Bertolt Brecht Tiyatro Anlayışı ve Oyunları 

İkinci Dünya Savaşı sonrasında, yenilikçi tiyatro anlayışını çıkaran bir isim var; Bertolt Brecht. Öyle ki eserleriyle bir dönem pek çok ülkeyi çılgına çevirmiş. Hatta eserlerinin büyük bölümü, uzun süre boyunca Avrupa’da yasaklanmış. Biz de kalemiyle zamanını etkileyen Bertolt Brecht tiyatro anlayışıyla alakalı bir içerik hazırlamaya karar verdik. 

Bertolt Brecht Kimdir?

Bertolt Brecht, 20. Yüzyıl tiyatro dünyasına yön vermiş bir isimdir. 10 Şubat 1898 tarihinde dünyaya gelmiştir. Varlıklı bir ailenin oğluydu ve hayatını savaş karşıtı olarak geçirdi. Tabii ki bu görüşünün bir nedeni vardı. 1918 senesinde Birinci Dünya Savaşı’nın bitimine yakın askere alındı. Burada sağlık görevlisi olarak çalıştı ve yaşanan acıya birebir tanık oldu. İlk dönem eserlerini de bu tarihlerde verdi.

1930’lu senelerde ortaya çıkan büyük buhrandan tek kurtuluşun Marksizm olacağını savundu. Böylece bir dizi, öğretici oyun yazmaya başladı. Önceleri daha çok soyut tutumla eserler yazıyordu ancak daha sonra gerçekçi tutumla oyunlarını kaleme aldı.

1933 senesinde “Tedbir” isimli eseri yasaklandı ve düzenleyen kişiler, vatana ihanet suçlamasıyla mahkemeye verildi. Brecht’in tam bu dönemlerde sürgün yılları başladı. Birkaç yıl geçtikten sonra 2. Dünya Savaşı da eserlerine yön veren olaylardan biriydi. Tüm bu olaylar, onun tiyatro anlayışını belirlemesinde etkili oldu ve Brecht oyunlarında siyasal ve toplumsal olaylardan sıkça bahsetti.

“Çağdaş sanat nedir?” yazımız da ilginizi çekebilir.

Bertolt Brecht Tiyatro Anlayışı

Bertolt Brecht tiyatro anlayışı, kaderci Aristotelyen tiyatroya karşı çıkar. O, ortaya çıkardığı Epik Tiyatro ile gerçekçilik adı altında asla gerçekçi olmayan tüm tiyatro biçimlerine karşıdır. Çünkü bu gibi geleneksel tiyatroların, insanlığın can alıcı noktalarına değinmediğini savunur. Brecht’e göre sanat, çağın sorunlarına değinmeli ve dünyanın gerektiğinde değişebileceğini gösteren bir anlayışa sahip olmalıdır.

Epik tiyatro, diğer ismiyle diyalektik tiyatro, sahnedeki karakter ve seyirciyi özdeşleştirmez. Bunun yerine seyirci tamamen yabancılaşır ve olayı tamamen dışarıdan izler. Böylece bu anlayış, tiyatroda yaşanan olayları sorgulatmayı, eleştirel bakış açısıyla bakmayı hedefler. İzleyici, oyunda duygulanmak yerine tamamen soğukkanlı davranır. Bu sayede konuyla alakalı seyirci bir fikir üretir ve eleştirel bakış açısı geliştirir.

Bertolr Brecht tiyatro anlayışı, “Bilim Çağının Tiyatrosu” şeklinde tanımlanır. Ona göre bilim, nasıl bize dünya ve doğanın eleştirisini veriyorsa sanatta aynı işlevi gerçekleştirmelidir. Bu sayede toplumsal olayların altında yatan gerçek ortaya çıkabilir. Burjuva dünyasında sanatın her olayı gizler. Brecht ise buna karşı çıkarak Epik Tiyatro ile dünyayı yorumlamakla kalmamış aynı zamanda değiştirmek istemiştir.

Bertolt Brecht Oyunları

Brecht, epik tiyatro ile olan biten her şeyin altında yatan sebebi, izleyicilere sorgulatır. Yazdığı pek çok eserde aslında bu nedenle yasaklanmıştır. Eserlerinde oldukça vurucu olayları ele alarak izleyicinin sorgulamasını sağlamıştır. Biz de şimdi Brecht’in eserlerinden bir tanesini tanıtalım:

Sezuan’ın İyi İnsanı

Üç tanrı, bir gün dünyaya inerek hala emirleri uygulayan iyi insan var mı diye bakmaya karar verir. Bu dünyada yaşanabileceğine dair son şansları, o “iyi” insanı bulmaktır. Gece, onları sorgusuz sualsiz evine alan kişinin iyi insan olduğunu düşünürler. Tanrıları evine fahişe Shen Te alır ve tanrılar ona bir miktar para verir.

Yaşadığı bölgede sefalet hakimdir ve Shen Te bu parayla bir tütüncü dükkanı açar. Shui Ta kılığına girerek dükkanda işleri zorbalıkla çözmeye çalışır. Peki, iyi ve kötü kimdir? Bu aşamada Wang, Shen Te ile alakalı bilgileri tanrıya haber verir. Ancak ilerleyen zamanda tanrıların aciziyetinden isyan eder.

Yukarıdaki oyunu, daha önce okumadıysanız mutlaka öneriyoruz. Şayet eser bitince birçok konu hakkında sorgulamaya başlayacağınızdan eminiz.

Bertolt Brecht Diğer Eserleri

Brecht, genel olarak eserlerinde toplumun nasıl bir durumda olduğunu tüm çıplaklığıyla gösterir. Yaşanan olaylarla alakalı insanları, düşünmeye iter. Sezuan’ın İyi İnsanı dışında eserlerinden bazıları aşağıdaki gibidir:

• Arturo Ui’nin Önlenebilir Tırmanışı
• Baal
• Cesaret Ana ve Çocukları
• Don Juan
• III. Reich’in Korku ve Sefaleti
• Kafkas Tebeşir Dairesi
• Lukullus’un Sorgulanması

Yukarıdakiler dışında Brecht’in başka oyunları da vardır. Bu oyunları okuduğunuz zaman dünyada yaşananlara karşı yeni bir perspektif geliştirebilirsiniz. Kim bilir, belki bir gün Brecht’in bu oyunlarıyla dünyayı değiştirmeye bir adım daha yaklaşırız.