Bisiklet günümüzün en çok kullanılan mekanik tabanlı ulaşım araçlarından birisidir. Hava kirliliğini azaltmak ve sürdürülebilir bir yaşamı insanlık adına mümkün kılmak için son dönemlerde popülaritesi de oldukça artmıştır. Hal böyle olunca akılların bir köşesinde bu araçların daha ne kadar geliştirilebileceği gibi sorular da doğuyor. Bisikletin gelecekte uğrayabileceği değişiklikler her zaman çok tahmin edilebilir gibi gözükse de mucitlerin aklına gelen bazı tasarımlar düşünce sınırlarını zorlayacak cinste olabiliyor.
Bu yazımızda kısa tarihinden başlayarak süreç boyunca geçirdiği değişikliklere bakarak bisikletin gelecekte uğrayabileceği değişiklikler açısından daha net bir perspektif yakalamaya çalışacağız. Büyük ihtimalle hayal ettiğimizden çok daha farklı şekillerde değişiklilere uğrayacak olsa da geleceği hayal etmek her zaman tatlı bir hobi olarak değişmeden kalacaktır.
Bisikletin Kısa Tarihi
Bisikletin ne tür geliştirmelere ve değişikliklere açık olabileceğini anlamak için zaman içerisindeki doğuşuna ve bugüne kadar olan gelişimine bakmak yararlı olacaktır. İki tekerli anlamına gelen bisiklet kelimesinden ya da tez ayak anlamındaki velespit isminden bisikletin temel yapısı, daha önce hiç bisiklet görmemiş bir insanın aklında bile canlanabilir. Yine de tarih boyunca ortaya çıkan değişik tasarımlar bugün bildiğimiz halini almış bisikletlere ne kadar farklı açılardan bakılabileceğini ortaya koyuyor.
Bisikletin tarih sürecinde tam olarak nerede ve nasıl ortaya çıktığı tam olarak belli değildir. Da Vinci’ye ait olduğu öne sürülen bazı çizimlerin sonradan sahte olduğunun ortaya çıkması gibi durumlar sebebiyle bu konuda bir fikir birliği bulunmuyor. Bu yüzden daha çok farklı şekillerdeki çabaların bir sonucu olarak ortaya çıktığı kabul edilmektedir. Kanıtları tartışmalı bir durumda olsa da bugün iki tekerlekli ilk bisikletin 1817 yılında Alman mucit Baron Karl von Drais de Sauerbrun tarafından icat edilmiş sayılıyor. Tahtadan yapılan sabit bir gidona sahip olduğu ve herhangi bir pedala sahip olmadığı için koşu makinesi olarak adlandırılan bu araç patenti alınan ilk bisiklet olarak görülmektedir.
Karl von Drais’in koşu makinesi aracının İngiltere’de Denis Johnson tarafından geliştirilmesi sonucu yaya at arabası ve hobi atı olarak ünlenen araç sadece düzgün yollarda kullanılabilmesi sebebiyle gözden düşmüştür. Buradan sonra iki tekerlekli bisikletlerin hareket durumda da dengede kalabileceği ispatlansa da güvenlik endişeleri sebebiyle uzun bir süre üç veya daha fazla tekerli bisikletler üretilmeye çalışılmıştır.
Bir Savaş Aracı Olarak Bisiklet
1800lerin ikinci yarısında bisiklet oldukça az üretilen ve savaşlarda askerleri daha hareketli kılmak için kullanılan bir araç olarak yer alıyordu. Aynı zamanda üretimde kullanılan malzemelerin ve işçiliğin oldukça pahalı olması bisikletin halka inmesi önünde de büyük bir engel olarak yer almıştır. 2. Dünya Savaşı’nda birçok Avrupa ülkesi tarafından kullanılması sonrasında fabrika sayısında yaşanan artış ve seri üretimin hızlanması üretilen bisiklet sayısını arttırmış ve üretim maliyetini de düşürmüştür. Bu sayede bisikletler halka inerek Avrupa içerisinde yaygın bir araç haline gelmiştir.
Bisikletin Parçaları
Bisiklet günümüze gelene kadar geçirdiği yolculuk sonucu birçok parçanın eklenmesiyle basit gözükse de kompleks bir araç halini aldı. Değişiklikler ve geliştirmeler de ayrı ayrı bu parçalar üzerinde yapıldığından kullanım amaçlarına göre farklı şekillerde bisikletler üretimi hala devam etmektedir. Bu yüzden normal bir bisikletin hangi parçalara sahip olabileceğini bu başlık altında inceleyeceğiz. Genel olarak normal bir bisiklet şu donanım parçalarından meydana gelir:
- Kadro
- Maşa
- Frenler
- Tekerler
- Vites
Bu parçalar kendi içlerinde bisikletin şekline ve kullanım amacına göre farklı şekillerde ve tasarımlarda olabilir. Biz sadece basit olarak amaçlarına değineceğiz.
