Kuzey Amerikalılar, Kızılderili topraklarını işgal etmeye başladıklarında ve onları pek verimli olmayan küçük topraklara sürmeye çalıştıklarında, bu kabilelerin liderleri karşı çıktılar. Bu, çoğu savaşın fitili ateşleyen bir olay oldu ve günümüz Hollywood sinemasında da birçok filmde yeniden hayat buldu. Bugün size, ABD hükümetini kontrol altına almayı başarmış en ünlü Kızılderili şefleri içinde en önemlilerinden bahsedeceğiz.
Oturan Boğa (Tȟatȟáŋka Íyotake)
Oturan Boğa, 25 Haziran 1876’da Kızılderililer ve Kuzey Amerikalılar arasındaki en ünlü savaş olan Little Bighorn Savaşı‘na liderlik ettiği için en tanınmış Kızılderili şeflerinden biridir. Sioux ve Cheyenne savaşçıları, General’in komutasındaki Yedinci Calvary’yi yendi. 1868’de ünlü Kızıl Bulut da dahil olmak üzere birkaç Siyu şefi ABD hükümetiyle bir barış anlaşması imzaladı. Fort Laramie Antlaşması, Dakota topraklarında Black Hills Reservation’ı kurdu. Ancak Oturan Boğa anlaşmayı kabul etmedi ve Missouri bölgesindeki kalelere saldırmaya devam etti. Little Bighorn’daki zaferine rağmen, 1877’de kabilesinden birkaç bin takipçisiyle Kanada’ya kaçmak zorunda kaldı, ancak yiyecek eksikliği ve zorlu koşullar onları bir süre sonra geri dönmeye zorladı. Oturan Boğa teslim oldu ve hükümet onları Standing Rock Koruma Alanı’na gönderdi.
Daha sonra Sioux lideri, ünlü Buffalo Bill’in meraklı gösterisine katılmak için bir süre oradan ayrıldı. Beyaz adamları kovmak için yaptıkları ruh dansları, onları durdurmak için adam gönderen ABD hükümetinin şüphelerini uyandırdı. Yasadışı bir şekilde tutuklanmayı reddettikten sonra göğsünden vuruldu. Ardından çıkan kaosta oğlu ve kabilesinden üç yüz kişi de öldürüldü.
Çılgın At (Tȟašúŋke Witkó)
Çılgın At, Little Bighorn Savaşı’nda Oturan Boğa’nın yanında savaşan bir başka Kızılderili liderdi. Beyazları topraklarından kovmak için kalan Kızılderili şefleriyle ittifak kurdu ve General Custer’ı öldürdü.
Tasunke-Witko, Sioux kabilelerinden biri olan Oglala’nın şefiydi. 16 yaşında babasının adını benimsedi ve ilk savaşına katıldı. Kızıl Bulut şefi tarafından imzalanan Fort Laramie Antlaşması’nda, Kızılderililer topraklarının bir kısmından vazgeçtiler, ancak diğerlerini, aralarında Kızılderililer için kutsal bir yer olan Kara Tepeler’i aldılar.
Ancak, o yerde altının varlığına dair söylentilerin dolaşmaya başlamasıyla sorunlar başladı. Birçok yerleşimci bölgeye taşınmaya başladı ve bölgeyi satın alma girişimlerine rağmen Kızılderililer reddetti. Çılgın At, tıpkı Oturan Boğa gibi, Fort Laramie Antlaşması’nı reddetti ve Amerikalılara savaş ilan etti. Savaş alanında ölmedi, daha ziyade onu sırtından süngüyle bıçaklayan bir Kuzey Amerikalı asker tarafından haince suikaste uğradı.
Kızıl Bulut (Maȟpíya Lúta)
Kızıl Bulut, saygın bir Siyu Kızılderili şefiydi ve Amerika Birleşik Devletleri ile 1866 ve 1868 yılları arasında gerçekleşen “Kızıl Bulut Savaşı”nı kazanmıştı. Siyular, Cheyenne ile birlikte mağlup oldular. Kuzey Amerika Ordusu ve hükümet, bu Kızılderili ülkesinde Lakota topraklarından geçen Bozeman Yolu üzerinde inşa ettiği kalelerden vazgeçtiği Fort Laramie Antlaşması’nı imzalamak zorunda kaldı. Buna karşılık, onlara kendi özerk topraklarını verdi.
ABD sözünü tutmasa da Kızıl Bulut, Oturan Boğa ve Çılgın At liderliğindeki daha sonraki Büyük Siyu Savaşı’na katılmadı. Ünlü Little Bighorn savaşına rağmen, o zamandan beri, Yerli Amerikalılar sahip oldukları çok az şeyi kaybettiler ve açlık, kabileleri yavaş yavaş pes ettirdi.
