Modern psikolojinin ve nörolojinin gelişmesi ile birçok farklı zeka tipi ve öğrenme biçimi teorisi ortaya atılmıştır. İş bölümü ve insanların yeteneklerine göre sınıflandırıldığı modern toplumun oluşmasının bu hususta etkisi oldukça büyüktür. Ünlü Amerikalı psikolog Howard Gardner’ın ise bu hususta payı azımsanmayacak denli fazladır. “Çoklu Zeka Kuramı” ile zeka ve öğrenme tiplerini 9 ayrı dala ayıran Gardner, “görsel ve uzamsal zeka” üzerinde de bir hayli durmuştur. Peki, görsel zeka nedir, nasıl geliştirilir?
Görsel Zeka Nedir?
“Görsel zeka nedir?” sorusuna cevap vermeden önce ilk üzerinde durulması gereken husus, Howard Gardner’ın “Çoklu Zeka Kuramı” olmalıdır. Çoklu zeka kuramı, 1983 yılında Amerikalı psikolog, Howard Gardner tarafından geliştirilmiştir. Gardner bu kuramda tek bir zeka türü olmadığını savunarak zeka ve öğrenme biçimlerini 9’a ayırmıştır. Bu 9 zeka türü şunlardır:
- Matematiksel zeka
- Müzikal zeka
- Doğasal zeka
- İçsel zeka
- Sosyal zeka
- Varoluşsal zeka
- Görsel zeka
- Sözel zeka
- Kinestetik zeka
- İçsel zeka
Görsel-uzamsal zeka, bireyin dünyayı ve evreni görsel yolla algılama, analiz etme ve anlama yeteneğini ifade eder. Görsel zekaya sahip bireyler kavramları zihin gözüyle canlandırıp algılamaktadırlar.
Görsel zekaya sahip olan birisinde çevresini 3 boyutlu olarak algılama ve uzamsal olan varlığı idrak etme yeteneği oldukça baskındır. Bu bireyler ayrıca olaylara ve durumlara daha holistik (bütüncül) de bakabilmektedirler.
Görsel Zekanın Özellikleri
Görsel zeka ve görsel öğrenme biçiminin ilk tanımı psikolog Linda Kreger Silverman tarafından yapılmıştır. Silverman, görsel öğrenme biçimine sahip öğrencilerde ortak birkaç özellik olduğunu savunmuştur. Bu özelliklerden bazıları şunlardır:
- Bir olaya / duruma / kavrama holistik (bütüncül) yaklaşmakta iyidirler.
- Hayal güçleri gelişmiştir ve olası problemlere daha kolay çözüm bulabilmektedirler.
- Dinleyerek öğrenmekten ziyade görsel unsurlardan faydalanarak öğrenirler.
- Nispeten düzensizlerdir.
- Adım adım öğrenme metodunda iyi değillerdir. Hızlı ve bütüncül algılarlar.
- Karmaşık ve zor durumlarda çözüm yaratma yetenekleri oldukça gelişmiştir.
- Dilsel olarak düşündüklerini görsel hayal gücü ile desteklerler.
Silverman yaptığı araştırma ile öğrencilerin yaklaşık %30’unun görsel ve uzamsal zeka ve öğrenme biçimine sahip olduğunu ortaya koymuştur.
Görsel Zekaya Sahip Bireyler Nasıl Öğrenir?
Görsel-uzaysal zekaya sahip bireylerin öğrenme biçimi genellikle görsellerden yararlanılan öğrenme biçimidir. Bu görseller genellikle modellenmiş veya diyagramlı talimat ve görsel medya araçları olabilir. Görsel zekaya sahip bireyler kelimelerin görsel karşılıklarını zihinlerinde canlandırarak öğrenebildikleri için dilsel hususlarda çok başarılı olmayabilirler. Buna ezberleme, tekrarlama alıştırmaları ve matematik formülleri de dahildir.
Görsel zekaya sahip bireylerin bazı özellikleri ise şunlardır:
- Tek tek kelimelerden ziyade bir cümleye ve o cümlenin anlamına odaklanırlar.
- El yazıları görsel olarak iyi olmayabilir.
- Matematikte formüller ile öğrenmek yerine hikayeleştirme tekniği ile iyi öğrenirler.
- Geometride başarılıdırlar.
- Puzzlelar ve bulmacalarda başarı göstermeleri muhtemeldir.
Tüm dünyada ilköğretim sistemi büyük çoğunlukla işitsel zeka tipine uygun öğrencilerin öğrenme biçimleri üzerine inşa edilmiştir. Bu sebeple görsel zeka tipine sahip bireyler ilk ve orta öğrenimde başarı göstermekte güçlük çekebilirler. Bu, bu tür zekaya sahip bireyin / çocuğun daha az zeki olduğunu göstermez. Doğru yönlendirmeler ve özel okullar ile bu öğrenme tipine sahip çocuklar küçük yaştan başarı da elde edebilir. Ancak standart öğrenme sistemi onlara çok da uyum sağlamadığından genellikle daha büyük yaşlarda zekalarını doğru yönlendirebilir ve kontrol edebilir konuma gelirler.
