Yıllarca önemli besin değerlerine sahip olduğunu düşündüğümüz ıspanağı türlü şekillerde tükettik. Ispanak yemeği, ıspanaklı börek, ıspanaklı gözleme ve hatta ıspanaklı pasta bile mutfaklarda yerini aldı. Ispanak gerçekten de doğru tüketildiğinde iyi bir besin. Ancak iddia edildiği gibi ıspanak demir deposu mu? Vücudun demir ihtiyacının giderilmesinde ne kadar etkin? Tüm bu soruların cevaplarını şehir efsaneleri dizisinde sizler için derledik.
Sanıldığının Aksine Ispanak Demir Deposu Değil
Besinleri doğru tüketmek, vücudumuz açısından oldukça önemlidir. Bu önemin farkında olan araştırmacılar tarafından son dönemlerde birçok araştırma ile birlikte besinlerin içeriklerine yönelik araştırma çalışmaları da hız kazandı. Kuşkusuz üzerinde çalışma yapılan besinlerin başında ıspanak geliyor. Ispanak, yıllarca demir tüketiminde bir numaralı yiyecek olarak sunuldu. Bu sebepten ötürü, her yaştan birey için tüketilmesi tavsiye edildi. Fakat son dönemde yapılan araştırmalar gösterdi ki, ıspanak sanıldığı kadar önemli bir demir takviyesi sunmuyor.
Demir kaynağı besinler denildiğinde, akla gelen ilk iki besin genellikle ıspanak ve kırmızı et oluyor. Özellikle de sığır bonfilesinin demir açısından oldukça zengin olduğu bilinmekte. Yapılan araştırmalar, her iki besinde de oldukça yüksek miktarda demir olduğunu doğruluyor. Fakat burada gözden kaçırılan bir konu var. Besinlerdeki demirin vücut tarafından emilim oranı değişiyor.
Örneğin; kırmızı etteki demirin vücut tarafından emilimi %20 iken, ıspanakta bu oran %1,7 gibi oldukça düşük bir orandır. Böylece her iki besinden de 100’er gram tükettiğinizde etten 0,5 mg kadar demir alabilirken ıspanaktan 0,044 mg demir alabilirsiniz.
Oran böylesine düşük olduğu halde insanlarda onlarca yıl, ıspanağın demir deposu olduğuna dair bir kanı oluştu. Bunun sebebi ise popüler kültürün etkisi olarak görülüyor. Özellikle 1929 ortaya çıkan Temel Reis kurgusal karakterinin ıspanak tüketimini oldukça etkilediği bilinmektedir. Gelin bu etkiye birlikte bakalım.
Popülizmin Etkisinde Temel Reis ve Ispanak İlişkisi
Ağzında daima piposu ve kaslı kolları ile birçoğumuzun aklına takılan isim Temel Reis, popüler kültürün etkisini en iyi görebileceğimiz örneklerden biridir. Bu kurgusal karakter, 17 Ocak 1929 tarihinde ilk olarak bir mizah dergisinde ortaya çıktı. Ortaya çıkışından itibaren büyük ilgi gören karakter, beyazperde de yerini aldı. Popülerliği gittikçe artan Temel Reis, 1937 yılında Amerika Birleşik Devletleri tarafından yeme alışkanlıklarına yaptığı önemli katkıdan dolayı ödüllendirildi.
Temel Reis’in yeme alışkanlığına dair kazandırdığı en önemli şey hiç kuşkusuz ki, ıspanak tüketimi. Çünkü Temel Reis düşmanı Kabasakal’ı alt edebilmek için güçlü kaslarını her defasında bir kutu ıspanak ile besler. Hal böyle olunca, hem çocuklar da hem de ebeveynler de ıspanağa dair olumlu bir etki bırakmıştır. Fakat bu uygulamanın bir bilimsel hata olduğu son dönemlerde yapılan çalışmalarca ortaya kondu. Ispanak sanıldığı kadar büyük bir demir kaynağı değil. Bununla beraber yine de ıspanak yararlı birçok besin içeriğine de sahip olduğundan, tüketilmesi gereken besinlerin başında gelir. Elbette doğru tüketim yollarını bilmek oldukça önemli. Peki ıspanak nasıl tüketilmeli? Nasıl tüketildiğinde insan vücuduna fayda sağlar?
Ispanak Nasıl Tüketilmelidir?
Demir emilim seviyesi düşük olsa da, ıspanak yine de bir demir kaynağı olarak tüketilebilir. Bununla beraber iyi bir lif kaynağı olduğundan da söz etmek gerek. Bu sebeplerden ötürü tüketilmesi tavsiye edilmektedir. Fakat ıspanak sebzesi pişme işleminden sonra hızlıca tüketilmelidir. Uzun süre muhafazaya uygun bir yiyecek türü değildir. Çok defa ısıtılıp tüketildiğinde yararından çok zararıyla karşılaşılabilir. Kusma, ishal ve baş dönmesi gibi semptomlardan bunlardan birkaçı. Yararlı bir yiyecek olan ıspanağın zararla hale gelmesinin sebebi ise, birkaç defa ısıtıldığında içinde bulunan nitrik ve nitrat miktarının artmasıdır.
Ispanağın Yararları ve Zararları
Görüldüğü üzere ıspanağın farklı kullanım türlerine göre hem yararı hem de zararı bulunuyor. Yararlarından bazıları şu şekildedir:
- Bağışıklığı güçlendirir.
- Güneşten gelecek zararlı etkileri azaltır ya da önler.
- Anti-inflamatuar özellikleri bulunur.
- Beyin ve sinir sistemini korur.
- Kas gevşetici özelliği vardır.
- Gastrointestinal bozuklukların tedavisinde kullanılır.
- Yüksek tansiyonu dengeler.
- Böbrek hastalıklarını önler.
- Göz için faydalıdır.
- Kanseri önleyici özellikleri bulunur.
- Kemik sağlığı için yüksek kalsiyum içeriğine sahiptir.
Doğru tüketildiğinde ıspanağın birçok faydası vardır. Öyle ki, insan vücudunun farklı noktalarında önemli etkileri bulunur. Aynı zamanda, bilinen bir alerjik reaksiyonun olmaması da, herkes tarafından tüketilebilir bir besin olmasını sağlamaktadır.
Her besinde olduğu gibi, ıspanağın da yanlış tüketim sonucunda bazı zararları olabiliyor. Ispanağın zararları da şu şekildedir:
- Diyabetli hastalar tarafından tüketildiğinde kan şekerinde ciddi bir dalgalanma yaratabilir.
- Aşırı ıspanak tüketiminde ürik asit oluşturacağından böbrekler açısından zararlıdır.
- Aşırı tüketim durumunda mide için de zararlı olabilir.
- Çok fazla ısıtılıp tüketildiğinde kusma, ishal ve baş dönmesi gibi etkileri olabiliyor.
Yararlarına nispeten daha az zararı bulunan ıspanak bitkisi önemli bir demir deposu olmasa da günlük hayatta tüketildiğinde oldukça fayda sağlar. Bu sebepten dolayı, özellikle kış aylarında iyi bir bağışıklık için tüketilmesi tavsiye edilir.
Şehir efsaneleri hakkındaki gerçekleri öğrenmeye devam etmek için Şehir Efsaneleri Dizisi 4: Balık Yedikten Sonra Süt İçilir mi? yazımıza da göz atabilirsiniz.