Bir devletin veya yönetimin, belirli sınıflara, topluluğa, bireylere ayrıcalıklı muamelede bulunmasına istimalet politikası denir. Genellikle ekonomik, sosyal veya siyasi avantajları içerir. Osmanlı kroniklerinde “halkı ve özellikle gayrimüslim tebaayı gözetme” manasında kullanılan istimalet kelimesinin sözlükte anlamı ‘’meylettirme, cezbetme, gönül alma’’ olarak geçer.
Kuzey Afrika’dan Balkanlara, Arap Yarımadası’ndan Avrupa’nın güneyine doğru genişleyen topraklara sahip olan Osmanlı İmparatorluğu’nun tebaası da çok farklı halklardan oluşmaktaydı. Böyle büyüklükte bir coğrafi bölgeye yayılmasından dolayı içinde değişik dinler ve kültürler barındırmaktaydı. Homojen olmayan bu yapı beraberinde bazı idari sorunlar getirmekteydi.
Osmanlı İmparatorluğu’nun fethettiği bölgelerdeki halka karşı hoşgörü politikası uygulanıyordu. Bu yaklaşım, feodal beyler tarafından sömürülen yerel halk tarafından memnuniyetle karşılanıyordu.
Osmanlı, özellikle Balkan ülkelerinin fethinden sonra Hristiyan tebaanın haklarının iadesi ve kendilerine bazı vergi muafiyetlerinin tanınması gibi bilinçli ve etkin biçimde bir politika izlemiştir. Yöre insanlarına karşı uyguladığı bu tavır son derece akıllıca ve vicdani olduğu için başarılı olmuştur. Çünkü herkes kendini güvende hissederek rahat bir yaşam sürmek ister. Toplumlar, varlığını ve kültürünü sonraki nesillere aktarmayı umut eder. Osmanlı fethettiği topraklardaki halka bu duyguyu istimalet politikası sayesinde verebilmiştir.
Osmanlı Devleti’nde İstimalet Politikası Neden ve Nasıl Uygulandı?
Beylikler halinde yaşayan Osmanlı, zamanla büyüyerek devlet olmak istemiş ve bu amaçla belli fetihler gerçekleştirmiştir. Yeni topraklar kazanarak sınırlarını büyük ölçüde genişletmiş ve birçok bölgede hakimiyet kurmuştur. Çok uluslu bir devlet haline gelmesiyle birlikte toplumun huzurunu sağlamak için bazı politikalar geliştirmiştir. Halkı kazanmak, düşmanlığın ve ayaklanmaların önüne geçebilmek için istimalet politikasını kullanmıştır.
Osmanlı Devleti, himayesinde olan insanların güvenliğini sağlayarak fetihler sırasında kullandığı hoşgörü politikasınıuzun süre devam ettirmiştir. Benimsediği bu anlayışla toplumun huzurunu temin ederek barışın kalıcı olmasını kolaylaştırmıştır. İzlediği bu tavrı, yüzyıllar boyunca bir gelenek gibi devam ettirerek gayesinde başarılı olmuştur.
İstimalet Politikasının Osmanlı’ya Faydaları Nelerdir?
İstimalet politikasının Osmanlı’ya faydalarını şu şekilde sayabiliriz:
- Osmanlı toprakları içerisinde yer alan halkın barış içinde yaşamasını sağlanmıştır.
- Toplumun eşit ve daha huzurlu şekilde hayatına devam etmesi, Avrupa’nın Osmanlı’ya karışmasını bir dönem boyunca engellemiştir.
- Hakimiyet kurduğu bölgelerde yumuşak bir güç kullanması, yörede bulunan insanların devlete karşı daha istekli bağlanmasını sağlamış, bu da yeni düzene alıştırılmalarını kolaylaştırmıştır.
- Hoşgörü politikası Osmanlı’da fetihlerin sürekliliğini sağlayan unsurlardan birisi olmuştur.
- Türk kültürü ve nüfusu, fethedilen topraklarda önemli oranda artırılmıştır.
- İstimalet politikasının Osmanlı’ya en önemli faydası ise sahip olduğu toprakları daha rahat bir şekilde yönetme imkanı elde etmiş olmasıdır.
Çok değişik kültürlerden gelen insanları aynı çatı altında bir araya toplayan Osmanlı Devleti, izlemiş olduğu siyasetle bu şekilde faydalar sağlamıştır.
Osmanlı İçin İstimalet Politikası Aşamaları Nelerdir?
Osmanlı için istimalet politikası aşamalı biçimde ele alınmış ve uygulanmıştır. Öncelikle fethedilen topraklarda Müslüman olmayan tebaanın inancına saygı duyulmuştur. Örf ve adetleri ile birlikte yaşayış tarzına karşı saygı gösterilmiştir. Halkın istek ve arzuları göz önüne alınarak buna göre bazı olumlu politikalar gerçekleştirilmiştir.
Aşamalı olarak gerçekleştirilen bu siyaset sayesinde fethedilen topraklarda halk daha eşit ve mutlu bir şekilde yaşamıştır. Bu kadar etnik ve dini farklılıklara sahip toplulukların idaresi Osmanlı Devleti’nin yönetimdeki hoşgörüsü ve müsamahası ile mümkün olmuştur.
Osmanlı’da gebelik nasıl anlaşılırdı? En çok merak edilen metinler arasındadır. Sizler de bunu merak ediyorsanız yazımıza göz atabilirsiniz.
Osmanlı İçin İstimalet Politikası Sonuçları Nelerdir?
İstimalet politikası o dönem Osmanlı Devleti için büyük bir öneme sahip olmuştur. Gayrimüslim vatandaşların yaşayış tarzına, dinine, örf ve adetlerine tamamen saygı duyulması, herhangi bir iç karışıklık çıkmadan fethettiği toprakları yönetmesine imkan sağlamıştır. Uygulanan hoşgörü politikası ile huzur sağlanmış, hem yerel hem de gayrimüslim halk eşit şartlar altında yaşamıştır. Avrupa ülkelerinin Hristiyan tebaayı ileri sürerek müdahil olmasının önüne geçilmiştir.
Uygulanan can ve mal güvenliği, dini serbestiyet, vergi muafiyeti ile fethedilen bölgelerdeki gayrimüslimlerin başka bölgelere göç etmesi engellenmiştir. Böylece halkın askeri ve idari sistemin içine katılması sağlanmıştır. Osmanlı İmparatorluğu’nun hızla toprak kazanarak genişlemesinde ve güçlenmesinde izlediği bu politikanın çok önemli bir yeri vardır.