Dijitalleşmenin giderek yükselişe geçtiği 21. yüzyılda karşımıza çıkan en önemli hususlardan birisi de kripto paralardır. Kripto paralar, internet ortamında giderek artmaya başlamalarının bir sonucu olarak birçok insan için bir ilgi alanına dönüşmüştür. Elbette bu kadar yoğun bir ilgi alanı olmasının maddi kazanç sağlıyor olmasıyla da ilgisi bulunmaktadır. Peki son günlerde oldukça popüler bir kripto para veri birimi olan NFT nasıl yapılır, herkes NFT yapabilir mi?
NFT Nedir?
NFT, açılımı Non-Fungible Token olan ve Türkçeye “değiştiremez varlık” olarak çevrilebilecek bir terimdir. Token, bir varlığın dijitalleştirilmiş şeklidir yani tokenin belirli bir değeri veya belirli bir işlevi vardır. Aynı zamanda, gayrimenkul veya müzik hakları gibi gerçek varlıklar da token üzerindeki ilgili hak ve yükümlülüklerin üzerine yazılarak dijital varlık haline getirilebilir. Bu, sahiplik yapısının dijital olarak haritalandırıldığı ve dolayısıyla alınıp satılabileceği anlamına gelir.
Bir coin hem takas edilebilir (değiştirilebilir) hem de takas edilemez (değiştirilemez) olabilir. Temel olarak, bu anlamda “değiştirilemez”, yalnızca birebir değiştirilemeyen benzersiz bir dijital varlık olduğu anlamına gelir.
Bitcoinlerde durum farklıdır, örneğin: Bitcoinler her zaman aynı değere sahip oldukları için istenildiği gibi değiştirilebilir. Öte yandan, değiştirilemez coinler, resim gibi sanat nesnelerine benzetilebilir. Bunların bireysel bir değeri vardır. Bunları birbirleriyle değiştirirseniz, genellikle aktardığınız değeri elde edemezsiniz.
Teoride, herhangi bir varlık sayısallaştırılabilir ve bir NFT’ye dönüştürülebilir: Çizimler, dijital sanat eserleri, video klipler ve hatta gerçek mülkler. NFT’lerin benzersiz olduklarını kanıtlayan bilgiler içermesi önemlidir. Bu şekilde, ilgili mal sahibi her zaman izlenebilir ve iddiasını ileri sürebilir.
Bu süreçte karşımıza şu soru çıkmaktadır: “dijital bir varlığı nasıl korursunuz?” Herhangi bir dijital sanat eserinin bir kopyasını, farenin basit bir sağ tıklamasıyla kendi PC’nize kaydedebilirsiniz.
NFT Yapısı Nedir?
Yukarıda açıklanan bilgiler doğrudur ve NFT eleştirmenleri bu örneklerden faydalanmaktadır. Ancak mesele başlangıçta varsayıldığından biraz daha karmaşıktır. Kripto para birimleri gibi, NFT’ler bir blok zincirine, yani merkezi olmayan bir veritabanına dayanır.
Basitçe söylemek gerekirse, bu, bir zincirdeki bağlantılar gibi birbirine dizilmiş bilgi bloklarından oluşur. Her blok sırayla belirli verileri ve bir önceki bloğun kendi ve hash değerini içerir. Bir blokta saklanan veriler, örneğin kripto para birimlerinin veya NFT’lerin işlem ayrıntılarını içerebilir: satıcı, alıcı ve işlem tutarı.
Hash değeri elektronik bir parmak izi olarak düşünülebilir. Her zaman benzersizdir ve ilgili bloğu tanımlamak için kullanılır. Her blok bir öncekinin hash değerini de içerdiğinden bir zincir (blockchain) oluşturulur. Bu, eşler arası bir ağa, yani tümü blok zincirinin tam bir kopyasına sahip olan eşit haklara sahip bir bilgisayar ağına dayanmaktadır. Yeni bir bilgi bloğu oluşturulursa, ağdaki tüm bilgisayarlar bu bilgiyi alır, karşılaştırır ve ardından entegrasyonu onaylar.
Birisi yanlış bilgi içeren bir bloğu blok zincirine entegre etmeye çalışırsa, onu aynı tüm kopyalara beslemesi gerekir. Bu neredeyse imkânsız olduğu için blok zinciri, veri depolamanın son derece güvenli bir çeşididir.
