20. yüzyılda sanat, ilerici estetik algısıyla nam salmıştır ve bu alanda birçok öncü sanatçılar çıkarmıştır. Son 100 yılda geliştirilen, birçok önemli sanat hareketi 20. Yüzyıl modern sanatını kapsar ve sanat bu dönemde geniş bir stil yelpazesinden geçmiştir.
20. yüzyılda sanatın dikkate değer gelişimini takip etmek için, onu oluşturan birçok sanat akımlarını tanımak ve anlamak gerekir. 20. yüzyılın en etkili sanat akımları hakkında bilgi edinmeden önce öncelikle 20. Yüzyıldaki modern sanatın tanımına değinmek faydalı olacaktır.
Modern Sanat Nedir?
Çağdaş sanatla karıştırılmaması gereken “modern sanat” terimi, 19. yüzyılın sonları, 20. yüzyılın başlarında ve ortalarında ortaya konulan sanat eserlerine atıfta bulunan bir kavramdır. Bu süre zarfında yaratılan eserler, sanatçıların yeniden yönlendirmeye, yeniden yorumlamaya ve hatta daha önceki tarzların geleneksel değerlerinin reddedilmesine olan ilgisini göstermektedir.
Hafif ve daha şeffaf empresyonizmden daha agresif soyut dışavurumculuğa kadar, modern sanat türü birkaç ana akımdan oluşmaktadır.
Empresyonizm
Modern sanatın başlangıç noktası olarak kabul edilen empresyonizm, akademik resmin katı kurallarına ve gerçekçi temsillerine meydan okuyan bir sanat akımıdır. 1872’de Claude Monet, Impression, Sunrise’ı yaratırken hafif ve canlı renklere odaklanarak yenilikçi bir şekilde bulanık fırça darbeleri çizdiğinde empresyonizm ortaya çıkmıştır. Monet, Pierre-Auguste Renoir ve Edgar Degas gibi sanatçıların ön planda olduğu bu akım, yüzyılın başlarına kadar Fransız resmine egemen olmuştur.
Post-Empresyonizm
Empresyonistlerin sanatsal özgürlüğünden ilham alan Paul Cézanne, Paul Gauguin, Vincent van Gogh ve Henri Toulouse-Lautrec gibi sanatçılar, benzersiz, kendine özgü resim stilleriyle çalışmaya başladılar. Post-Empresyonizm olarak bilinen bu renkli hareket, 1890’larda başlamıştır ve duygu dünyasına özel bir ilgi ve gerçekçi tasvir yerine öznel yorum tercihlerini göstermektedir.
Fovizm
André Derain ve Henri Matisse etrafında les Fauves adıyla kurulan avangard grup ilk olarak 20. yüzyılın başında ortaya çıkmıştır. Post-Empresyonistler gibi, Fovistler de daha gerçekçi olmayan tonları ve temsillerinde genellikle tanınabilir ancak yine de soyut formlar içeren bireysel algılara vurgu yapmayı tercih etmişlerdir.
Ekspresyonizm
Birinci Dünya Savaşı’ndan kısa bir süre önce, Almanya ve Avusturya’daki ressamlar uygulamalarına deneysel olarak yaklaşmaya başladılar. Sonunda Ekspresyonistler olarak bilinen bu sanatçılar, diğer modern sanat akımlarının şimdiye kadar bilinmeyen özelliklerini benimsemiş ve uyarlamışlardır.
Post-empresyonist ve fovist sanat eserleri gibi, ekspresyonist tarzdaki eserler de parlak renkler ve bireysel ikonografi hususunda oldukça iddialıdırlar. Ekspresyonizmde sanatçı, izleyiciye salt natüralist bir temsilin ötesine geçen bir izlenim vermek istemektedir. Empresyonistlerin aksine ekspresyonizmde odak, bir izlenimi iletmek değil, sanatçının izleyiciye gösterilen içsel bir hareketini açıklığa kavuşturmaktır. Ekspresyonizm, sanatın soyutlanmasındaki ilk adım olarak anlaşılabilir.
Kübizm
Yapısı bozulmuş, kırık formlarla karakterize edilen kübizm, modern sanatta soyutlamaya doğru değişimi işaret eden bir sanat akımıdır. 1907’de Georges Braque ve Pablo Picasso tarafından başlatılan akım, karışık tablolar, çok boyutlu heykeller ve ultra modern kolajlarda kendini göstermiştir.
Diğer modern sanat akımları gibi Kübizm de temelde öznel bir yaklaşımı vurgulamaktadır. Picasso, Kübizm’i keşfettiklerinde aslında Kübizm’i keşfetmek istemediklerini belirtmektedir. Yani sanatçılar aslında sadece hissettiklerini ve içlerinde ne olduğunu ifade etmek istemişlerdir.