Kadro
Çatı olarak da adlandırılan bu parça bisikletin temel iskeletini temsil etmektedir. Farklı şekillerde karbon, titanyum, çelik ve alüminyum gibi maddelerden üretilen bu parça bisikletlerin tiplerine göre hafif veya sağlam yapılması gerektiği durumlarda değişiklik gösteriyor. Örneğin dağ bisikletlerinde daha sağlam ve daha hafif olduğundan karbon fiber çatılar kullanılmaktadır.
Maşa
Bisikletin ön ve arka kısmında tekerlerin iki yanında bulunan maşa parçası düz ya da amortisörlü olarak tasarlanıyor. Maşalarda amortisörlerin amacı sürüş açısından konforlu bir deneyim sağlanmasıdır. Bu yüzden dağ bisikletlerinde daha çok tercih ediliyor. Şehir içi bisikletlerde düz maşalar tercih edilmektedir.
Frenler
Frenler hareket halindeki tekeri sürtünme yoluyla durdurmak için tasarlanıyor. Bu açıdan ön ve arka teker için farklı tipte frenler yapılmaktadır. Tekerdeki sürtünmeyi gerçekleştirmesi bakımından da çeşitli şekillerde üretiliyorlar. Aynı zamanda yapılan üretim fren kontrol hareketini gerçekleştirecek mekanizmaları da çeşitlendirmiştir.
Tekerler
Tekerler bisikletin hareketini sağlayan genelde iki adetle sınırlı parçalardır. Ancak tek ya da daha fazla olacak şekilde de teker sayısının arttığı bisiklet çeşitleri bulunuyor. Tekerlerde önemli olan kısımlar lastiğin cinsi ve cantı teker göbeğine bağlayan tellerdir. Bu teller sayesinde tekerler dönerken yalpalamaz ve ağır yük taşıyabilirler.
Vites
Sürücülerin kas gücüyle oluşturduğu enerjiyi tekerlere farklı süratlerde sürüşe uygun biçimde ileten parça vitestir. Zaman içerisinde belki de en çok değişen ve gelişen bisiklet parçası vitesler olarak görülebilir. Üretilen ilk bisikletlerde ayak hareketleriyle hareket sağlanmasından ötürü vites mekanizması bulunmuyordu. Zamanla gelişen vitesler şu an bisikletlerin çok farklı süratlerde hareket etmesini sağlıyor.
Bisikletin Geleceği: Neler Geliştirilebilir, Neler Değiştirilebilir?
Aracın basitliğinden ötürü bisikletlerin gelecekte çok fazla değişebileceği öngörülmese de bisikletin hayatımızda yer almaya devam edecek bir araç olması sebebiyle gelişiminin durmayacağı ve ne açılardan değişebileceği tahmin edilebilir. Yapılacak tahminlerden bazıları günümüzde geliştirme aşamasında olan fikirler arasında da yer almaktadır. Bisikletin gelecekte uğrayabileceği değişiklikler üzerine tahminlerden bazılarını şu şekilde sıralayabiliriz:
- Daha az yer kaplayacak şekilde katlanabilecek bisikletler
- Tasarım açısından çeşitlenecek ilginç bisikletler
- Kaza durumlarında hasar azaltıcı güvenli bisikletler
- Kazaları önleyecek şekilde daha çok denge amaçlı yapılacak bisikletler
- Daha çok elektronik sistem eklenmesi ile ortaya çıkabilecek akıllı bisikletler
- Daha güçlü yapılarda daha çok hız yapabilecek şekilde tasarlanacak bisikletler
- Yön bulma ve harita sistemlerinin eklenebileceği bisikletler
- Kullanılan mekanik enerjiden elektrik üretilmesini sağlayacak bisikletler
Bütün bu değişikliklerin yapılması fikir olarak geliştirilme aşamasında olsa da yeni bisikletlerin yaygın bir şekilde üretilmesi ve kullanılması için hala zamana gerek olduğu bir gerçektir. Aynı zamanda yapılacak değişimler sonucu bisiklet diyemeyeceğimiz çok yeni araçlar bile ortaya çıkabilir. Ne olursa olsun doğadaki her şey gibi bisikletler de gelecekte şu an hayal bile edemeyeceğimiz şekillerde araçlara evrilebilir durumdadırlar.
Keyifli bir bisiklet turuna çıkmak için Türkiye’de gezebileceğiniz yerleri öğrenmek ister misiniz? O halde Türkiye’de Mutlaka Gezilmesi Gereken Yerler yazımıza mutlaka göz atın.