NFT’de Değerler
Veriler her zaman bir blok zincirinde izlenebildiğinden, bireysel mülkiyet çok iyi belgelenebilir. Blok zincirinde depolanan bir NFT bu nedenle kopyalanamaz.
Tabii ki, dijital sanat eserleri herhangi bir teknik cihazla sonsuz sayıda yeniden üretilebilir, ancak hiçbir şekilde fiziksel sanat eserlerinden (sahte, sanat baskıları, vb.) Ve tıpkı gerçek bir tablo gibi, öncelikle ona atfedilen değerden almaktadırlar.
Tartışmalı olarak tek fark, gerçek bir sanat eseri evde asmak için elle tutulur bir şeyken, bir NFT’nin aslında yalnızca sanal dünyada var olmasıdır. Ancak artık Facebook, Instagram vb. dijital dünyalarda ne kadar zaman harcadığımızı düşünürsek, tamamen dijital mülkiyet fikri bize bu kadar saçma gelmemeli. Ayrıca, satın alınan NFT’lerin kullanılabileceği Cryptokitties veya Decentraland ile sanal dünyalar vardır.
NFT’lerde Hype
NFT’ler birçokları için anlaşılmaz ve yararsız görünebilir. Ne de olsa, temelde teknik bir sistem içindeki birkaç bilgi parçasından başka bir şey değillerdir. Dijital varlıkların şu anda bu kadar popüler olması, muhtemelen Bitcoin veya Etherum gibi kripto para birimlerini çevreleyen hype’dan kaynaklanmaktadır. Bir yan satışları bir gecede keskin düşüşler yaşayan ve NFT pazarı ile haşır neşir olarak alternatif gelir kaynakları keşfeden sanatçılar ve müzisyenler vardır (NFT örnekleri veren dünyaca ünlü müzisyenler: Grimes ve Kings of Leon). Öte yandan, karantina döneminde dijital dünyaya giderek daha fazla çekilen alıcılar da bulunmaktadır.
Buna ek olarak, şu anda birçok insanı rahatsız eden korona dönemi sonrasında yüksek borç seviyesi nedeniyle olası parasal devalüasyon korkusu da bulunmaktadır. Bu nedenle kripto para birimleri ve NFT’ler, tasarrufları böyle bir senaryodan korumanın bir yolu olarak anlaşılabilir. Bir de NFT’lerinin gelecekte değer kazanacağını uman uzmanlar da vardır.
Bazı NFT’ler için çok yüksek meblağların gerekli olup olmadığı ise yakın gelecekte elbette görülecektir. Çünkü değerlerinin sabit kalması, hatta artması için yeteri kadar insanın bunlara inanması gerekir.
NFT’ler Nereden Satın Alınmaktadır?
NFT’ler artık internetteki birçok ticaret yerinde sunulmaktadır. En iyi bilinenleri OpenSea, Rarible ve Mintable’dır. NFT satın almak için çoğu durumda bir dijital cüzdanda tutulması gereken bir kripto para birimine ihtiyacınız vardır. Çoğu NFT şu anda hala Ethereum blok zincirine dayandığından, bunları satın almak için ilgili para birimine (ETH) ihtiyacınız olacaktır.
NFT Yapma ve Satma
“NFT nasıl yapılır” sorusunun cevabını merak ediyorsanız, bunu OpenSea veya Rarible gibi bir ticaret platformu aracılığıyla kolayca yapabilirsiniz. “Oluştur” işlevi, her iki taraftaki üst menüde bulunabilir. Burada yapmanız gereken tek şey PNG, GIF, WEBP, MP4 veya MP3 gibi uyumlu bir dosya yüklemek ve daha sonra otomatik olarak NFT’ye dönüştürmektir.
Eserlerinizi doğrudan platformlar üzerinden satabilirsiniz. Ancak hem yükleme hem de satış için dijital bir cüzdana ihtiyacınız olacaktır.
NFT Nasıl Üretilir?
Sıfırdan NFT yapımı için talimatlara başlamadan önce, elbette bir NFT’ye (Fungible Token) dönüştürülebilecek bir şeye ihtiyacınız olacak. Bu, dijital bir sanat eseri, video veya şarkı olabilmektedir.
Satılacak şeyin yazarı veya hak sahibi olmanız önemlidir. İnternetten bir caps veya resim bulup bunu NFT’ye dönüştüremezsiniz. Her şeyden önce, kendiniz de yaratıcı olmalısınız. Çalışmanızdan bir NFT’nin nasıl oluşturulacağını aşağıda okuyabilirsiniz.