Sürrealizm
1920’lerde resim sanatçıları Salvador Dalí, Max Ernst, Man Ray, Joan Miró ve Yves Tanguy, bilinçaltına demirlemiş bir tarz olan Sürrealizm akımını kurmak için birleştiler. Akıl tarafından herhangi bir kontrol olmaksızın, herhangi bir estetik veya ahlaki ilgiden bağımsız olarak, tür, doğrudan sanatçının hayal gücünden gelen, çeşitli rüya benzeri temsiller ile doruğa ulaşmıştır.
Soyut Dışavurumculuk
20. yüzyılın ortalarında, yenilikçi bir grup sanatçı, figüratif resim stillerini özgün, soyut bir estetikle değiştirdi. Soyut dışavurumculukta, sanatsal odak sadece renk, kompozisyon ve iletilecek duygu gibi özellikler değil, aynı zamanda yaratıcı sürecin kendisidir. Soyut Dışavurumculuk’ta, izleyiciyi nesnel gözlemden uzaklaştırmak, renk ve kompozisyon etkilerini ön plana çıkarmak için resim soyutlanmaktadır.
Soyut Dışavurumculuk bir akım olarak, daha çok sanatı spontane ve kısıtlama olmaksızın gerçekleştirmeye yönelik bir kavram olarak anlaşılır.
Eğer 20. yüzyıldaki sanat anlayışı hakkında farklı bilgiler de edinmek istiyorsanız 20. Yüzyıl Resim Sanatında Yüzeyin Sınırlarını Aşan Arayışlar adlı çalışmayı incelemenizi öneririz.
Çağdaş Sanat Nedir?
Modern ve çağdaş sanatın deneysel doğası ve örtüşen temaları nedeniyle, sanat yönleri genellikle birbiriyle karıştırılmaktadır. Ancak, terimleri oluşturan hareketleri bir kez gördüğünüzde, onları birbirinden ayıran bulanık çizgi daha net hale gelir.
Tipik olarak, modern sanat, izlenimcilikten soyut dışavurumculuğa kadar olan stiller anlamına gelir.
Çağdaş sanat bu nedenle zamanla modernizmden sonraki ilk büyük hareket olan Pop Art ile başlar ve günümüze kadar devam eder. Çağdaş sanat akımlarından bazıları ise şunlardır:
Pop-Art
ABD’de ve aynı zamanda İngiltere’de yaratılan Pop Art akımı sanatçıları için nihayetinde her şey sanattır: reklam tabelaları, çizgi romanlar, günlük tüketimden gelen önemsiz şeyler ve teneke kutular… Pop-Art akımında net kontürler ve tek tip renk alanları hakimdir. Seri baskılar, fotogerçekçilik, resim ve grafiklerde de Pop-Art’a rastlanılabilmektedir. David Hockney, İngiliz Pop Art’ının en önemli temsilcilerinden biri olarak kabul edilmektedir.
Dadaizm
“Dada” kelimesinin kökeni hakkında birkaç teori bulunmaktadır. Aslında “Dada”, Fransız çocuk dilinde “hobi atı” anlamına gelir. Dada, provokasyona ve mantıksızlığa dayanır ve kendisini, diğer şeylerin yanı sıra, Birinci Dünya Savaşı kadar erken bir tarihte savaş karşıtı bir hareket olarak görür.
Mevcut değerler ve kurallar sorgulanır ve saçmalıklarla aşılır. Gündelik nesneler bir anda sanat eseri haline gelir. Dadaizm, diğer şeylerin yanı sıra, şiir ve dans da dahil olmak üzere çeşitli sanat türlerini tek bir sanat eserinde birleştirmesiyle karakterize edilir. “Saçma” karakteriyle birçok tabuyu yıkan Dadaizm, aynı zamanda sayısız teknik yenilik getirmiştir ve bugünden sonraki sanat akımları üzerinde hala önemli bir etkiye sahiptir. Dada’dan beri resim, gerçekliğin bir görüntüsünden daha fazlası olmuştur. Dada erken aksiyon resim sanatıdır.
Art Nouveau
Gustav Klimt’in “The Kiss”i, Art Nouveau’nun genellikle Art Nouveau olarak adlandırılan en önemli sanatsal eseri değildir, ancak kesinlikle dünya çapında en ünlülerinden biridir. Birçok ülkede ayrılık stili olarak bilinen bu stili, büyük çiçek unsurları ve yumuşak, kıvrımlı çizgiler ile karakterize edilmiştir. Simetri bu akımla birlikte resimde giderek daha az önemli bir rol oynamaktadır. Momentum ve oyunculuğun yanı sıra belli bir yenilik sadece resimde bulunmaz. Art Nouveau, doğayı şehirlere taşımaya çalışır. Art Nouveau, genellikle kendisine karşı tutulan tamamen estetik bir altyapıdan ziyade, ciddiye alınması gereken politik bir içeriğe sahiptir.
Eğer sanat ile ilgili içeriklere göz atmaktan keyif alıyorsanız Dünyanın En Ünlü Ressamları ve Eserleri adlı yazımıza da mutlaka şans vermelisiniz.