Evanjelizm, özellikle ABD’de yaygın olarak görülen bir Hristiyan mezhebidir. “Evanjelizm nedir?” sorusuna yanıt vermek için sözcüğün kökenine baktığımızda Yunanca iyi haber anlamına gelen evangelion kelimesinden türediğini görürüz. Kelime, güncel İngilizce’de İncil’i öğreten ve yayan manasında kullanılır.
Evanjelistler, kutsal kitaplara dönmek gerektiğine inanırlar. Sadece Hristiyanların kitabı olan İncil’i değil, Eski Ahit olarak adlandırdıkları Yahudilerin kutsal kitapları Tevrat ve Zebur’u da sahiplenirler. İsrail destekçisi oldukları için Hıristiyan Siyonistler olarak da bilinirler.
Evanjelizm Amacı Nedir?
Evanjelizmin amacı, kutsal kitaplara geri dönmek, Tanrının çağrısını, öğretilerini ve kararlarını uygulamaktır. Tanrının Hristiyanlar ve Yahudiler için iki ayrı müjdesi olduğuna inanırlar. Filistin topraklarında bir İsrail devleti kurulmasıyla topraklarına dönecek olan Yahudilerin yeryüzünde, buna destek olacak Hristiyanların da öbür dünyada mükafatlandırılacağını söylerler. İsa da İsrail’de tekrar dünyaya gelecek ve kıyamet kopacaktır. İnançlarına göre, diğer dinlere mensup insanların Tanrı katında hiçbir önemi yoktur.
Evanjelistlerin İsrail’i desteklemelerinin bir diğer nedeni de ahirete olan inançlarıdır. Onlara göre, kıyamet bir an önce kopmalıdır. Çünkü bu gerçekleşmediği sürece insanlar arasındaki eşitsizlik artacak, savaşlar çoğalacaktır. Bunun için İsrail kurulmalı, İsa dönmeli, dünyanın sonu gelmeli ve cennete ulaşılmalıdır.
Evanjeliklerin en büyük amacı İsrail devletini kurarak yeryüzünü Yahudilere verip cenneti almak olduğu için Ortadoğu büyük bir önem taşımaktadır. Bundan dolayı Afganistan, Irak savaşlarını desteklemişler ve Ortadoğu’da İsrail’e tehlike olabilecek her şeyi ortadan kaldırmak istemişlerdir.
Nil ve Fırat arasındaki bölge İncil’de vadedilmiş topraklar olarak müjdelendiği için buranın tamamını ele geçirmek, var olan iktidarları istikrarsızlaştırmak ve İsrail Krallığının parçası yapmak için çabaladıkları söylenebilir. Bu toprakların içinde Irak, Mısır, Suriye, Türkiye ve Sudan ülkelerinin belirli bölgeleri ile Lübnan, Ürdün ve Kuveyt’in tamamı yer alır.
Evanjelik Akımın Özellikleri
“Evanjelizm nedir?” sorusuna cevap olarak, akımın öne çıkan özelliklerini şu şekilde sıralamak mümkündür:
- Dünyadaki herkesi Hristiyan yapmayı amaç edinirler. Asya ve Afrika’nın Hıristiyanlaşmasında büyük rol oynamışlardır.
- 20 ve 21. yüzyıllarda, özellikle Jimmy Carter, Ronald Reagan ve George H. W. Bush döneminde siyasi etkinliğini ve nüfuzunu yoğunlaştıran evanjelist hareket, birçok siyasetçiyi bünyesinde barındırır. Bunun en son örneği Trump’ın yardımcısı Mike Pence’dir. Seçim sonuçlarına bakıldığında evanjelistler arasında Trump’a destek %81’e kadar çıkmıştır. Trump’ın Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak kabul etmesi kararında bunun son derece büyük etkisi vardır.
- ABD’nin kurucu mezhebi olan Protestanlığın Puriten kolundan gelmektedirler.
- Evanjelizmin yakın dönemlerdeki temelleri George Whitefield, Methodizm’in kurucusu John Wesley ve Jonathan Edwards tarafından atılsa da akımın kurucusu teolog Martin Luther olarak kabul edilir. 16. yüzyılda Kilise’nin gücüne ve hakimiyetine karşı çıkan ve Papa tarafından aforoz edilen teolog, evanjel kelimesini ilk kullanan kişidir. Almanya’da yaşamıştır, İncil’in Latince’den Almanca’ya çevirerek anlaşılmasını istemiştir.
Akımın bu kadar geriye götürülebilmesi, onu bugünün evanjeliklerine benzetme hatasına yol açmamalıdır. Aslında Martin Luther, evanjelik hareketin kurucusu değil dayandığı kişidir. Onun aksine bugünün Evanjelikleri, Hristiyan toplumunun en tutucu kanadıdır ve ABD’nin yaklaşık %30’unu temsil eder. Dünyada ise yaklaşık 550 milyon Evanjelik Hıristiyan olduğu tahmin edilmektedir.
Türkiye’de Evanjelistler
Evanjelist bir organ olan Amerikan Yabancı Misyoner Komisyonu Kurulu 1810’da kurulmuş ve dünyanın çeşitli yerlerinde Hristiyanlığı yaymak için harekete geçmiştir. Bu amaçla Türkiye’ye 1820’lerde gelmeye başlayan misyonerler, anaokulundan kolejlere kadar her dereceden okullar kurarak eğitim yoluyla faaliyetlerini gerçekleştirmek istemişlerdir.
Misyonerler, Türkiye’yi Asya için kilit faaliyet alanı olarak belirlemişlerdir. 80 yıllık bir etkinliğin sonucunda 1904’e gelindiğinde 132 kilise, 465 okul ve bu okullarda yaklaşık 22 bin öğrenci bulunmaktadır. Ancak Cumhuriyet’in kurulmasıyla misyonerlik faaliyetleri azalmış 1936 yılında bu okulların sayısı 6’ya inmiştir.
Yakın zamanda Türkiye ve ABD arasında krize yol açan Rahip Brunson da bir evanjeliktir. İzmir Diriliş Kilisesi’nde papazlık yapan Brunson, 2016 yılında “terör örgütleri adına suç işlediği ve casusluk yaptığı” iddiasıyla tutuklanmıştı. Trump ve Erdoğan arasında krize yol açan bu olay, iki taraf için de çok önemliydi. Trump Brunson’un, Erdoğan ise ABD’de yaşayan terör örgütü yöneticisi Fetullah Gülen’in kendi ülkelerine gönderilmesini istiyordu. Tüm tartışmalar neticesinde bu gündem, Brunson’un serbest bırakılmasıyla sonuçlanmıştır.
İnançlar çevresinde gelişen düşünce sistemleriyle ilgili daha farklı içerikler için “Misyonerlik Nedir? Misyonerlik Faaliyetleri Nelerdir?” başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz!