Maca kökü, Peru’da bulunan And Dağları’nda 4000 metreden daha yüksek bölgelerde yetişmekte olan bir bitki köküdür. Egzotik bitki maca (Lepidium Meyenii) faydaları ve zararları nelerdir sorusunun cevabı sıklıkla merak edilmektedir. Latince ismi Lepidium Meyenii olan Maca bitkisi, Peru Ginsengi olarak da bilinir. Peru’ya özgü olan bir bitki olmasının yanı sıra soğuk hava, yüksek sıcaklığa ve şiddetli rüzgârlar gibi farklı mevsim koşullarına da dayanıklıdır.
Maca bitkisi genelde toz şeklinde ya da kapsül olarak satılmaktadır. Sıklıkla konsantrasyon bozukluğuna iyi gelmesi nedeniyle tercih edilir ancak Peru’da doğurganlığı ve cinsel gücü arttırmak için kullanılmaktadır. Ayrıca enerji düzeyini arttırdığı da düşünülür. Strese karşı zihinsel ve fiziksel olarak adaptasyon sağlamaya yardımcı olan maca kökü, kaslarını geliştirmek isteyenlere ya da sporculara tavsiye edilmektedir. Peki maca (Lepidium Meyenii) faydaları ve zararları nelerdir? İşte cevapları sizlerle…
Maca Nedir?
Maca, turpgil ailesinden bir bitkidir. Lahana, brokoli, karnabahar ile aynı ailede yer alır. Macanın Peru’da uzun bir tıbbi kullanım ve mutfak hikayesi bulunmaktadır. Bitkinin yenilen kısmı ise toprak altında kalan köküdür. Maca bitkisinin siyahtan beyaza çeşitli renkleri bulunmaktadır. Bunun yanında maca kökü genelde kurutulur ve toz halinde tüketilir. Toz haline getirilmiş kökü, tatlılarla ve yulaf ezmesine karıştırarak kullanmak mümkündür. Aynı şekilde macanın sıvı özüt ve kapsül şekilleri de tercih edilmektedir.
Maca bitkisi hakkında daha detaylı bilgi edinmek istiyorsanız bu tabloya göz atabilirsiniz.
Maca Besin Değeri
Maca bitkisi, besleyicidir; aynı zamanda oldukça önemli olan bir mineral ve vitaminlerin kaynağıdır. 28 gram maca tozu içinde yer alan besin öğeleri şunlardır:
- Kalori: 91,
- Karbonhidrat: 20 gram,
- Lif: 2 gram,
- Yağ: 1 gram,
- C vitamini: RDI’nin %133’ü,
- Bakır: RDI’nin %85’i
- Potasyum: RDI’nin %16’sı,
- Demir: RDI’nin %23’ü,
- B6 vitamini: RDI’nin %15’i,
- Manganez: RDI’nin %10’u.
Maca kökü, protein ve karbonhidrat açısından oldukça iyi bir kaynaktır. Yağ oranı düşüktür ve lif oranı yüksektir. Bunun yanında C vitamini, demir ve bakır gibi mineral ve vitaminler açısından da zengindir. Polifenoller ve glukozinolatlar da dahil olmak üzere pek çok bitki bileşikleri içerdiği bilinmektedir. Bu besin değerleri sayesinde de maca (Lepidium Meyenii) faydaları ve zararları nelerdir sorusunun cevabı ortaya çıkmaktadır.
Maca Kökünün Faydaları Nelerdir?
Oldukça zengin bir mineral ve vitamin deposu olan maca kökünün elbette sayısız faydası vardır. Doğru ve yeterli miktarda kullanıldığı takdirde maca bitkisi, pek çok sağlık sorunun oluşmasını engeller ve zinde bir vücut için şartları güçlendirir.
Antioksidanlar Açısından Zengindir
Maca kökü vücutta bulunan süperoksit dismutaz ve glutatyon gibi antioksidan seviyesini arttırmaya yarayan doğal bir antioksitan görevi görmektedir. Antioksidanlar, zararlı olan serbest radikalleri etkisiz kılmaya, kronik hastalıkla mücadele etmeye ve hücrelerin zarar görmesini engellemeye yardımcıdır.
Çek Cumhuriyeti’nde yapılmış olan bir çalışmada, farelere konsantre maca dozu uygulanmıştır. Çalışma sonucunda görülmüştür ki antioksidan, farelerin durumlarını iyileştirmenin yanında karaciğerde bulunan kolesterolü düşürmüş, kronik hastalıkların gelişimini de engellemiştir. Yapılan başka bir çalışmada ise maca yaprağının antioksidan içeriğinin nörolojik hasara karşı koruyucu olduğu görülmüştür.
