“Deneyimsel oyun terapisi nedir?” sorusunun yanıtı, özellikle çocuklu aileler ya da çocuk bekleyen ebeveynler tarafından merak edilir. Bu yöntem, terapistin çocuğun deneyimini oyun yoluyla anlamaya ve iyileştirmeye çalıştığı bir terapi yaklaşımıdır. 

Çocuklar sorunlarını, kaygılarını ve korkularını doğrudan ve bilişsel olarak ifade edemezler. Onların iç dünyalarıyla olan ilişkisi, yetişkinlerin etrafını algılama ve öğrenme biçiminden oldukça farklıdır. Bu nedenle uzmanlar özel terapi metotları ve yaklaşımları üzerine çalışırken çoğunlukla çocuklara özel oyunlar üzerine odaklanır. Oyunlarına katılmak, onların iç dünyasını ve duygularını anlamlandırmanın ve çevreyi algılama şekillerini kavramanın temel yollarından biridir. 

Deneyimsel Oyun Terapisi Nerelerde Kullanılır? Ne İşe Yarar?

Pek çok ülkede okullar, hastaneler ve çeşitli bakım kurumları Byron Norton Deneyimsel Oyun Terapisi olarak da bilinen bu yaklaşımı tercih etmektedir. Byron E. Norton ve eşi Carol Crowel Norton’ın geliştirdiği bu yöntem, 2-11 yaş arası için uygundur. Özellikle ebeveynlerinin iletişim kurmakta zorlandığı ya da konuşmada zorluk çekenler için oyun oynamak iyileşme sürecinde çok önemlidir. 

Norton ve eşi bu metodu 40 seneyi aşkın deneyimleri sonucunda elde ettikleri veriler ışığında geliştirmiştir. Kökenini ilişkisel oyun ve çocuk merkezli oyun terapilerinden alan bu yaklaşım, kişilerin geliştirdiği sağlıksız savunma ve baş etme mekanizmalarını erken bir dönemde daha sağlıklı bir hale getirmeyi hedefler.  

Terapist, ailenin yeterli olamadığı veya zorlandığı noktada devreye girebilir. Ayrıca uzmanlığı doğrultusunda çocuğun sorununun tespitine ve çözümüne yardımcı olabilir. Ancak bu oldukça hassas ve zaman alan bir süreçtir. Özellikle travmatik deneyimleri olan kişilerde danışan ve terapist arasında kalıcı bir güven bağı kurulmalıdır. Diğer metotlara göre terapistin daha az yönlendirici olduğu bu yaklaşımda, iletişimin sağlam temeller üzerine kurulu olması gerekir ve aileler bu esnada sabırlı olmalıdır. 

Deneyimsel Oyun Terapisi Hakkında Merak Edilenler

“Deneyimsel oyun terapisi kaç düzey?” sorusu da yine konuyla ilgili merak edilen noktalardan biridir. Yöntemin eğitimini almak isteyenler iki ayrı düzey eğitimden geçmek durumundadır. Bu eğitimlerde çocukların süreç boyunca geçirdiği aşamalar hakkında bilgi verilir. Çocuklar oyun deneyimine odaklanan bu yöntemle tedavi edilirken beş farklı evreden geçerler. Bu aşamalar  kısaca şu şekildedir: 

• Keşif evresi: Çocuk bu aşamada temkinli bir şekilde oyun alanını gezer ve araştırır, oyuncaklarını tanır. 
• Korunma için test etme/sınama evresi: Burada çocuk terapistine güvenip güvenemeyeceğini bazı ters davranışlar sergileyerek sınamaya çalışır. Oyun odasında dışarıda olduğundan daha rahat hissettiğini fark ettiğinde, sorunlarını paylaşıp ifade edecek yeni bir evreye geçiş yapar. 
• Bağımlılık evresi: Bu evrede travmatik anılar oyunlar aracılığıyla yeniden canlandırılır.
• Töropatik olarak gelişme/benliğin yerleşmesi evresi: Travmanın çözülmesinin ardından çocuk odanın içerisinde yeni bir kimlik edinir. Bağımlılık evresi çocuğun terapistinde yardımıyla benliğini elde etmesiyle sona ermiştir. 
• Son verme evresi: İlk dört aşamada kurulan ilişki sağlıklı bir şekilde sona erer, çocuk güvenli bir şekilde ayrılmaya hazır hale gelir. 

Bu aşamaların her çocuk için farklılık göstereceğini unutmamak gerekir. Terapist ve danışanı arasında güvenli bir ilişki kurulursa, kaybetme korkusu yaşamayan çocuk sıkıntılarını ve öfkesini açıkça ifade etme olanağı bulur. Oyun sırasında kendine ve terapiste verdiği roller, kullandığı oyuncaklar ve tercih ettiği sözcükler çocuğun problemini anlamak için oldukça önemli verilerdir. 

Deneyimsel Oyun Terapisi Ne Zaman Tercih Edilmeli?

