İzlenilen bir film, okunan bir hikaye veya roman; kişi, zaman, mekan, nesneler ve daha birçok unsur çerçevesinde işlenen olay örgüsünden oluşur. Eserin akıcılığını sağlayan ve alıcıyı kurgunun içine katan “Olay örgüsü nedir?” diye merak ediyorsanız, içeriğimizin devamına göz atabilirsiniz.
Olay Örgüsü Nedir?
Okuyucu veya izleyiciye aktarılması istenen mesaj ya da duygunun tam olarak yansıtılabilmesi adına bir olaya ihtiyaç duyulur. Belirli kurgu unsurlarından oluşan olay, öncesindeki mikro olaylar, durumlar, kişiler, zaman, mekan vb. birçok faktörle birlikte ilmek ilmek işlenir. Tüm bunların bütünü sonucunda ortaya çıkan akış ise olay örgüsü olarak tanımlanır. Yapıtın hedeflemiş olduğu alıcının yardımcı unsurlarla birlikte kendini bu kurgunun içerisinde bulmasıdır.
“Olay örgüsü nedir?” sorusuna yanıt olarak öne çıkan diğer detaylar ise aşağıdaki gibi sıralanabilir:
- Giriş, gelişme ve sonuç mutlaka eser içerisinde yer almalıdır.
- İlk olarak tanıtım kısmından başlayan süreç, aksiyon halini alır ve ana konu doruk noktaya ulaşarak daha önce hikaye özelinde alıcıda oluşturulan soru işaretleri cevaplanır. Ardından sonuç kısmına ulaşılır ve alıcıya aktarılmak istenen mesaj netleştirilir.
- Olayın parçalarının yap-boz gibi alıcının zihninde birleştirilmesi örgüsü olan yapıtın temel amacıdır.
- Hikaye içinde gelişen durumlara dair her türlü detayda neden-sonuç ilişkisine dair iyi bir kurgulama yapılmalı, alıcının zihninde herhangi bir soru işareti bırakılmamalıdır.
Kurgunun alıcıya en iyi şekilde aktarılması için belirtilen tüm bu detaylar elzemdir.
Olay Örgüsü Nasıl Çıkarılır?
Bir eserin olay örgüsünün sağlıklı bir temelle oluşturulması adına bölümlendirme yapmak önemlidir. Bu noktada yapıtın konusunu belirleyen süreci aşamalar halinde tamamlamak gerekir. Bir olay örgüsünün çıkarılması için temel olarak 5 kademeye bölmek yeterli olacaktır. Bu adımları aşağıdaki gibi detaylandırmak mümkündür:
- Olay Unsurlarının Tanıtılması: Eserdeki olay başlamadan önce alıcıya; karakter, mekanlar, araçlar, çevresel faktörler gibi birçok konuda tanımlama yapılır. Gelişen hikaye akışında alıcının karşısına çıkabilecek her türlü detayın ne olduğu, bu aşamada detaylandırılır.
- Aksiyon Halinin Oluşması: Tanımlama işlemlerinin ardından olayın kahramanı kendisini bir kriz ya da karmaşanın içerisinde bulur. Sahne ana karakterindir ve başına geleceklerin temeli bu aşamada atılır.
- Zirve: Ana karakter zirve aşamasında gerçek bir hesaplaşma, yüzleşme vb. durumlarla karşı karşıya kalır. Hünerlerini yani, karakteristik özelliklerini bu aşamada alıcıya gösterir.
- Çözüm Aşaması: Oluşan kaotik ortam yerini daha yavaş, sakin ve önceki aşamalarda alıcıda oluşan soru işaretlerinin giderilmesi sürecine bırakır. Bilinmezler gün yüzüne çıkar ve bir önceki aşamada yapılan hamlelerin sonuçları değerlendirilir.
- Sonuçlandırma: Alıcıya aktarılmak istenen duygu veya mesaj, bu aşamada kısa bir şekilde tekrar edilir.
Yukarıdaki 5 aşama, oluşacak örgünün giriş, gelişme ve sonuç gibi bir yapıya uygun olması için önemli temellerdir.
Olay örgüsünü en güzel şekilde yansıtabilmek, iletişim becerimizin yüksek olmasından geçer. Sizler de İletişim Becerileri Nelerdir? Nasıl Geliştirilir? diye merak etmekteyseniz, tam size göre olan içeriğimize göz atabilirsiniz.
Olay Örgüsü Türleri
Hikaye, roman, dizi/film ve edebi eserler özelinde farklı türde olay örgüleri vardır. Oluşan bir yapıtın, belirtmiş olduğumuz türlerdeki sınıflandırma seçeneklerinden biriyle örtüşmesi, hedeflediği amaca ulaşabilmesi için önemlidir. Sıfırdan üretilen bir eserin, sınıflandırma işlemi sırasında karıştırılmaması adına her eserin türüne göre olay örgülerini tanımak gerekir.
Hikaye/Roman Olay Örgüsü Nedir?
Bir hikayede meydana gelen dizilerin tamamı olay örgüsünü oluşturan parçalardır. Öyküyü hep bir adım daha ileri taşımak, okuyucuya bir sonraki adımı merak ettirmek, sonucu tahmin edilebilir olmaktan uzak kılmak, eserin temel amacıdır. Senaryo içerisindeki tüm aksiyonların altı dolu şekilde bir neden sonuç ilişkisine dayandırılıyor olması gerekir.
Film/Dizi Olay Örgüsü Nedir?
Film/dizi gibi eserlerdeki altı çizilmek istenen detayları, diğer türlerden ayıran en temel özelliklerden biri görsel öğelerdir. Sinema veya televizyon yapıtlarında oluşacak olaylar silsilesi, görsel unsurlarla birlikte desteklenerek dizayn edilmelidir. Neden sonuç ilişkisinin, doğru sahneler ve sahne içi vurgularla izleyiciye aktarılması, yapıtın doğal bir akışta ilerlemesi gibi istenilen sonucu verecektir.
Olay Örgüsü Örnekleri
“Olay örgüsü nedir?” sorusunun daha net bir yanıta ulaşması için çeşitli yapıtlardaki örneklere göz atmak önemlidir. Güçlü bir kurguysa sahip aşağıdaki yapıtları inceleyerek konu hakkında daha fazla bilgi edinebilirsiniz:
- Kürk Mantolu Madonna Olay Örgüsü: Romanın ana karakteri olan Raif’in, bir tren seyahati sırasında Maria ile tanışıp, aşık olması olay örgüsünü başlatır. Raif’in ailesi bu ilişkiye karşı çıkar. İkilinin arası uzun yıllar boyu açılır ve Raif’in babası vefat eder. Bu vefat, Raif’i derinden üzer ve olgunlaştırır ancak Maria’nın vefat etmiş olması, sonrasında birdenbire çıkagelen bir çocuk, ana karakteri bambaşka bir serüvene iter.
- Beyaz Gemi Olay Örgüsü: Ebeveynlerinin terk etmiş olduğu bir çocuğun zevk aldığı iki aktivite vardır. Bunlar, dedesinden masal dinlemek ve dürbünden denizi seyretmektir. Denizde gördüğü beyaz gemi ve dedesinden dinlediği masaldaki Maral Ana soyu gelecekte de hayatının tümü olacaktır.
Olay örgüsü örneklerinden de anlaşılacağı üzere ana ve yardımcı karakterler, zaman, mekan, birbirlerine etki eden olaylar ve daha birçok unsur birbirlerini tamamlarlar. Böylelikle eseri deneyimleyen kişide yeşermesi gereken his ve duygu durumları sağlanmış olur.