklamaya çalışacağız.
Cinsiyet Uyumlama Ameliyatı Nedir?
Cinsiyet uyumlama ameliyatı, halk arasında cinsiyet değiştirme ameliyatı olarak adlandırılmaktadır. Kavram olarak klinik tanımlaması 1894 yılında yapılmış olan, cinsiyet uyumlama ameliyatının tarihi 1930’lara dayanıyor.
Kişiler içinde bulunduğu bedeni reddetmeye neden olan dürtüye engel olamazlar. Bu durumda, çare olarak cinsiyet uyumlama ameliyatlarını tercih etmektedirler. İleri teknolojilere sahip ekipmanlarla, birden fazla doktorun yaptığı ameliyatlar dizisi oldukça zorludur. Dünyanın birçok ülkesinde de yapılan bu ameliyat ülkemizde de gerçekleştirilebilmektedir.
Cinsiyet Uyumlama Ameliyatı Şartları
Kişilerin cinsiyet değiştirmek istemesi halinde bazı şartları yerine getirmeleri gerekmektedir. Bu şartlar şunlardır:
- 18 yaşını doldurmuş olmak
- Bekar olmak
- Cinsiyet değişikliğinin ruh sağlığı açısından zorunlu olduğunu gösteren, bir eğitim ve araştırma hastanesinden alınmış resmi kurul raporu
Bu şartları sağlayan kişiler, nüfus müdürlüğüne cinsiyet değişikliği davası açabilirler.
Alınacak sağlık raporu, cinsel kimlik konseyinin bu ameliyat için başvuran kişiyi yaklaşık 2-2,5 sene süren izlemi ve değerlendirmesi sonucu verilmektedir. Bu süre zarfında, kişinin cinsiyet uyumlama ameliyatına gerçekten ihtiyacı olup olmadığı irdelenmektedir. Bu sayede oluşabilecek pişmanlıkların önüne geçilmiş oluyor. Çünkü, bu ameliyatların dönüşü olmamaktadır.
Cinsiyet Uyumlama Ameliyatlarında Uygulanan İşlemler
Cinsiyet uyumlama ameliyatı, kişinin hem fiziksel hem de psikolojik olarak yapılacak işlemlere hazırlanması sürecini kapsamaktadır. Yapılacak işlemlerden önce kişiye, kendisine nasıl hitap edilmesini istediği sorulur. Kişinin kendisini tanımladığı cinsel kimlik göz önünde bulundurularak yaklaşım gösterilmelidir. Bu süreçte uygulanacak müdahaleler hakkında detaylı bilgi kişiye verilir. Tüm bu müdahaleler için kendisinden onay alınır.
HIV ve Hepatit testleri düzenli olarak yapılır. Hastanın genel sağlık durumu kontrol edilerek değerlendirmeler gerçekleştirilir.
Yazımızın devamında, kadından erkeğe ve erkekten kadına cinsiyet uyumlama ameliyatlarında hangi işlemlerin yapıldığı üzerinde duracağız.
Erkekten Kadına Cinsiyet Değiştirme
Biyolojik cinsiyeti erkek olduğu halde kendini kadın olarak tanımlayan kişilere uygulanan cinsiyet uyumlama ameliyatıdır. Bu uygulama kapsamında yapılan işlemler şunlardır:
- Meme büyütme; ilk olarak hormon tedavisi ile başlayan bu süreçte ardından meme büyütme estetiği de yapılmaktadır.
- Genital rekonstrüksiyon, kısaca vajina oluşturulması işlemidir. Bu işlem kapsamında, klitoris, vulva ve minör oluşturulur ve üretra kısaltılır. Cinsel birleşmeye imkân sağlayacak olan bir vajina oluşturulur.
- Maskülen bir yapıya sahip olan yüz hatları, yüz estetiği ile feminen bir hale getirilir. Bu işlemler dahilinde, burun estetiği, çene küçültülmesi, dudak ve yanak dolguları, âdem elmasının küçültülmesi yapılır.
- Ses teli ameliyatı, ses terapisi sonrası dahi istenilen tonda konuşamayanlar için uygulanan bir işlemdir.