Deneyimsel oyun terapisinin odağında çocuğun kendi sorununu ve çözümünü herhangi bir yetişkinden ya da ailesinden daha iyi bildiği varsayımı yatar. Dünyanın ve toplumun işleyiş biçimini taklit edip öğrendikleri, aynı zamanda kendi hayal ve fantazilerini canlandırdıkları oyunlar onların iç dünyasına ulaşmada önemli araçlardır. Terapist çocuğun dilini konuşmayı öğrenmeli ve oyunlar aracılığıyla sıkıntının kökenine ulaşmalıdır. Ancak her oyun her danışan için benzer bir anlama gelmez. Bu nedenle eğitimciler her çocuğu ayrı bir birey olarak görmeli ve onu kendi aile dinamikleri ve hikâyesi içerisinde değerlendirmelidir.  

Deneyimsel oyun terapisi kişideki pek çok psikolojik ve davranışsal problemin anlaşılmasında ve iyileştirilmesinde yardımcı olabilir. Kimi zaman diğer yöntemlere destek olarak kullanılan bu metot, bazense tek başına oldukça etkili olur. Bu yaklaşımın iyi geldiği bazı durumlar ve çözümüne yardımcı olduğu sorunlar şunlardır: 

• Kaygı bozukluğu/anksiyete
• Uyum ve davranış bozuklukları
• Travmalar
• Boşanma sonrası yaşanan sıkıntılar
• İstismar
• Öfke kontrolü
• Kayıp ve yas
• Dürtüsel davranışlar
• Yeme bozuklukları
• Konuşma bozuklukları
• Hiperaktivite ve dikkat eksikliği
• Fobiler
• Öğrenme güçlüğü

Deneyimsel oyun terapisi yukarıda sıralanan sorunların çözümüne katkı sağlayabilir. Ancak çoğu problemin konunun uzmanı olan psikoterapist ve pedagoglar tarafından tespit edilip bütüncül bir yaklaşımla ele alınması gerektiğini de unutmamak gerekir. 

Deneyimsel Oyun Terapisti Nasıl Olunur?

Bir diğer merak edilen konu olan deneyimsel oyun terapisi eğitimi, iki ana düzeyden oluşur. Farklı kurumlar tarafından verilen bu eğitimler arasından seçim yaparken, yöntemin kurucusu olan Byron Norton’un da dahil olduğu programları tercih edebilirsiniz.

Eğitimin birinci düzeyinde yaklaşımla ilgili genel ve teorik bilgiler verilir, katılımcılar konuyla ilgili temel soru ve çözümlere hakim olur. Bu evrede katılımcılar özellikle terapist-danışan ilişkisinin nasıl kurulacağını öğrenir ve yöntemin oyun deneyimi üzerine kurulu temel prensiplerini kavrar. Burada kişiler sadece çocukla değil, aileyle nasıl bir iletişim kurmaları gerektiğini de öğrenir. Terapinin temel prensiplerinin aileye doğru aktarılması ve sürecin açık bir biçimde yaşanması sağlıklı bir ilişki kurulması için hayati önemdedir. 

Bu aşamada katılımcılar aynı zamanda süreçte karşılarına çıkabilecek çeşitli problemleri nasıl çözebileceklerini ve çocuktaki olası öfke problemleriyle nasıl baş edeceklerini de öğrenirler. Ayrıca eğitim sırasında adaylar, sürecin sağlıklı işleyebilmesi adına çocuğun geçirdiği beş evreyle de tanışıklık kazanır. Bu aşamaları doğru kavramak, süreçte herhangi bir aksaklık yaşanmaması adına fazlaca önem teşkil eder. Bir evrenin kesintiye uğramasının ya da olası engellerle doğru şekilde baş edilememesinin, tedavinin tamamını riske atması mümkündür. 

Deneyimsel Oyun Terapisi 2. Düzey Eğitimi

Deneyimsel oyun terapisi 2. düzey eğitimi ise yine ilk aşamayı aktaran kurumlar tarafından verilir. Bu aşamada ilk düzeyde verilen eğitimin derinleşmesi ana amaçtır. İlk evredeki genel bilgilere daha spesifik ve sorun odaklı yaklaşımlar eklenir. Katılımcılar bu düzeyde özellikle travmaya ve istismara maruz kalmış çocuklarla nasıl çalışacaklarını öğrenirler. Çocukların farklı durumlara nasıl tepkiler verdiğini ve oyuncakların terapideki anlamı da yine ikinci düzeyin konuları arasındadır. Ayrıca danışan ve terapist arasında yaşanan aktarım ve karşı-aktarımın anlamları da bu düzeyde derinlemesine incelenir. Psikologlar, çocuk gelişim uzmanları, pedagoglar, psikiyatristler ve sosyal hizmet uzmanlarının katılabileceği bu programlara aynı zamanda ilgili bölümlerde eğitim gören öğrenciler de dahil olabilir.  

İçeriğimizi beğendiyseniz ”Davranış Problemi Olan Öğrencilere Neler Yapılabilir?” yazımıza da göz atabilirsiniz!