İnsan yaşamını derinlemesine ele alan Edebiyat, duyguların iletilmesinde kullanılan bir sanat dalıdır. Düşüncelerin etkileyici bir şekilde aktarılmasını sağlar. Çeşitli söz sanatları kullanarak hayal ve gerçekliği bütünlemesine ifade eder. Psikoloji ise bireyi inceler. Sorunların çözüme kavuşturulmasını hedefler. Kısaca olayların sürecini inceleyen bir bilim dalıdır. Her ikisi de insan yaşamını ele alır. Edebiyat psikoloji ilişkisi bu noktada iç içe olan alanlardır. Birbirini destekleyen, besleyen konulardır.
Edebiyat ve Psikolojinin Benzerlikleri
Yaşadığı toplumun özelliklerini, düşüncelerini, hislerini nesnel olarak ortaya koyan edebiyat, özgün bir dil kullanarak fikirlerini yazılı veya sözlü olarak ifade eder. Eserlerin oluşumunda insan hayatını ön plana çıkardığı için psikoloji dalıyla bütünleşerek ortak konular üzerinden araştırma yapar. Ortak eserler çıkarır. Bu kapsamda edebiyat psikolojinin ilişkisi benzerliklerinden bazıları şunlardır:
- Aynı alanda çalışan bu iki dal, bireyin yaşadığı olayları inceler.
- İki alanda da öne çıkan öge, insandır.
- Bireyin iç dünyasına yönelik araştırma yaparak analizler yapılır.
- Duygu ve düşünceler ön planda tutulur.
Sanatsal olarak birçok dala ayrılan edebiyat, insanın ruh halini ve dış dünyayla ilişkisini açıklayan psikolojiden yararlanır. Özellikle eserdeki kişilerin karakter yansımalarını ve çatışmalarını aktarmak için kullanılır. İnsan yaşamının gerçekliğinden ayrılamadığı için psikolojiyle de yakın ilişkiye girer. Bu yüzden çeşitli farklılıkları olsa da aynı konuda yer alan dallar olarak görülür.
Edebiyat ve Psikolojinin Farklılıkları
Edebiyat bireyin duygularını yansıtmaya çalışıyor olsa da genel olarak topluma yönelik bir daldır. Herkesle ilgilenir. Genellikle kurguyla ön planda olur. Ama psikoloji kişiye özgü bir daldır. Sorun tespiti yapar. Daha sonra probleme yönelik ilgili çözümleri araştırır.
Edebiyat düşünceyi estetik bir haz uyandıracak şekilde açıklar. Özellikle duyguları karşıya aktarabilmek ve anlatabilmekte rol oynar. Kullandığı üslupla ön planda olur. Hayatın sanatsal bir şekilde gerçeğe aktarılmasını hedefler. Psikoloji ise çeşitli bilimsel teknikleri de kullanarak yaşamı derinlemesine inceler.
Edebiyat Psikoloji İlişkisinin Olduğu Eserler
Edebiyat psikoloji ilişkisi açısından önemli eserler bulunur. Yazarlar, duygularını aktarırken kendi ruh yapılarının yanı sıra toplumda yer alan karakterler üzerinden de betimlemeler yapar. Özellikle Türk Edebiyatının insan ruhunu anlattığı eserler kapsamında Mehmet Rauf’un Eylül, Peyami Safa’nın Dokuzuncu Hariciye Koğuşu kitabı ön plana çıkar. Dünya çapında ise ünlü yazar Dostoyevski’nin Suç ve Ceza adlı romanı edebi gerçeklikle oluşturulan psikoloji kitapları içerisinde bulunur.
İçeriğimizi beğendiyseniz, “Felsefe ve Edebiyat İlişkisi” yazımız da ilginizi çekecektir!