Felsefe; dünyaya, inançlara ve insanlığa dair pek çok konunun, farklı bakış açılarıyla ele alındığı kapsamlı bir alandır. Bu alan, çeşitli sınıflandırmaları ve yönelimleri beraberinde taşır. Özellikle dinlerin ortaya çıkışıyla birlikte felsefe, ortaya koyduğu düşüncelerde inanç sistemlerini etkili bir kaynak olarak değerlendirmiştir. Patristik felsefe ve Skolastik felsefe kuramlarının doğuşunun temeli de dindir. Peki, bu iki ayrı düşünce pratiği nedir? Patristik felsefe ile Skolastik felsefe farklar nelerdir? Yazımızın devamında, felsefenin hem birbirinden farklı hem de birbirini tamamlayan bu iki kuramını detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.
Patristik Felsefe Nedir?
İlk olarak M.S 2. yüzyıl da Roma İmparatorluğu’nda ortaya çıkmış olan Patristik felsefe, teolojik temelli bir düşünce sistemidir. Platon’un öğretilerini ön planda tutan Patristik felsefe, inancı akıldan üstün görür. Hristiyanlığın ilk dönemlerinde ortaya çıkan bu düşünce biçimi, dinlerini Grek-Latin felsefesi ile birleştirmeyi amaçlamıştır. Patristik düşüncenin öncüleri; Clement of Alexandria, İrenaeus, John Chrysostom, Atanagoras, Origenes, Tertullian, Justin Martyr, Augustinus’dır.
Skolastik Felsefe Nedir?
Hristiyanlığın bir diğer düşünce akımı Skolastik felsefe, M.S 8. yüzyıl da ortaya çıkmıştır ve 15. yüzyıla kadar etkisi devam etmiştir. Düşünce; Aristoteles’in fikirlerini ve öğretilerini rehber edinir. Akılcı anlayışın temel alındığı tartışmalarda, din ile mantığın birbirinden ayrılması gerektiği savunulur. Okul ve katedrallerde gelişme gösteren bu düşünce biçimindeki öncü isimler; Aquinas Thomas, Albertus Magnus, Anselm, William of Ockham, John Duns Scotus’dur.
Patristik ve Skolastik Felsefe Arasındaki Temel Farklar
Hristiyan coğrafyasında önemli yer tutan ve uzun süre etkisini yitirmeyen bu iki önemli felsefi akım, her ne kadar birbirinin zıttı gibi görünse de aslında birbirlerini tamamlamaktadır. Hayatı anlamlandırmak için ortaya atılmış olan Patristik felsefe ve Skolastik felsefe arasındaki farklar aşağıdaki gibidir:
- Patristik felsefenin ortaya çıkış zamanı M.S 2. yüzyılken, Skolastik felsefenin ortaya çıkış zamanı M.S 8. yüzyıldır.
- Patristik felsefe inancın, akıldan önce gelmesi gerektiğini savunur. Erken dönem Hıristiyanlık düşünce akımlarından biridir. Skolastik felsefe ise daha çok dini anlamlandırmaya, tartışmaya çalışmıştır.
- Patristik felsefe; din adamlarının eserlerini, erken dönem Hıristiyanlık eserlerini ve dini diğer metinleri esas almıştır. Ön planda tuttukları alanlar ise felsefi düşüncelerden ziyade inanç ve ilahi öğretilerdir. Skolastik felsefede ise Aristo ve Eflatun gibi Antik Yunan filozoflarının eserleri kaynak olarak ele alınır. Bu düşünce filozofları rasyonaliteyi, mantığı ve teolojiyi harmanlayarak düşüncelerini inşa etmişlerdir.
İki felsefi akım da Hristiyan düşünce tarihinde önemli rol oynamış düşünce pratikleridir. Düşünce yöntemleri ve dikkat çekmek istedikleri alanlar birbirlerinden farklıdır. Patristik dönem, teolojik inanç kısmına dikkat çekerken; Skolastik dönem, akıl ve mantık kısmına odaklanır.
Felsefe ile ilgili daha fazla içerik için “Galiyevizm (Ulusal Komünizm) Nedir? “ başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz.