Kitap Bakımı: Kitap Temizliği Nasıl Yapılır?

Ülkemizde kitapları seven, onları okumayı ve bu sayede inanılmaz bilgiler edinmenin yanında birçok hayal dünyasının kapısını aralayan binlerce insan var. Bu insanlar, kitapların ya da yazılı dokümanların insanlık tarihi ve gelişimi açısından ne kadar önemli olduğunu biliyorlar. Günümüz teknolojisi artık bu kitapların ve daha birçoğunun ileride elektronik ortamda saklanacağını ve yayınlanacağının sinyallerini veriyor. Ancak bazı sevenleri için bir kitabı okumanın en iyi yolu onu eline almak, fiziksel olarak kitabı okuyor olduğunu hissetmekten geçiyor. Yine de çoğu okur kitaplarını nasıl muhafaza edeceğini, nasıl koruyacağını bilmiyor. Ancak kitaplar da korunması temizlenmesi ve bakım görmesi gereken eşyalarımızdandır. Bu yüzden kitap bakımı, kitap temizliği nasıl yapılır bilmek oldukça önemlidir.

Kitapları Temiz Tutma Yöntemleri

Kitap bakımı, kitap temizliği nasıl yapılır bilmek, aslında çok büyük bir sır değil. Ev temizliğinde yapılan bazı şeyler ve üstüne ek olarak alınacak önlemler kıymetli kitaplarınızı korumak için oldukça yeterli olacaktır. Bunun dışında yapılacaklar olağanüstü durumları kapsar ve onlar da zaten nadiren gerçekleşmektedir. Şimdi, bahsettiğimiz yeterli olacak yöntemleri alt başlıklar olarak inceleyeceğiz.

Ayraç Kullanımı

Ayraçlar kitaplarımızı okurken kaldığımız yerleri işaretlemek için kullandığımız bir araçtır. Üstelik kitap sayfalarını bükmek yerine kullanmak için de oldukça faydalı bir yöntemdir. Nerede kaldığınızı işaretlemek için sayfaların kenarını kıvırmak kitap bakımı konusunda dikkat etmeniz gereken bir durumdur. Ancak kitap ayraçlarını kitap içerisinde çok uzun süreler boyunca bırakmak da oldukça sık yapılan bir hata olarak karşımıza çıkıyor. Ayraçları kitap içerisinde bırakmak kitapların içinde solma, lekelenme ve kabarma gibi hiç istemediğiniz zararlar gelmesine sebep olabilir. Bunun yanında ayraç olarak kullandığınız malzemelere de dikkat etmelisiniz. Örneğin gazete kağıtları asidik oranı yüksek olduğu için kitaplarınıza normal ayraçlardan daha çok zarar verecektir.

Katlama, Kıvırma

Kitap okurken yapılan hatalardan biri de onları katlamak, kıvırmak veya bükmektir. Bu da kitaplarınıza çok zarar verecek bir uygulamadır. Yaptığınız işlem kitaplarınızın sayfalarında aşınmalara ve esnemelere, bağlı olduğu gövdeden ayrılmasına kadar varacak zararlara sebep olabilir. Bu yüzden iyi bir kitap bakımı için ilk olarak kitaplara nazik davranmak gerektiği söylenir.

El Yıkamak

Kitaplarda gördüğünüz kirli lekelerin birçoğu ellerimizden gelmektedir. Temiz olduğunu düşünseniz bile ellerinizde bulunan kirler ve yağlar kitaplarda çıkmayacak lekeler bırakıyor. Bu yüzden kitap okumadan önce elleri yıkamak iyi bir kitap bakımı için önemli noktalardan birisidir. Yine sayfa çevirirken parmak ucunu ıslatmak için dile değdirmek gibi uygulamalar da aynı şekilde zararlar verebilir.

Toz Almak

Kitap bakımında belki de en önemli etken toz almaktır. Uzun süre tozları alınmamış kitaplıklar ve kitaplar yüzünden kitaplarda sararmalar ve renk solmaları gibi sorunlar başlar. Bu sorunlar küf oluşması gibi oldukça ciddi sorunlara kadar gidebilir. Özellikle eski kitaplardaki küf sorununa dikkat etmek oldukça mühimdir. Bu yüzden ara sıra kitapları kontrol etmek, küfleri erkenden tespit etmenize ve erkenden işlem yapabilmenize sebep olur. Aksi halde kitaplarınız kullanılamaz hale gelebilir.

