Geniş kapsamlı bir dönem filmi olarak Enigma, 2. Dünya Savaşı sırasında Profesör Alan Turing’in savaşın önüne geçen dehasını konu alıyor. Morten Tyldum tarafından yönetilen film, başrolde yer alan Benedict Cumberbatch’in oyunculuğuyla ön plana çıkmıştır. Enigma film incelemesi ile Hollywood’a ve geçmişe doğru bir bakış atacağız…
Bireysel Şiddet Üzerinden Savaş Tanımı: Akran Zorbalığı
Enigma’nın ilk sahnesiyle Alan Turing’i bir sorgu odasında görüyoruz. Daha sonraki sahnelerde ise Turing’in gençliğinden beri anlaşılmadığını ve akran zorbalığına maruz kaldığını görüyoruz. Turing’in bakış açısıyla şiddetin tanımına şahit oluyoruz. Şiddetin nasıl bir ifade şekli olduğuyla ilgili etkileyici bir yorumla karşılaşıyoruz. Farklı ve sessiz kişiliğiyle Alan Turing hep dışlanan ve gizemli bulunan bir karakter olarak göze çarpıyor. Öyle ki bulunan basitçe şifrelenmiş bir mektup yüzünden casuslukla suçlanıyor.
Turing’e dair gördüğümüz bütün bu yansımalar, sanki senaryoya destekleyici unsur olarak yerleştirilmiş zorlama unsurlar gibidir. Ancak bütün ayrıntılarıyla Turing üzerindeki baskılar, motivasyonu üzerinde büyük bir etki yaratır. Üzerindeki bu baskıyla barışan Turing başarıya ulaşacak motivasyonu nihayet bulur. Ancak başarılı bir şekilde savaşı sonlandıran buluşuyla Turing kendisine karşı başlayan yeni bir savaşla karşılaşır.
Hikâye: Enigma’ya Karşı Christopher
2. Dünya Savaşı döneminde Alman askerlerinin şifreleme yöntemi olarak kullandıkları Enigma adlı makine, günlük olarak değiştirilen parolalarla gizli haberleşme ağını çalıştırmaktadır. İngiliz hükümeti de uzman bir ekip oluşturarak bu şifreleri kırmanın yollarını aramaya başlar. Kurulan ekip, Alan Turing’in geliştirdiği Christopher adlı başka bir makineyle şifreleri çözmenin daha pratik bir yolunu bulmayı hedefler. Aylar süren çalışmanın sonucu olarak bugünkü anahtar kelime kullanımının önemini fark eden ekip şifreleri kırmayı başarır.
Bu noktada yeni bir strateji uygulamak gerektiğini fark ederler ve bir süre şifrenin kırıldığını gizleyerek savaşı tamamen durdurmak mottosuyla hareket etmeye başlarlar. Christopher, Enigma’yı alt etmiştir ancak savaşın tamamen sona ermesi için bazı insani fedakarlıklar da gerekecektir. Bu aşamada da Alan Turing’in stratejik düşünce yeteneği oyuna dahil olur. Ekip başarır ve savaş sona erer. Sonuç olarak bir kahraman olarak görülecek ve ödüllendirilecek yerde Turing, eşcinsel bir birey olarak kendi savaşını vermeye başlar.
Çekim ve Kurgu Yöntemi
Morteb Tyldum’un yönetmenliği ile Enigma, savaş döneminin cephenin tamamen dışında gündelik İngiltere yaşamındaki yansımasını Alan Turing’in hikayesiyle beraber ustalıkla aktarıyor. Döneme dair yansımaları klasik Hollywood çerçevesiyle etkili bir şekilde yansıtan film, etkili bir görsel ve kurguyla harmanlanıyor.
Etkili Bir Görsel Efekt ve Mekân Tasarımı
1940’lı yılları oldukça başarılı bir şekilde yansıtan film, gerek kostüm tasarımı gerekse mekan seçimleriyle seyirciye dönemi etkileyici bir şekilde yaşatıyor. Film bütün teknik donanımıyla dikkatleri dağıtmadan hikâyeye odaklamayı başarıyor.
Atlamalı Kurgu ile Seyir Zevki Coşuyor
Graham Moore’un odağı şaşmadan yerli yerinde senaryoya aktardığı Enigma, atlamalı kurgu yöntemiyle Alan Turing’in kendi kişisel savaşı ve 2. Dünya Savaşı’nı iç içe geçiriyor. Filmde hiçbir ayrıntı kaçırılmıyor. Öyle ki; Turing’in gençliğinden karakter dönüşümüne, savaşın bitişinden sonra da ölümüne giden yolculuğuna kadar her şey seyirciye Enigma’nın öyküsüyle paralel olarak aktarılıyor.
Başka Bir Savaş
Enigma, savaşın daha çok masa başındaki motivasyonu ve kararlarıyla harmanlanmış alternatif bir savaş filmi olarak da değerlendirilebilir. Film aynı zamanda 2. Dünya Savaşından sonra soğuk savaş dönemi ve diplomatik değişkenlerle beraber daha bireysel bir topluma doğru evrilen dünyanın yeni sorunlarına da Alan Turing üzerinden etkili bir bakış sunuyor. Savaş biter, Almanlar alt edilir ve bilgisayar dünyamızın ayrılmaz bir parçası olur. Alan’ın bir noktada söylediği gibi “Bu savaş bitti ama başka savaşlar da olacaktır.”
Kadının Toplumsal Hayattaki Yerine Bir Dokunuş
“Bazen kimsenin hayal edemediği şeyleri hayal edip yapabilen özel insanlar vardır.” Turing bu sözle beraber şifre kırma ekibine katılmaya hak kazanan tek kadını çalışmalara dahil olmaya teşvik ediyor. Dönemin bakışını gözler önüne seren filmde kadınlara yönelik önyargılara da yer vermeyi ihmal etmiyor.
Savaş Kahramanından Anti Kahraman Yaratmak: LGBTİ
Alan Turing, eşcinsel bir birey olarak Enigma’nın şifresini kırarak savaşı sonlandırmayı başarıyor ancak kendi savaşında eşcinselliği kabul görmediği için ödüllendirilmek yerine cezalandırılıyor. Kişisel geçmişiyle ilgili verilen hikâyeye dair bir eleştiride bulunmak gerekirse Turing’in cinsiyet yönelimini şiddete bağlama eğilimi olduğu söylenebilir. Elbette şiddet ve savaşa dair eleştiriler bu izlenimin önüne geçmeyi başarıyor.
Enigma Filminin Künyesi
Morten Tyldum’un yönetmenliğini yaptığı Enigma, Andrew Hodges tarafından yazılan biyografik kitaptan uyarlanmıştır. Senaryosu Graham Moore tarafından yazılan film, bütün dünyada yaklaşık 240 milyon dolarlık bir hasılat elde etmiştir. Filmin oyuncu kadrosunu aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
- Benedict Cumberbatch,
- Matthew Goode,
- Keira Knightley,
- Charles Dance,
- Rory Kinnear,
- Mark Strong.
8 dalda Oscar adaylığı alan Enigma, zaman içerisinde kültleşen ve genellikle sevilen filmler arasında listelenmeyi başaran bir yapım. Filmin yapısı gereği klasikleşmiş savaş filmlerinden ve salt karaktere odaklanan biyografilerden ayrıldığını söyleyebiliriz. Henüz izlemediyseniz Enigma bütün estetiğiyle sizi bekliyor.
Eğer Enigma’ya benzer diğer etkileyici filmleri de izlemek isterseniz IMDb’ye Göre En İyi Hacker Filmleri listemize göz atmayı unutmayın.