Tüm siyasi hareketler ele alındığında liberal ekollerin amaçları sonuç olarak devletin sınırlarını tespit etmek olmuştur. Çoğu liberal düşünür arasında sınırlı devlet anlayışı üzerine bir uzlaşı sağlanıyormuş gibi gözükse de piyasa ile devlet arasındaki sınır tam olarak belirlenememiştir. İşte liberalizm ile anarko kapitalizm arasındaki ayrışma burada ortaya çıkmaktadır. Bu ayrışma piyasa-devlet karşıtlığı ile ortaya konacaktır. Peki, siyasi hareket olarak anarko kapitalizm nedir? Uygulanabilir mi? Yazımızda bu soruların üzerinde duracak ve anarko kapitalizmin prensiplerini inceleyeceğiz.
Anarko Kapitalizm Tanımı
Biz doğmadan çok önce kurulan kurumların varlığı vazgeçilmez olarak düşünülmektedir. Bunların başında devlet kurumu gelmektedir. Devlet, çağlardır güvenlik ve hukuku tek elinde tutmuştur. Yasa koyma ve yargılama görevini devlet tek başına yürütmektedir. Tüm bunların vazgeçilmez olduğunu düşünenlerde, devletin yokluğunun toplumu kaosa sürükleyeceği endişesi hakim olmuştur.
Evet, hukuk hizmetinin olmadığı bir ortam kaos ile nitelendirilebilir. Çünkü kuralların çiğnendiği bir yerde buna müdahale eden bir gücün olmaması zayıfların ezilmesi anlamına gelebilir. Buradan yola çıkarak anarşizmin tamamen bir otoritenin yokluğuna çözüm getirmeyeceğini söyleyebiliriz. Şunu unutmamalıyız, toplumlar insanlar tarafından oluşturulmaktadır. İnsanların olduğu yerde de uyuşmazlıklar her zaman olacaktır. Bu yüzden bu uyuşmazlıkları çözmek için bir otoritenin olması gerekmektedir.
Anarko kapitalizmin basitçe tanımı, devletsiz liberal bir düzeni benimseyen siyasi bir harekettir. Anarko kapitalizm tek taraflı ve zorunlu tutulan otoriteye karşı gelmektedir. Bunun yanında kapitalizmin savunduğu özel mülkiyet hakkı ve sözleşme özgürlüğünü de savunmaktadır. Bu iki kavramı birleştirmek için de devletsiz hukuk hali durumunda sunduğu bir çözüm bulunmaktadır. Anarko kapitalizm, devletin yokluğunda hukuku ve güvenliği özel ajansların sağlayabileceğini alternatif olarak sunmaktadır.
Anarko Kapitalizm Görüşünün İlk Temsilcisi Kimdir?
Anarko kapitalizmin ilk öne sürüldüğü kitap Gustave de Molinari’nin “Serbest Piyasa ve Güvenlik” adlı eseridir. Gustave de Molinari’nin devlet karşıtlığı ahlaka dayalı değildir. Molinari’ye göre bürokratik işlemlere göre serbest piyasa ve kar odaklı üretim daha faydalıysa, güvenlik hizmetleri de serbest rekabete açılmalıdır.
Molinari kitabında güvenlik üretiminin serbest piyasaya açılmasının gerekliliğinden şöyle bahsetmiştir:
Murray Rothbard 1950’lerde politik görüşünün serbest piyasa anarşizmi olduğunu söylemiştir. Bu görüşünü de anarko kapitalizm olarak adlandırmıştır. Murray Rothbard, anarko kapitalizmi Molinari’ye göre daha sistemli bir hale getirmiştir. Böylece Murray Rothbard anarko kapitalizmin kurucusu olarak anılmıştır.
Anarko Kapitalistlerin Hukuk Görüşü Nedir?
Anarko kapitalizm, bireysel bağımsızlık düşüncesini temel alan bir siyasi harekettir. Anarko kapitalistler savunduğu doğal hukuk anlayışıdır ve insan haklarını bu görüşü esas alarak temellendirirler. Doğal hukuk anlayışı, toplumun temel ilkelerinin her zaman her yerde geçerli ve objektif olduğunu savunur.
Rothbard ve Hoppe de doğal hukuk geleneğini savunur. Doğal hukukun evrensel ilkelerinin haklı çıkarmak için öz sahiplik ilkesine başvururlar. Bu ilkeye göre var olan tek hak, kişinin kendi üstünde bulunan mülkiyet hakkıdır. Bunun dışında kalan tüm haklar bu mülkiyet hakkından türer.
Anarko Kapitalizm Uygulanabilir mi?
Anarko kapitalizmin uygulanabilirliği bir başka soruyla da sorgulanmaktadır; “Anarko kapitalist hukuk şirketlerine nasıl güvenilir?” Bu soruya cevap bulmak için devletle hukuk şirketlerini karşılaştırmak gerekir. Hukuk şirketlerinin zorlama gücü yoktur aynı zamanda herhangi bir merkeze bağlı bir hizmet sunmazlar. Şirketler kar amaçlı bir yapıya olduğundan toplum için en yararlı kanun ve koruma hizmetinin objektif olması mümkün olacaktır. Bu sebepler şirketleri sınırlayan faktörler olarak sayılabilir. Buna karşılık devleti sınırlayan herhangi bir faktör yoktur. Çünkü devlet kendi hukuk ve güvenlik hizmetini dayatmaktadır. Devletin talep ettiği verginin ödenmesi zorunludur. Ödenmemesi halinde cezalar ile karşılaşmaktadır kişi.
Akıllara gelen bir diğer soru “Hukuk şirketleri tekelleşirse ne olur?” olmuştur. Burada asıl önemli konu bu şirketlerin tekelleşmesinin nasıl önleneceğidir. Bu şirketlerin tekelleşmesi durumu zaten tekrar devletleşme durumuna dönülmesi anlamına gelmektedir.
Sonuç olarak serbest piyasa anarşizmi olarak da adlandırılan anarko kapitalizm devletsiz bir piyasa toplumudur. Eski çağlarda bunun uygulandığına dair görüşler olmakla birlikte modern çağda tecrübe edilmiş bir düzen değildir. Bu nedenle konu ile ilgili sorulacak birçok soru itiraza açık haldedir.
Anarko Kapitalizm Sembolü
Anarko kapitalizm hareketinin sembolü sarı siyah bayrak olarak kullanılır. Renklerin politik anlamlarını şu şekilde açıklayabiliriz:
- Sarı, liberallerin ve sağ liberteryenlerin bireyciliği ve serbest piyasayı temsilen kullandığı renktir.
- Siyah renk, anarko kapitalizmin içinde bulunan klasik liberal düşüncelerin anarşizmle birleşmesini temsilen kullanılır.
Bir antik sümer çivi yazısı olan “ama-gi” de anarko kapiltalistlerin zaman zaman kullandığı bir semboldür. Ama-gi’nin bu kavramı dile getiren insan yazısı olduğuna inanılmaktadır.