Etnosentrizm nedir sorusu toplum gözlemcileri olarak nitelendirdiğimiz sosyologlar açısından oldukça önemlidir. Etnik merkezcilik ya da etnosentrizm kavramı; bir klan, aşiret, boy, kültür ya da ırka mensup olan kişinin, başka kültürleri veya yapıları incelerken kendi kültürünü temel alarak incelemesi ya da kıyaslamasıdır. Daha basit bir deyişle herhangi bir kimsenin, kendi kültürünü referans alarak hareket etmesi ve diğer kültürler ile kıyaslaması durumudur. Etnosentrizm, dilimizde kültür taassubu olarak da bilinir. Taassup anlamı ise bir düşünceye körü körüne bağlanmak, bağnazlıktır.
Etnosentrizm de toplum ilişkileri bazında önemli bir konudur. Sosyoloji biliminde geniş bir konu aralığına sahiptir. Sosyolojinin nasıl bir bilim olduğunu merak ediyorsanız “Sosyolojinin Önemi Nedir ve Sosyologlar Ne İş Yapar? ” isimli yazımıza göz atabilirsiniz.
Etnosentrik Bakış Açısı Nedir ve Antropolojide Etnosentrizm Nedir?
Etnosentrizm nedir sorusunun ardından gelen konu etnosentrik bakış açısının oluşumu ile ilgilidir. Etnosentrik kişiler, farklı sosyal grupları kendi ait oldukları etnik grup ya da kültüre göre özellikle dil, yaşam, gelenek ve görenekler, inanış şekline göre değerlendirirler. Etnosentrik bakış açısı bu kapsamda gelişir. Ancak antropolojiye göre, hiçbir kültür temel alınarak diğer kültürler ile kıyaslanamaz. Her kültürün kendine göre güçlü ve zayıf yönleri vardır. Etnosentrizmin en büyük eleştirisi de buradan gelmektedir. Ayrıca etnosentrizmin radikal boyutlara ulaşması durumunda; mezhep savaşları, ırk savaşları, terör, soykırım, yağmalama gibi birçok şeyin yaşanması da söz konusudur.
Etnosentrizm, faşizm ile birçok ortak nokta barındırmaktadır. Üstün ırk kavramı ve kişinin kendi kültürünü üstünleştirme metaları, etnosentrizm içerisinde de geçerlidir. 21. yüzyıl itibari ile dünya üzerinde Etnosentrizm ve faşizm dalgaları tekrar canlanmaya başlamıştır. Bu durumu tetikleyen nedenler arasında göç dalgaları, radikal dini örgütler, ekonomik dengesizlik gösterilmektedir.
Ayrıca küreselleşme dünya üzerinde birçok geleneğin ve kültürün sonunu getirmiştir. Yemek kültürümüz, giyinme kültürümüz, alışveriş kültürümüz; kapitalleşen dünya ile birlikte tek bir çizgi üzerine evrilmiştir, popüler kültür kavramı doğmuştur. Tabi bunun sebepleri arasında, kültürel normların bireyler üzerinde olan baskısından kurtulma çabası da yer alıyor.
Etnosentrik bakış açısının incelendiği güzel araştırmalar mevcuttur. “Geleneksel Toplumlar ve Güven Bağlamında Etnosentrik Eğilim İlişkisi” isimli çalışmada bunlardan biridir, inceleyebilirsiniz.
Etnosentrizm Örnekleri
- Türk kültürünü temel alarak Hindistan kültürü incelendiğinde; inek eti yemek bizim dini bayramlarımız da dahil olmak üzere, kültürümüzün bir parçasını oluşturmaktadır. Fakat Hindistan’da inek ve öküz gibi hayvanlar kutsal sayılmaktadır, onları yemek değil öldürmek bile büyük bir suçtur.
- Amerika kültüründe kadınlar istedikleri kıyafetleri giyip, saçlarını açabilirken, İran kültüründe kadınların saçlarını açmaları ve istedikleri kıyafetleri giymeleri yaptırımı olan bir normdur.
Bunun gibi etnosentrik dinler ile ilgili örnekleri arttırmak mümkündür. Fakat yukarıda az önce de söylediğim gibi, her kültürün kendine göre güçlü ve zayıf tarafları vardır. Fakat bu onların kıyaslanmasını ya da güçlü yönlerinin alınmasına sebep gösterilemez.
Comments 1