Önce Cheyenne, sonra liderler Çılgın At ve Oturan Boğa teslim oldu. Siyular, dağınık ve çok verimli olmayan rahatsız edici alanlarda yaşamaya zorlandılar. Bu onları devlet yardımına bağımlı hale getirdi. Diğer liderlerin aksine Kızıl Bulut yaşlılıktan öldü. Başarısız olmasına rağmen, halkı için her zaman daha iyi bir durumu müzakere etmeye çalıştı.
Geronimo (Goyathlay)
Diğer üç büyük Sioux şefinin aksine Geronimo, Apaçilerin Chiricahua kabilesindendi. Sonora (Meksika) eyaletinde Arizpe’de doğdu ve hem Meksika hem de Amerikan hükümetleri için bir kabustu. Aslında, başlangıçta, karısının ve kızının Meksikalılar tarafından öldürülmesinin intikamını almak için savaştı.
O, en tartışmalı Kızılderililerden biridir, birçok kişi, onun beyaz insanların baskısına karşı savunucu olmaktan ziyade, şiddetli ve yağmacı olduğu gerçeğine işaret eder. Her durumda, Apaçileri baskılardan kurtarmak için birkaç saldırı gerçekleştirdi.
Saldırılar arasında Geronimo ve adamları, Meksika’nın Chihuahua eyaletindeki Sierra Madre dağlarına sığınacaklardı. Bir direniş döneminin ardından Geronimo pes etti ve 79 yaşına kadar barış içinde yaşadığı Oklahoma’daki bir yere transfer edildi.
Cochise (Shi-ka-She)
Geronimo gibi, Cochise de Chiricahua Apaçilerinin şefiydi. Aslında, onun selefiydi. Bu Kızılderili kabilesi, Amerika Birleşik Devletleri’nin güneyindeki (New Mexico ve Arizona) ve Meksika’nın kuzeyindeki (Sonora ve Chihuahua) bölgeler arasında yaşadılar. Apaçiler ve yerleşimciler, Cochise yanlışlıkla bir yerleşimcinin kızını kaçırmakla suçlanana kadar hiçbir olay olmadan yıllarca birlikte yaşadılar.
Cochise, kayınpederi Mangas Coloradas ile bir ittifak kurdu ve onunla Arizona Bölgesi’nde Amerika Birleşik Devletleri’ni kontrol altında tutan (1861 -1886) ünlü Apaçi Savaşlarını başlattı. Sonunda, Amerika Birleşik Devletleri hükümeti onlarla bir anlaşmaya vardı, böylece atalarının topraklarının bir kısmında, Chihuahua dağları ile Kükürt Kaynakları Vadisi arasında bir yeri mesken tuttular.
Şef Joseph (Hin-mah-too-yah-lat-kekt veya Dağdan Düşen Gök Gürültüsü)
Batıdaki en asil Kızılderili şeflerinden biri, Nez Percé kabilesinin Şefi Joseph’ti. Bu isim, delinmiş burun anlamına gelen Fransız “nez percé” den gelir ve bu insanların burunda piercing takma adetlerine atıfta bulunur.
Nez Percé, Idaho, Oregon ve Washington eyaletleri arasındaki Wallowa Vadisi civarında yaşayan bir kabileydi. Şef Joseph barışçıl olmasına ve savaştan kaçınmaya çalışmasına rağmen, hükümet onları şiddetle topraklardan sürmeye zorladı.
Şef Joseph ve kabilesinin 1877’de isyan etmekten başka seçeneği yoktu, bu da 400’den az Nez Percé’nin hayatta kaldığı kanlı bir çatışmaya yol açtı. Bazı muharebeler kazanmalarına rağmen savaşı kazanamadılar. Daha sonra, birçoğunun açlıktan ve susuzluktan öldüğü bir bölgeye götürüldüler.
Şef Joseph, ABD hükümetine, diğer tüm ABD vatandaşları gibi yaşamak istedikleri yerde yaşama hakkını talep eden mektuplar yazmayı asla bırakmadı. Sonunda, 1880’de, kabilenin hayatta kalan 300’den az üyesinin Kuzeybatı’ya dönmesine izin verildi; ancak Wallowa Vadisi’ne değil, yalnızca Washington’daki Colville Reservation’a.
Eğer tarihi kişilikler hakkında bilgi edinmekten hoşlanıyorsanız Engizisyonda Yargılanan Düşünürler başlıklı yazımıza da göz atmanızı öneririz.