Eski çağlardan beri insanlar bir olguya inanma ihtiyacı duymuştur. İnanma ihtiyacı, insanlığın başlangıcından beri bulunan ve kitlelere yayılan bir olgudur. Örnek vermek gerekirse, Türklerin ilk inanç geleneklerinden biri olan Şamanizm etkileri günümüzde hala görülmektedir. Hatta ülkemizde bildiğimiz ve dini sandığımız geleneklerin pek çoğu şaman gelenekleri olarak karşımıza çıkmaktadır. Eski inanç kültürlerinden biri de Puja’dır. “Puja nedir ve puja ritüeli yapılır?” sorularını ise bu yazımızda cevaplayacağız.
Anlam olarak Puja, bir Tanrı’ya, ruha ya da ilahi olan bir güce yapılan dualar, şarkılar ve seslenişler şeklinde saygı gösterme inancıdır. Bir Hindu inanışı olması ile birlikte ilahi olan güçle oluşan manevi bağlantıyı anlatmaktadır. Bir doğa unsuru, heykel, kap ya da resim gibi aracı bir nesne ile ritüel gerçekleştirilmektedir. Puja ritüeli ile ilgili temel kavramlar şunlardır:
- Sandhyopasana: Şafak ve alacakaranlık vakitlerinde bilgi ve bilgeliğin ışığı olarak Tanrı’nın kabul edilmesi üzerine yapılan bir meditasyondur.
- Aarti: Tanrılara sunulan saygı ve sevginin şarkılar ile sunulmasıdır.
- Homa: Kutsanmış bir ateş eşliğinde Tanrı’ya adak sunma ibadetidir.
- Jagarana: Uzun geceler boyunca şarkılar eşliğinde nöbetler tutmaktır.
- Upavasa: Oruç tutma ibadetidir.
Puja Nedir?
Puja, zihnin olabileceği en saf haline ulaşmasını amaçlamaktadır. Pooja ya da pojah yazılışları da pujayı ifade etmektedir. Aynı zamanda Hinduizm içerisinde, evde yapılan günlük, kısa ibadetlerden tapınak ritüellerine kadar tüm törensel ibadetlere verilen genel isimdir.
Puja, Dravidyan’da anlamı çiçek olan Pu ifadesinden türemiş bir kelimedir. Ayrıca puja, Tanrı’nın suretine çiçek ve meyve adamak ile yapılmaktadır.
Tanrı’nın görüntüsü olarak nitelendirilen ve ritüele eklenen nesneler, Puja sırasında Tanrı’ya erişmek için aracı olarak kullanılmaktadır. Nesneye Tanrı muamelesi yapılmaz ancak, nesnenin Tanrı’nın kozmik enerjisini simgelediğine inanılmaktadır. Puja, nesnelere ruhsal enerji haznesi olarak davranılmasını istemektedir.
Puja için Neden Bir İmaj ya da İdole İhtiyaç Duyulur?
Bir ritüel sırasında inanan kişinin, önüne bir idol, bir ikon ya da herhangi bir eşya koyması gerekmektedir. Hatta mümkünse shivalingam, yantra ya da salagrama adı verilen kutsal olduğuna inanılan kutsal nesneler koyulmalıdır.
Bunun sebebi, ritüelde Tanrı’nın ritüeli izleyeceği varsayılan bir objenin bulunması gerektiğidir. Ritüeller sırasında inananlar, nesneler aracılığı ile Tanrı’ya hürmetlerini sunmaktadır.
Başka bir inanışa göre, inanan kişi objeler aracılığı ile Tanrı’ya ve ritüele büyük bir özveri göstermektedir. Bu sayede de archavatara kavramına göre Tanrı, Puja törenine inerek yüceliği ile inananlarını selamlamaktadır.
Puja Nerede Yapılır?
Hindular, ibadet alanlarının içerisindeki resimlere gereken özen gösterilmediği takdirde Tanrı’nın alanı terk edeceğine inanmaktadır. Bu sebeple özellikle Hindu rahipleri, tapınaklarda kalarak, Tanrı’ya hizmetlerini sunmaktadırlar. Bu rahipler, gün doğumu ile beraber gün içerisinde de devamlı olarak Puja yaparlar. Hindu rahipleri dışındaki dindarlar ve inanlar ise evlerinde Puja ritüellerini gerçekleştirmektedir.
Evde yapılan Puja ritüellerinde, ibadetin yapılacağı alan bir tapınağın minyatürü gibi hazırlanmaktadır. Yapabilen inananlar, her gün ritüeli gerçekleştirirken, çoğu inanan hafta bir Puja ritüeli yapmaktadır.
Tapınakta yapılan Puja ritüeli, Tanrı’nın yıkanmasını, giydirilmesini, parfüm ve çiçekler aracılığı ile süslenmesini ve uğurlu eşyaların Tanrı’nın uğruna adanmasını içermektedir. Bir Hindu tapınağını ziyaret etmeden önce kişiler, Tanrı’ya olan saygılarını göstermek amacı ile ayakkabılarını çıkarıp içeri girmelidir. Tören sonunda ise Tanrı’ya yiyecek ve meyveler hediye edilir ve ritüel bitirilir.
