Uygunluk terimi, bir şeyin bir başka şeyle uyumlu olması ve bilginin doğru olması demektir. “Felsefede uygunluk nedir?” sorusunun cevabı ise “Bir düşüncenin, bir başka düşünceyle uyumlu olması” durumuna karşılık gelmektedir. Genelde bir düşünce ya da düşünce ışığında ortaya çıkan davranışın başka bir sistemle uyumlu olmasıdır.
Uygunluk, bir diğer deyişle; herhangi bir düşüncenin, teorinin ve kararın başka belirli bir bilimsel gerçeklik ile uyumlu olup olmadığını ifade eder. Diğer fikirlerin veya değerlerin nasıl olduğunu ve doğru- yanlışlık durumunu belirlemek için kullanılır.
Felsefede Uygunluğun Önemi
Ünlü filozoflardan olan Kant’ın ahlaki öğretisine göre, bir davranışın ahlaki açıdan uygun olabilmesi için kategorik ve imperatif bir ilkeye uyması gerekmektedir. Evrensel gerekliliği sağlamalı ve gerekli koşulları barındırmalıdır. Bu paradigmadan da anlaşılabileceği üzere uygunluk, doğruluk ölçütlerinden biridir. Bilginin doğruluk ölçütlerini şu şekilde açıklayabiliriz:
- Uygunluk: Düşünce ile nesne arasındaki ilişkinin karşılığıdır. Bilginin doğruluğu ile eş değerdir.
- Tutarlılık: Yeni bilginin eski bilgilere uygun olup farklı çelişik ifadeler barındırmaması durumudur.
- Tümel Uzlaşım: Bir bilginin doğruluğu hakkında çok fazla kişin aynı fikirde olması durumudur. Çoğunluk aynı fikirdeyse tümel uzlaşım sağlanmış demektir.
- Apaçıklık: Bilginin kuşku duyulmayan derecede net ve doğru olmasıdır. Genellikle sezgilere dayanır.
- Yarar: Eğer önerme sonucunda edinilen bilgilen kullanılabiliyorsa buna yararlı bilgi denir. Bu mantığa göre yararlı bilgi doğru bilgi özelliği de gösterir.
Felsefede bir bilgiye doğrudur diyebilmemiz için bu koşulların hepsini sağlaması gerekmektedir. Bu koşullardan en az birini sağlamaması durumunda bilginin doğruluğu kabul edilemez. Bilginin ölçütlerini sağlaması için bilginin hepsini eksiksiz ağlaması gerekmektedir. Bilgiye ancak o zaman doğru bilgi denilebilir.
Uygunluk kavramını daha iyi anlamak için “Bilginin doğruluk ölçütleri nelerdir?” içeriğine göz atabilirsiniz.
Felsefede Uygunluk Kavramı
Felsefedeki uygunluk kavramının diğer bir tanımı da ” dilden çıkan ile gerçekliğin uyması” olarak verilebilir. Daha iyi açıklayabilmek için örnek verecek olursak, “Hava karlıdır” ifadesi, eğer havaya bakıldığında kar yağdığı görülürse doğru olur. “Ali eve geldi” ifadesi eğer Ali’nin eve geldiği gözle görülürse doğru olarak kabul edilir. Örneklerden de anlaşılabileceği gibi bir durumun uygunluğu içerisindeki nesnenin ve durumunun uyumu ile özetlenebilir.
Felsefe içerikleri dikkatinizi çekiyorsa “Felsefeye değer katan kadın filozoflar” yazımızı da mutlaka incelemelisiniz.