Hepimizin orta okulda ve lise yıllarında oldukça ismini duyduğumuz bir matematik formülü olan Pi sayısı hakkında bildikleriniz sizce yeterli mi? Eğitim hayatımızda kendimize sıklıkla sorduğumuz “Bu bilgi bizim ile ilgisi ne olacak ya da gelecek hayatımızda bu bilgiden nasıl yararlanacağız?” sorusuna Pi sayısı kümesinde yazımda yanıt vermeye çalışacağım.
Pi Nedir? Pi Sayısı Nasıl Ortaya Çıktı?
Pi, bir dairenin çevresinin çapına bölünmesine denir. Başlangıcı sizin de bildiğiniz gibi 3.14 ile başlar. Bu kısmı ise sadece başlangıçtır, sonsuza kadar hiçbir tekrar olmadan devam eder. Hiçbir öngörü ya da kesinlik olmadan sürekli yenileyerek kendini sürdürür. Bu ondalık dizelerin arasında, her bir sayı var aslında. Doğum tarihiniz, bilgisayar şifreniz, şu an baktığınız saat, dakika, saniye, vatandaşlık numaranız, hepsi onun içerisinde bir yerlerdedir. Ondalık dizeleri harflere dönüştürmek mümkün olursa; var olmuş ya da var olacak bütün sözcükleri, cümle yapılarını, konuşmaları elde etmeniz mümkün olur. Aynı zamanda olabilecek bütün ihtimallerle bunu yakalamak mümkün olur.
İlk doğduğunuz anda söylediğiniz sözden, sevdiğiniz kişiye hitap ettiğiniz şekle kadar geniş bir evrendir. Pi sayısı hayatın kendisidir. Söylediğimiz, yaptığımız, yapacağımız her şey pi sayısının içerisindedir. Dünya içerisinde yer alan bütün ihtimaller aslında pi sayısının içerisinde yer almaktadır.
Pi sayısını ilk olarak Babillerin kullandığı bilinmekte. Eski Mısırlılar başta olmak üzere bir çok uygarlık tarafından kullanıldı. Ayrıca Pi sayısını, müzik diline çevirerek şarkısına çeviren bir sanatçı, bu formülün hayatın her yerinde ne kadar güçlü bir sesi olduğunu bize gösteriyor.
Pi Sayısını Kim Buldu?
Pi sayısı hakkında en çok merak edilenlerden birisi de pi sayısının kim tarafından bulunduğu. Sorunun cevabına gelirsek, pi sayısının kim tarafından bulunduğu net bir şekilde bilinmemekte. Çünkü, farklı dönemlerde ve farklı milletlerde pi sayısının kullanıldığı biliniyor. Bu nedenle, sayının ilk olarak hangi millette kullanıldığına dair net bir ipucu yok.
Pi Sayısının Önemi
Yüzyıllar boyunca birçok kişi pi sayısı hakkında araştırmalar yaptı. Google çalışanları, bu sayıyı hesaplamak için çeşitli yapay zekâ sistemleri üretti. Hatta, pi sayısını hesaplamak için trilyonlarca basamak hesaplandı. Peki, pi sayısının bu kadar çok araştırılmasının nedeni nedir?
Pi sayısı, kulağa büyülü bir sözcük gibi geliyor. Özellikle de daire hesaplamalarında pi sayısın başvuruyoruz. Devasa bir dairenin yarıçapını hesaplarken de küçük bir dairenin çevresini hesaplarken de hep aynı sonuca ulaşıyoruz. Bu nedenle, eğer söz konusu bir daire ise mutlaka pi sayısını kullanmamız gerekiyor.
Pi sayısının önemi de aslında tam da burada ortaya çıkıyor. Çünkü, bir daire oluşturduktan sonra oluşturduğunuz daireyi üçe böldüğünüzde daire tam olarak birbirine oturmuyor. Geriye, mikro farklar yüzünden dairede uyumsuzluk ortaya çıkıyor. Bu nedenle, pi sayısının basamakları da hesaplanarak tüm detaylar üzerinde çalışılıyor. Pi sayısı bu yüzden tam olarak hesaplanmaya çalışıyor.
Birbirleri ile tam olarak uyum sağlayan parçaları elde ettiğimizde ise geriye bilim adamlarımızın hayal gücünü görmek kalıyor. Örneğin, nano teknoloji sayesinde büyük hatalar daha oluşmadan sonlandırılabilirken, nano cerrahi sayesinde ise en küçük bir kanser hücresi büyümeden yok edilebilir.
Pi Sayısı Hakkında Bilinmesi Gerekenler
Pi sayısı hakkında pek çok bilgi mevcut. Bu bilgilerin bazıları oldukça ilgi çekici, bazıları ise faydalı. Gelin, pi sayısı hakkındaki bilgilere birlikte göz atalım.
Pi Sayısı Sembolü Nereden Geliyor?
Pi sayısı, aslında Yunan alfabesinin 16. harfi. Çevre anlamına gelen bu harf, aynı zamanda “perimetier” sözcüğünün de ilk harfi.
Kültürel Açıdan Önemli Etkilere Sahip
Matematiksel bir terim olarak oldukça önemi olsa da pi sayısı kültürel anlamda da önemli etkilere sahip. Çok eski zamanlardan beri bilinmesi ve daire gibi herkesin aşina olduğu yaygın bir isim ile ilişkili olması pi sayısının yaygınlığını gösteriyor. Aynı zamanda, herhangi bir kurala bağlı kalmaması, birçok bilim adamını da pi sayısı hakkında çalışmalar yapmaya zorluyor.
Pi Sayısının En Fazla Kaç Basamağı Biliniyor?
Bugüne kadar pi sayısı hakkında yapılan en fazla hesaplama Fabrice Bellard tarafından yapıldı. 2 trilyon 700 milyar rakamdan oluşan bu hesaplamanın karşılık geldiği değeri duyunca şaşıracaksınız. 1.24 trilyonuncu basamağa kadar hesaplanan sayıyı herhangi bir bilgisayara yazmak için tam olarak 310 milyon sayfa yani 2,4 TB harddisk gerekiyor.
Japonya’da çalışan Emma Haruka Iwao adında bir Google çalışanı, Google’ın bulut hesaplama sisteminin yardımı ile pi sayısının 31 trilyon basamaklı versiyonunu hesapladı. Hesaplamada ihtiyaç duyduğu 170 TB veri yüzünden, hesaplamayı tamamlamak için tam olarak 25 sanal makine ve 121 gün gerekti. Asıl ilginç olan ise pi sayısının hesaplanan 31 trilyon basamaklı halini söze dökmenin 332,064 yıl alacağının açıklanması.
Tarih boyunca oldukça fazla ilgi gören pi sayısı ve buna benzer pek çok ilgi gören konu için Bilim kategorimizi ziyaret etmeyi unutmayın.