Erkekten kadına geçiş uygulamalarında, penis ve yumurtalıklar ürologlar tarafından alınmaktadır. Plastik cerrahlar da vajinayı şekillendirirler. Vajina, penise ait deriden yapılabilmektedir. Cinsel ilişki sırasında kayganlık sağlamak amacıyla, mikro cerrahi yöntemi kullanılarak bağırsaktan alınan kesitten bir yapı oluşturuluyor. Tüm bu süreçler tamamlandıktan sonra kişide hormon takibi yapılmaktadır. Takip sürecinde hormon desteği gerektiği durumda takviyeler yapılıyor.
Kadından Erkeğe Cinsiyet Değiştirme
Kadından erkeğe cinsiyet uyumlama ameliyatları, erkekten kadına geçiş ameliyatlarına göre biraz daha meşakkatli olmaktadır. Bu uygulama dahilinde yapılan işlemler şunlardır:
- Mastektomi: Düz bir göğüs yapısının elde edilmesi amacıyla meme dokusunun çıkarılması işlemidir.
- Histerektomi: Kadından erkeğe geçiş için uzun dönem testosteron kullanımına bağlı olarak vücutta kanser oluşumunu önlemek amacı ile uygulanmaktadır. Ayrıca cinsiyet değişimi sonrasında, menstrüasyon (regl) kanamalarının önlenmesi bakımından önemlidir.
- Genital Rekonstriksiyon: Cinsel ilişki için yeterli büyüklükteki penisin yerleştirilmesi işlemidir. Bu işlem dahilinde, vajinanın çıkarılması, üretranın uzatılması işlemleri yapılmaktadır. Bunların yanı sıra, estetik görünüm sağlanması amacıyla testis protezleri uygulanmaktadır.
Günümüz şartlarındaki ileri teknoloji ekipmanlarla tüm bu işlemler kolaylıkla gerçekleştirilebilmektedir. Burada önemli olan, kişinin pişman olmayacağı doğru kararı vermesidir.
Cinsiyet Uyumlama Ameliyatı Sonrası İyileşme Süreci
Her iki cinse geçiş ameliyatında da kişileri belli zorluklar beklemektedir. Bu süreçte yapılan ameliyatlar sonrasında kişinin belli bir süre hareketsiz bir şekilde istirahat etmesi gerekmektedir. Doktorlar ameliyat sonrası sürecinde oldukça önemli olduğu üstünde özellikle durmaktadır. Bu kişilerin oldukça dikkatli olması gerekmektedir. Tabii, başarılı sonuçlar için önemli noktalardan biri de ameliyatın en iyi şartlarda ve alanında uzman doktorlar tarafından yapılmasıdır.
Türkiye’deki Cinsel Uyumlama Ameliyatı Yapılan Hastaneler
Cinsiyet uyumlama ameliyatları, tüm dünyada yaygın olarak yapılmaktadır. Bu uygulamanın en fazla yapıldığı ülkeler, Tayland ve İran’dır. Ülkemizde bu ameliyatın yapılmakta olduğu dört tane hastane bulunmaktadır. Bu hastaneler şunlardır:
- İzmir Dokuz Eylül Hastanesi
- İstanbul Cerrahpaşa Hastanesi
- Ankara Hacettepe Hastanesi
- İstanbul Çapa Hastanesi
Bu hastaneler uzun yıllardır cinsel uyumlama operasyonlarını gerçekleştirmektedir. Bu hastanelerin hepsinde, cinsel kimlik konseyi bulunmaktadır.
Cinsiyet değiştirme talebinde bulunanların sayısı dünya genelinde artmaktadır. Amerikan Plastik Cerrahi Derneği’nin topladığı verilere göre ABD’de 2016 yılında 3250’den fazla cinsiyet değiştirme operasyonu gerçekleştirildi. Bu sayı bir önceki seneye göre ise %19 artmış durumda. Türkiye’de ise 2013 yılının verilerine göre; yılda ortalama 800 kişi cinsiyet uyumlama ameliyatı yaptırdı. Şimdilerde ise bu sayının 1000 civarına ulaştığı tahmin edilmektedir.