Bir Cüzdan Oluşturun
NFT oluşturmak ve satmak için bir kripto para birimine ihtiyacınız vardır. Bu, önce cüzdana ihtiyacınız olduğu anlamına gelir. Farklı para birimleri için farklı sağlayıcılar vardır. Bununla birlikte, büyük ticaret platformları genellikle Ethereum blok zincirine dayandığından, ilgili para birimine de ihtiyacınız vardır. Bunun için hangi cüzdanların uygun olduğunu ethereum.org web sitesinden bulabilirsiniz.
Kripto Para Birimi Satın Alın
Artık bir para birimine ve cüzdana karar verdiğinize göre, uygun para birimini satın almanız gerekmektedir. Bu genellikle doğrudan cüzdan uygulaması aracılığıyla yapılabilir. Sağlayıcıya bağlı olarak, aralarından seçim yapabileceğiniz farklı ödeme yöntemleri vardır. Bu adım gereklidir, çünkü ticaret platformları NFT’lerin oluşturulması için ücret alır. Başlamanız için yaklaşık 100 € tutarında bir miktar yeterli olacaktır.
Cüzdanı Satış Platformuna Bağlayın
Bir sonraki adım, NFT tesisiniz için bir ticaret mekanına karar vermektir. Artık burada çok çeşitli sağlayıcılar var. En büyüğü Rarible ve OpenSea’dir. Cüzdan Oluştur veya Bağla işlevini her iki platformda da bulacaksınız. Orada ilgili cüzdanınızı seçmelisiniz ve ardından bir QR kodunu tarayarak bağlantı kurabilirsiniz.
NFT’yi Oluşturun ve Satın
Prensip olarak, süreç çok basittir. Öncelikle çalışmanızı (resim, şarkı, video) uygun bir dosya formatında ilgili işlem yerine yüklemelisiniz. Örneğin, Rarible’da şu biçimler kabul edilir: PNG, GIF, WEBP, MP4 veya MP3.
Daha sonra satışın ayrıntılarını belirtebilirsiniz. Ayrıca telif ücreti belirleyebilirsiniz. Bu, sanat eseri her satıldığında satış fiyatının bir yüzdesini alacağınız anlamına gelir. İşlemleri tamamladığınızda, “Oluştur”a tıklayın, resminiz yüklenecektir.
Artık NFT’nizi satabilirsiniz. Ancak, NFT’leri satışa sunmak gerekli değildir. Ayrıca satma niyetiniz olmadan da oluşturup sanal galerinize yükleyebilirsiniz. Bu arada, NFT’ler, onları oluşturduğunuz platforma bağlı değildir. NFT, ilgili blok zincirindedir ve çeşitli platformlarda sunulabilir.
NFT Yapma Programı
NFT nasıl üretilir, NFT çizim yapmak ve ücretsiz NFT siteleri hakkında bilgi arıyorsanız, bunun için birkaç uygulama bulunmaktadır. Aşağıda NFT çizebileceğiniz bazı uygulamalar listelenmiştir:
- S!ng,
- Procreate,
- Affinity Designer,
- Adobe Sketch,
- Adobe Fresco,
- IbisPaint X.
Bu uygulamaların yanı sıra internette NFT yapma sitesi olarak kullanabileceğiniz birçok web sitesi de bulunmaktadır.
NFT Eleştirisi
Bir blok zincirinin arkasındaki teknik süreçlerin inanılmaz miktarda elektrik tükettiği artık neredeyse herkes tarafından biliniyor. Cambridge Üniversitesi, Bitcoin’in tek başına yılda tüm Hollanda’dan daha fazla elektrik tükettiğini tahmin etmektedir. Bunun nedeni, yukarıda bahsedilen eşler arası ağ için gereken tüm donanımlardır. Elektrik üretiminin türüne bağlı olarak, bu elbette yüksek karbon emisyonlarına da neden olur. NFT’ler bu hususta elbette bir istisna değildir.
Çoğu NFT’nin dayandığı Ethereum blok zincirini enerji tüketimi açısından optimize etme planları var, ancak şimdiye kadar hemen hemen her işlem başarısız oldu. Bu sebeple, bu dijital görsellerin gerçekten bu kadar soruna değip değmeyeceği ise halen tartışılmakta.
Eğer hem kripto paralar hem de NFTler ile ilgili gelişmeleri takip etmek isterseniz Finans kategorimizi takip edebilirsiniz.