Kolaylaştırılmış Difüzyon Nedir? Özellikleri Nelerdir?

Bilim dünyasındaki pek çok konu geniş kitleler tarafından merakla takip edilmektedir. Bu konulardan bir tanesi de  “Kolaylaştırılmış difüzyon nedir? Özellikleri nelerdir?” sorusunu barındırmaktadır. Özellikle fizik ve kimyaya meraklı olan kişilerin en çok araştırdıkları konulardan birisi olmaktadır. Difüzyon kelime anlamı olarak, yayılma ya da geçişme manasına gelmektedir. Buna bağlı olarak bilimsel açıdan difüzyonun tanımı; maddelerin çok yoğun ortamdan, az yoğun ortama kendiliğinden yayılmasına verilen isimdir.

Aynı zamanda moleküllerin sahip oldukları kinetik enerjilere bağlı olarak rastgele hareket etmesi de difüzyonun tanımlarından birisi olmaktadır. Mantıken difüzyona fırsat veren kuvvet yoğunluk farklarından dolayı, difüzyon geçişleri her zaman yoğunluklar eşitleninceye kadar devam eden bir olaydır. Gündelik hayatta farkına varmadan bizler de pek çok difüzyon olayına şahit oluruz. Çayda şekerin erimesi, sıkılan bir deorantın ya da parfümün kokusunun çevreye yayılması gibi benzeri olayların hepsi birer difüzyon örneğidir.

Kolaylaştırılmış Difüzyonda Atp Harcanır Mı?

Difüzyon pasif bir taşıma şeklidir. Bu nedenle enerji, yani Atp harcanmamaktadır. Difüzyon, oluşma biçimine bağlı olarak; basit difüzyon ve kolaylaştırılmış difüzyon olarak ikiye ayrılmaktadır. Her iki difüzyon türünde de Atp harcanmaz. Basit difüzyon; moleküllerin çok yoğun bir ortamdan, az yoğun bir ortama taşıyıcı bir proteine ihtiyaç duymadan geçişini ifade etmektedir.

Basit difüzyon cansız ya da canlı olan bütün hücrelerde olabilir. Kolaylaştırılmış difüzyon ise aynı olayı bir taşıyıcı yardımı ile yapmaktadır. Kolaylaştırılmış difüzyon da canlı ya da cansız bütün hücrelerde olabilmektedir. Her iki difüzyonun olma aşamasında da, asla Atp harcanmamaktadır. Kolaylaştırılmış difüzyonun olabilmesi için mutlaka taşıyıcı proteinler gerekli olur. Bu nedenle bu eylem sırasında uygun olan proteinler kullanılır. Difüzyon esnasında ise difüzyon hızı maksimum değere ulaştıktan sonra bir daha artmaz.

Kolaylaştırılmış Difüzyon Özellikleri

Kolaylaştırılmış difüzyon nedir sorusu en sık merak edilen konulardan birisidir. Genel olarak bu difüzyon türü yağda çözünemeyen maddelerin geçişme şekli olarak kendisini göstermektedir. Kolaylaştırılmış difüzyon, canlı hücre zarında yer alan proteinler yardımı ile gerçekleşir. Bu bağlamda kolaylaştırılmış difüzyon özellikleri, genel olarak şu şekilde sıralanmaktadır;

• Kolaylaştırılmış difüzyonda Atp, yani enerji harcanmaz.
• Genel olarak canlı hücrelerde gerçekleşir.
• Özel taşıyıcı proteinler olmadan bu difüzyon olmaz.
• Taşıyıcı olan proteinleri hızı, difüzyon hızını da her zaman belirlemektedir.
• Bu difüzyonda maddelerin taşınması yüksek yoğunlaşmadan, düşük yoğunlaşmaya doğru olmaktadır.
• Aynı taşıyıcı protein, difüzyon sırasında birden fazla maddede etken olabilmektedir.
• Kolaylaştırılmış difüzyon hızı madde yoğunluğuna bağlı değildir.
• Belirli bir noktadan sonra kolaylaştırılmış difüzyonda hız dengelenir ve sabit bir oranda kalır.

Kolaylaştırılmış difüzyon sırasında, her zaman belirli maddelere özel olarak bir difüzyon açığa çıkmaktadır. Her hücrede görülebilen bu difüzyon, moleküllerin hücre zarında meydana gelir. Kolaylaştırılmış difüzyonda, genel olarak amino asit ve glikozlar gibi benzeri maddeler taşınmaktadır.

Kolaylaştırılmış Difüzyonla Geçen Maddeler

Kolaylaştırılmış difüzyonla geçen maddeler, genel olarak yağda eriyemeyen madde çeşitleridir. Bu difüzyon ile taşıyıcı proteinler kullanılarak, hücre zarlarından geçemeyen maddeler taşınmaktadır. Kolaylaştırılmış difüzyon yardımı ile bu maddeler çok yoğun oldukları ortamdan, az yoğun ortamlara aktarılır. Bütün işlemler olurken hiçbir şekilde enerji harcanmaz. Bu bağlamda kolaylaştırılmış difüzyonla geçen başlıca maddeler ise şunlardır;

• Amino asitler
• Glikozlar
• Su ve suda çözünebilen bazı maddeler
• B vitaminleri
• C vitaminleri
• Tuzlar
• Bazı iyonlar

Kolaylaştırılmış difüzyon sayesinde, hücrelere geçemeyen maddelerin aktarılması kolaylıkla sağlanmaktadır. Bu sırada sadece taşıyıcı proteinler kullanılmakta ve diğer enzim çeşitleri işlev görmemektedir.

Basit Difüzyon İle Kolaylaştırılmış Difüzyon Arasındaki Farklar Nelerdir?

Genel olarak difüzyon herhangi bir maddenin yüksek yoğunluklu bir ortamdan, düşük yoğunluklu bir ortama geçişi olarak tanımlanmaktadır. Basit difüzyon ve kolaylaştırılmış difüzyon olarak ikiye ayrılan bu difüzyon olayında madde boyutu küçük olan moleküller her zaman için daha hızlı bir şekilde geçiş yapabilir.

Her iki difüzyon türünde ise geçiş yapılan ortamların yoğunluğu eşitlendiği zaman difüzyon işlemi sona ermektedir. Basit difüzyon ile kolaylaştırılmış difüzyon arasında ki en büyük fark, kolaylaştırılmış difüzyonda taşıyıcı olarak proteinlerin kullanılmasıdır. İkisi arasındaki bir diğer fark ise basit difüzyonun hem canlı, hem de cansız hücrelerde olabilmesidir. Kolaylaştırılmış difüzyon ise sadece canlı hücrelerde gerçekleşir.

Daha fazla bilimsel bilgi için Metal, Yarı Metal ve Ametallerin Özellikleri yazımızı da ziyaret edebilirsiniz.