Hipotez Nedir ve Hipotez Nasıl Oluşturulur?

“Hipotez nedir ve hipotez nasıl oluşturulur” konusu bilim okurlarının ve araştırmacılarının dikkatini fazlasıyla çeken bir konudur. Bilimsel araştırma basamaklarında önemli bir yere sahip olan hipotez kavramı kısaca empirik (Deney ve gözleme dayalı olan bilgi türü) olarak test edilebilen bütün önermelere verilen isim olarak tanımlanır. Sınanmak amacı ile oluşturulan ve doğru olduğu kabul edilen bütün yargı, düşünce ve genellemeler için de söylenilebilir. Hipotezin varsayım ya da sav olarak da dilimizde nitelendirilmesi mümkündür. Bilimsel bir çalışmanın hipotez olarak kabul edilmesi için öncelikli olarak denenmesi gerekmektedir. Empirik olarak ortaya atılan hipotezin, istikrarlı bir şekilde aynı sonucu vermesi durumunda hipotezler teori statüsüne çıkabilirler. Peki teori nedir? Teori, bir durumu açıklamak için kullanılan düşünce sistemi bütünüdür. Teorinin hipotezden farkı doğruluğunun kanıtlanmış olmasıdır.

Hipotez Nedir ve Hipotezin Özellikleri Nelerdir?

Hipotezler eldeki mevcut olan veriler ile uyumlu olarak ilerlemeli ve içeriğinde olan verileri açıklamalıdır. Günümüz bilgileri ile hipotezin konusunun güncel olması oldukça önemlidir. Sonrasında ise hipotez güncellemeye müsait bir şekilde ilerlemelidir. Oluşabilecek problemleri kestirmeli ve çözüm önerileri bulundurmalıdır. Test edilebilir olması önemlidir empirik olarak, deney ve gözlemlere açık olarak sınanabilmelidir. Dinamik bilimin öncülüğünde yenilenebilir olmalıdır.

Hipotez bir soru değildir, daha ziyade iki veya daha fazla değişkenin birbiri arasındaki ilişkinin öngörüsü niteliğindedir. Bu değişkenleri kavrayabilmek adına  “Bağımlı ve Bağımsız Değişken Nedir?” yazımıza göz atabilirsiniz.

Hipotez Örnekleri

Genel olarak hipotezler, doğruluğu ya da yanlışlığı hakkında kesin yargılar olmayan önerme türleridir. Hipotezlerin bilimsel seviyedeki durumunu anlatmadan önce kolayca anlaşılabilecek düzeydeki basit hipotez örnekleri ile başlamamız daha yararlı olacaktır. Mesela “Derse katılmayan öğrencinin başarı seviyesi düşer.” örneği ile alakalı olarak ilk göze çarpan şey test edilmeye açık olması ve iki değişkenin birbiri arasındaki ilişkiyi tanımlamasıdır. Diğer hipotez unsurlarını da barındırması sebebiyle bu örnek bir hipotezdir. Bunun haricinde sizlere sunacağımız üç farklı hipotez örneğini sırasıyla inceleyebilirsiniz.

Biyoloji hipotez örnekleri denildiğinde akla gelen en tipik örnek ilk canlının oluşumu ile ilgili olan hipotezdir. Abiyogenez hipotezi, canlının oluşumunun cansızdan oluşturulduğu ile ilgili araştırmalar bütününü oluşturmaktadır. Bu araştırmanın öncüsü İtalyan Francesco Redi‘dir. Redi, ağzı açık kavanozların içine koyduğu et parçalarının üzerinde larva oluşumu gözlemledi. Daha sonra deneyini yineleyerek, bazı kavanozların ağzını kapattı. Ağzı kapalı olan kavanozlarda larva oluşumu gözlemlenmedi. Yıllar sonra Louis Pasteur yaptığı deneylerle abiyogenez, diğer adıyla kendiliğinden oluş hipotezini çürüttü.

Sosyal bilimlerde ise iki tip hipotez mevcuttur. Null hipotezi, iki değişken arasında ilişki olmadığını savunurken; alternatif hipotez, iki değişken arasında ilişki olduğunu savunur.

Hipotezler sosyal bilimlerin araştırma basamaklarında büyük öneme sahiptir. “Sosyal Bilimlerde/ Sosyolojide Sosyal Kuram-Sosyal Pratik İlişkisi ve Uygulamalı Araştırma Bulgularının Yorumlanmasına İlişkin Bazı Problemler” isimli makaleyi okuyabilirsiniz.

Belirli bir durumda oluşturulan hipotezin daha sonrasında empirik olarak sınanması gerekmektedir. Bu aşamanın ardından hipotezin sonucunun pozitif ya da negatif olarak çıkacağından, hipotezin doğruluğunu göstermek için önemli bir adımdır. İlerleyen süreçte ise hipotezin pozitiflik veya negatiflik durumuna göre hipotez tekrarlanacak ve istikrarı kontrol edilecektir. Hipotezlerin ispatlanması gereken bilgi kümeleri olarak görmek de mümkündür.

Hipotez Nasıl Kurulur ?

Öncelikli olarak yazacağınız hipotezin mümkün olabilecek en yüksek ontolojik ve rasyonel seviyeye ulaşması gerekmektedir. İçerisinde mevcut olan bütün adımların ve kavramların tamamen açık ve deneysel olarak kanıtlanması gerekmektedir. Kurulacak olan her hipotez denenebilir olmalı ve sınanabileceği alanlarda tamamen istikrarlı olmalıdır. Aksi halde hipotez kolaylık çürütülecek ve işlevini yitirecektir. Hipotez oluşturulurken yürütülen bilimsel araştırmanın bütün aşamaları mantıklı olarak yürütülmeli ve daha önce yapılan araştırma konuları izlenmelidir. Her hipotezin Bağımlı ve bağımsız değişken içermesi gerekmektedir. Bunların haricinde etik ve ahlaki kurallara da uyması gerekmektedir. Konu ile ilgili yapılan araştırmalarda, sizin araştırmalarınız ile ilgili farklar ortaya koyulmalı ve konu hakkında daha dikkatli davranılmalıdır.