Görsel Zekaya Sahip Çocuklar için Okul
Görsel zekaya sahip çocuklar için diğer zeka tipine sahip olan çocuklardaki gibi okul ve okulda yer alan dersler arasında bir seçim yapılması gerekilebilir. Bu durumda bu zeka tipine sahip çocuklar boyama ve resim yapma gibi sanatsal aktivitelere yönlendirilebilirler. Ayrıca bilgisayar kullanımında da tasarım bağlamında oldukça verimli olurlar. Öğrenme biçimleri onları görsel olarak algılamaya ittiği için bu tarz zekaya sahip çocukların eğitim öğrenim sürecinde modellemelere ve grafiklere de başvurulması oldukça mantıklı olacaktır.
Görsel Zekaya Sahip Bireyler için Meslek Seçimleri
Görsel zekaya sahip olan öğrenciler; video, televizyon, çizim, mimari, fotoğrafçılık, sanat, pilotluk, mimarlık, danışmanlık, moda tasarımı, modacılık, görsel reklamcılık ve iç mimarlık gibi mesleklerde az efor ile yüksek başarı elde edebilirler.
Görsel zekaya sahip çocuklar, bir şeyi görsel olarak algıladıkları ölçüde öğrenebildiklerinden geleneksel eğitim ve öğretim ortamları onlara yönelik olmayabilir.
Çocuğunuzun bu öğrenme tarzına meyledebileceğini düşünüyorsanız, öğrenmeyi daha çekici hale getirmenin bir yolu görsel yardımlardan yararlanmaktır. Resimler, grafikler, tablet oyunları ve videolar, çocuğunuzun öğrendiklerini daha ilginç ve erişilebilir hale getirmenin etkili bir yolu olabilir. Aynı şey, bu öğrenme stilini paylaşan yetişkinler için de geçerlidir.
Ayrıca çocuğunuzun öğretmeniyle de bu hususu paylaşabilirsiniz. Çocuğunuz aktif öğrenim hayatında yer alırken onu alternatif unsurlar ile okula daha fazla alıştırabilir ve öğrenme yöntemini kolaylaştırabilirsiniz.
Görsel Zeka Nasıl Geliştirilir?
Görsel zekaya sahip olmanın ana akım eğitim ve öğrenim alanında birçok dezavantajı bulunsa da aslında son derece başarı sağlayabilecek avantajları da bulunmaktadır. Doğru yönlendirme ile geliştirildiğinde görsel zekaya sahip bireyler kendi alanlarında oldukça yüksek başarı elde edebilirler. Ayrıca estetik kaygıların son derece önem kazandığı bu yüzyılda, bu zekaya sahip olan bireyler kendi uzmanlık alanlarında çok büyük maddi kazanç da elde edebilirler. Görsel zekayı geliştirmenin yollarından bazıları ise şunlardır:
- Haritalar ve planlama çizelgeleri oluşturarak yapılacakları belirleme
- Video tasarımı yapma video oyunları izleme
- Fotoğraf çekme
- Kitap okurken altını çizme ve notlar alma
- İnsan siluetleri hayal etme ve bunların gerçekliğe ne kadar uygun olduğunu kontrol etme
- Labirent oyunları oynama
- Bilgisayar grafikleri kullanma
- Kaligrafi çalışma
- Bildiğiniz bir alanın oraya bakmadan örneğini çizme
- Farklı yol rotaları izleyerek yürüyüşler yapma
- Sanat galerilerini ziyaret etme
- Film izleme
- Renkleri hayal etme ve o renklerle uyumlu olacak başka alternatif renkler düşünme
Görsel zekayı geliştirebilmek için yukarıdaki aktivitelerden bazıları uygulamak oldukça faydalı olacaktır. Gelişmiş bir görsel zeka hem estetik algıyı geliştirir hem de hızlı öğrenmeyi sağladığı için pratik hayatta büyük başarı getirir. Çocuk için görsel zekayı geliştirme oldukça önemli olsa da bir yetişkin de hayatının herhangi bir döneminde kendi görsel zekasını geliştirmek isteyebilir. Bu aktiviteler çocuklar için olduğu kadar yetişkin bireyler için de oldukça faydalı ve geliştiricidir.
Sıkça Sorulan Sorular
Görsel Zekamı Geliştirmek için Ne Yapabilirim?
Dijital ve elle çizimler yapmak, tiyatro izlemek, puzzle vb. oyunlara yönelmek görsel zekayı geliştirir.
Görsel Zekaya Sahip Olan Çocuklar Hangi Mesleği Seçmeli?
Mimarlık, grafik tasarım gibi alanlar, görsel zekaya sahip bireylerin daha başarılı olabileceği alanlardır.
Görsel Zeka için Özel Eğitim Alınmalı mı?
Eğer öğrenciler okul derslerinde yeterince başarılı olamıyorsa, görsel zeka tekniklerine yönelik anlatımlar sunan eğitimcilerden ders alması tavsiye edilir.
Sıkça Sorulan Sorular
Görsel Zekamı Geliştirmek için Ne Yapabilirim?
Dijital ve elle çizimler yapmak, tiyatro izlemek, puzzle vb. oyunlara yönelmek görsel zekayı geliştirir.
Görsel Zekaya Sahip Olan Çocuklar Hangi Mesleği Seçmeli?
Mimarlık, grafik tasarım gibi alanlar, görsel zekaya sahip bireylerin daha başarılı olabileceği alanlardır.
Görsel Zeka için Özel Eğitim Alınmalı mı?
Eğer öğrenciler okul derslerinde yeterince başarılı olamıyorsa, görsel zeka tekniklerine yönelik anlatımlar sunan eğitimcilerden ders alması tavsiye edilir.