Güneş Işığı ve Nem

Güneş ışığı ve nem kitaplara oldukça zararlı olan etkenlerin yine en başlarında yer alıyor. Güneş ışığının zamana yayılı bir şekilde zarar veriyor olması fark edilmesini de çok zorlaştırdığı için son derece dikkatli olmak gerekiyor. Bu yüzden kitaplıkları güneş almayan yerlerde konumlandırmak önemlidir. Nem de evinizdeki haşerelerin çoğalmasını sağladığı için dolaydı yoldan kitaplarınıza zarar verecek böceklerin oluşmasına sebep olabilir. Ayrıca yüksek nem kitap sayfalarını deforme ettiği için zamanla kitap sayfalarınız da kullanılmaz hale gelebilir. Uzmanlara göre kitapların bulunması gereken ideal nem oranı %35 olarak hesaplanmıştır.

Kitapları Yerleştirme Düzeni

Son olarak kitapların kitaplıklarda sık bir şekilde istiflenmemesi de önemlidir. Kitaplar arasında biraz boşluk bırakmak hava almalarına sebep olur. Sıkışık düzendeki bozulmaları de engeller. Büyük kitaplarınızı da dik değil yatay olarak yerleştirmek yine şekil bozulmalarının önüne geçmeniz için yapmanız gereken basit çözümlerden bir tanesidir.

Kitaplar Bitlenir Mi?

Daha önce duymadıysanız oldukça şaşırtıcı gelebilir ancak doğru okuyorsunuz, kitaplar bitlenebiliyor. Üstelik buna sebep olan birden çok bit türü bulunmakta. Örnek olarak Afrika kökenli, bilimsel olarak Liposcelis Bostrychophilus olarak adlandırılan bir tür vardır. Bu kitap bitlerinin dişileri yaz mevsimleri boyunca her dişi 60 yumurta üretecek şekilde yumurtlarlar. 110 gün süresince yaşayabilen bu tür, diğer bitler gibi yaşam alanlarımıza başka bir yerde üstümüzde taşınarak gelirler. Özellikle eve getirdiğiniz eski kitapların içinde bu bitlerin yumurtaları olabilir. Bu yüzden kitaplığına giren yeni kitaplara, özellikle eski olanlara oldukça dikkat etmeniz gerekir. Kitaplar için zaten tehlikeli olan nemli alanlar da bu bitlerin hızla çoğalmasına neden olmaktadır. Bu yüzden ortamdaki rutubet azaltılmalıdır.

Bu bitler kitaplarınıza onları yiyerek zarar vermektedir. Genellikle eski kitaplarda taşınıp ortaya çıktıkları için beslenmesinin izleri oldukça kolay bir şekilde belli olacaktır. Ancak bitlerin kendisini tespit etmek oldukça zordur. Çünkü kitapların içinde değil, mobilyalarınızın, duvar kağıtlarınızın ya da raflarınızın derinlerinde saklanarak ortamın uygun olduğunu düşündükleri zaman ortaya çıkarlar. Eğer zamanında fark etmezseniz kitaplarınız dışında evinizdeki diğer eşyalara da zarar verirler. Çoğunlukla gri tonlarında ve uzun antenleriyle tespit edebilirsiniz. Bunun dışında oldukça küçük olmaları yüzünden de tespit etmesi kolay değildir. Kanatları olan bazı bit türleri olsa da bu kanatlar işlevsiz oldukları için bu konuda endişe etmenizi gerektirecek bir şey yoktur.

Kitap Bitleri Nasıl Temizlenir?

Evinizde normal haşere türleriyle savaşmak için kullandığınız yöntemler, kitap bitleri için de aynı şekilde geçerlidir. Bitlerin kullanabilecekleri yarıkları ve çatlakları kapatmak yollarını kesmek kitaplığınıza ulaşmalarını engeller. Toz almak da kitapları korumanın yanında bitlerin yaşam alanlarını da yok etmektedir. Eğer bitlenmiş kitaplarınız varsa bütün kitaplığınızı boşaltmalı, bitlenmiş olanları ayırarak hepsini tek tek temizlemelisiniz. Bu kitaplığı boşaltıp temizleme işini bitlenmiş olmasa bile senede bir kez yapmak oldukça yararlıdır. Bitlenmiş kitaplarınızı da zamk silgisi adı verilen yumuşak bir sünger ile temizleyebilirsiniz. Bu sünger oldukça yumuşak bir dokuya sahiptir o yüzden kitabınıza zarar vereceğinizi düşünmeden rahatça kullanabilirsiniz.

Son olarak kitaplarınızın olduğu kısımlara defne yaprağı, naftalin ve karbonat gibi maddeler koyabilirsiniz. Hem böcekleri ve haşereleri uzak tutmada hem de kitapların nemlenmesini engelleme gibi birçok yararı bulunmaktadır. Defne yapraklarını kitaplarınızın arasına, naftalini kitaplığınızdaki birkaç noktaya koyabilir, karbonatı da rafların arasına serpiştirebilirsiniz.