Puja Ritüeli Ne Zaman Gerçekleştirilir?
Temelde Puja ritüellerini kişi istediği zaman gerçekleştirme özgürlüğüne sahiptir. Ritüeli ister bir kişi tüm ailesi için gerçekleştirebilir, isterse de tüm aile üyeleri tarafından yapılabilir.
Tapınaklarda yapılan ibadetler ise Tanrı’nın bir isteği ile bağdaştırılır ve Tanrı için bir adak adanmaktadır. Tüm sene boyunca Tanrılar için festivaller düzenlenir.
Puja ritüelinin direkt bir zamanı bulunmamaktadır. Sadece günlük Puja ritüeli sabah vakti yapılmaktadır.
Günlük Puja Neden Sabah Yapılır?
Sansktritçe dilinde Puja her gün yapılmaktadır. İnananlar arasında Nitya Puja adı ile seslendirilen ritüel, günlük Puja anlamına gelmektedir. Bu ritüel, insanın yaşamın kutsanması ve sevginin büyüklüğü için Bhagwan’a minnettarlığını gösteren bir ibadettir.
Sabahları Puja yapmanın kutsal olduğuna ve Tanrı’nın kutsadığı bir aktivite olduğuna inanılmaktadır. Bunun sebebi ise Puja ritüellerinin sakin ve huzurlu bir zihin istemesidir. Geceyi atlatmış ve dinlenmiş olan zihin, diğer zaman dilimlerine göre oldukça dingin olmaktadır. Sabahları insanlar, ibadete daha açıktır ve Tanrı’nın sabahları daha çok ibadet kabul ettiğine inanılmaktadır.
Puja Ritüeli Nasıl Yapılır?
Hinduizm’de Puja ritüelleri birden fazla adımdan oluşmaktadır. Çünkü Puja’nın iki yönlü olduğu düşülmektedir. İlk yönü, inananın beş duyusunu yükseltmek ve ibadet ile onu iyi düşüncenin yanında iyi eylemlerle birleştirmektir.
İkinci yönü ise bir konuğu onurlandırmak için Hint geleneklerinden yararlanmasıdır. Onurlandırma amacıyla bir nesne bulundurulmaktadır ve bulundurulan nesneler Tanrı’ya hizmet için kullanılır. Bu süreçlerin işlemesi için Puja ritüelleri 16 adımdan oluşmaktadır.
Puja Ritüelinin Adımları
Toplamda 16 adımdan oluşan Puja ritüellerinde ilk beş adım, diğer tüm adımlardan çok daha önemlidir. Pancha ve Upacharas olarak adlandırılan 16 adımın önemli beş adımı, dokunma, işitme, koku, görme ve boyutsal işitme şeklinde sınıflandırılmaktadır.
Duyulara hitap etmesi, bu beş adımı diğer adımlardan ön plana çıkartmaktadır. 16 adıma Vedik Puja ismi verilmektedir. Pancha – Upacharas ritüellerinin anlamları şunlardır:
- Dhyaana: Tanrı çağırılırken meditasyon ile dua edilmelidir. Mantra okunurken elde çiçek bulunur ve çiçek Tanrı’ya sunulur
- Aavaahana: İlahi varlık sunağa çağırılır ve başka bir çiçek sunulur.
- Asana: Mekandaki bir koltuk Tanrı için ayrılır. Yine çiçek ikram edilir.
- Paadya: Tanrı’nın ayakları mantra okunarak temiz suyla yıkanır.
- Arghya: İlahi varlığın elleri ve ağzının durulanması için su verilir ve mantra okunur.
- Aachamana: Tanrı’nın su içmesi için su verilir ve mantra okunmaya devam edilir.
- Snaana: Mantra okunurken Tanrı uğurlu olduğuna inanılan eşyalarla yıkanır.
- Vasthra: Tanrı’ya temiz kıyafetler ikram edilir.
- Yagnopaveetha: Okunan mantra eşliğinde kutsal iplik Tanrı’ya sunulur.
- Gandha: Tanrı niyeti ile konulan nesnenin üzerine ağaç ezmesi yayılır.
- Pushpa: Tanrı’nın isimleri söylenir ve her isim için bir çiçek sunulur.
- Dhoopam: Mantra okunmaya devam edilir ve tüm alana tütsü gezdirilir.
- Deepam: Bir lamba alınır ve Tanrı’nın üstünü aydınlatmak için kullanılır.
- Naivedyam: İlahi varlığa yemekler sunulur.
- Taambulam: Fındık ve yapraklardan yapılan bir karışım, mantra eşliğinde Tanrı’ya ikram edilir.
- Pradakshina & Namaskara: Tanrı’ya para bağışında bulunulur. Mantra okunarak sunak gezilir ve Tanrı’nın huzurundan ayrılmak üzere sunaktan çıkılır.
Hindistan kültürü ile ilgili öğrenecek çok daha fazla şey var! Örneğin Dharma Nedir? Dharma Çarkı Neyi İfade Eder? yazımızda da bu kültürün esintileri yer almaktadır.