Erkeklerde Doğurganlığı Arttırır ve Prostat Boyutunu Azaltır
Erkeklerde sperm miktarı ve kalitesi oldukça önemlidir. Sağlıklı erkeklerde maca tüketiminin ise sperm kalitesini geliştirdiği görülmektedir. Araştırmalara göre maca kökü, erkek fertilitesini olumlu bir şekilde etkileyen bitkisel bir destektir.
Erkeklerde bulunan bir bez olan prostat, ilerleyen yaşlarda farklı sağlık sorunlarına yol açabilir. Benign prostat hiperplazisi (BPH) olarak da bilinmekte olan prostat bezi, genel olarak yaşlı erkeklerde büyümekte ve ciddi risk oluşturabilmektedir. İdrarın dışarı atıldığı tüpü çevreleyen prostat bezi büyüdüğünde idrarın geçişiyle alakalı sorunlara da sebep olmaktadır. Bunun yanında kemirgenlerde yapılan çalışmalarda macanın prostat boyunu azalttığı görülmüştür. Özellikle kırmızı macanın prostat üzerindeki etkisi son derece fazladır. Aynı zamanda prostat kanserinde azalmaya da neden olduğu bilinen bir gerçektir.
Tüm bunların yanında maca kadın ve erkeklerde libidoyu arttırmaktadır. Maca, cinsel arzuyu iyileştirmekte ve bu şekilde pazarlaması yapılmaktadır. 2010 senesinden beri 132 gönüllü ile yapılan klinik çalışmada, maca ekstresinin en az 6 hafta boyunca cinsel isteği geliştirdiğine yönelik kanıt bulunmuştur.
Menopoz Belirtilerini ve Ruh Halini Olumlu Etkiler
Menopoz kadınlar için zorlu bir süreç. Östrojenin bu sürede önemli oranda düşmesi, bazı belirtilerle kendini gösterir ve dolayısıyla sorunlara sebep olabilir. Bu belirtiler içinde; vajinal kuruluk, ateş basması, uyku sorunları, ruh halinde değişiklik, sinirlilik vardır. Menopoza giren kadınlarla yapılan araştırmalarda maca bitkisi kapsülünün uyku kesintisi ve sıcak basmasına yararlı olduğu bulunmuştur.
Bir diğer araştırmaya göre de maca kökü kapsülünün ruh halini olumlu şekilde düzenlediği görülmüştür. Menopoza giren kadınlarda depresyon ve anksiyete belirtilerini azaltmıştır. Bitkinin flavonoid denilmekte olan bitki bileşiklerini içermesi, bu özelliğini güçlendiren bir durumdur.
Spor Performansını Arttırır ve Cildi Güneşten Korur
Maca kökü tozu atletler ve vücut geliştiriciler arasında yaygın kullanılan bir takviyedir. Güç arttırma, kas kazanma, enerji arttırma ve egzersiz performansını geliştirmeye yardımcıdır.
Güneşten gelen ultraviyole (UV) ışınlar korunmayan cilde zarar vermektedir. Zamanla kırışıklıklara neden olmakta ve cilt kanseri riskini arttırmaktadır. Bu anlamda cilde maca özütü uygulandığında UV ışınlarından koruduğuna dair kanıtlar bulunmuştur. Ayrıca deri hasarını da engellemeye yardımcıdır. Ancak etkisi güneş kremleriyle kıyaslanamaz, bu nedenle güneş kremlerinin kullanımı aksatılmamalıdır.
Öğrenme Gücünü Arttırır ve Belleği güçlendirir
Maca tozu beyin işlevini geliştirmektedir. Peru’da yerliler maca tozunu çocuklarının okulda performansını iyileştirmek için kullanmışlardır. Bu kapsamda yapılan hayvan çalışmalarında ise maca hapı kullanılmış ve bellek bozukluğu olan kemirgenlerde hafıza ve öğrenmeyi geliştirdiği görülmüştür. Hafıza ve öğrenme gücünü geliştirmede siyah maçanın daha etkili olduğu söylenebilir.
Maca Bitkisi Nasıl Kullanılır?
Maca bitkisi toplandıktan sonra kurutulmaktadır ve kökleri toz haline getirilmektedir. Maca tozu olarak bilinen bu toz farklı şekillerde kullanılmaktadır:
- Çok tercih edilmese de maca tozu çay gibi demlenerek içilebilmektedir. Bunun için bir kaşık maca tozu bir bardak kaynar suda 15 dakika demlenir. Maca tozu pişirildiğinde ise faydaları tamamen kaybolur.
- Maca tozu takviye olarak alınabilir ya da smoothieler, pişmiş ürünler, yulaf ezmesi, salata, pişmiş yemek, yoğurt, içecekler ve enerji barlarına katılabilmektedir.
- Tıbbi kullanım için gereken doz belirli değildir. Ancak yapılan araştırmalarda kullanılan maca kökü tozu 1,5 ila 5 gram aralığındadır.
Macayı sağlıklı gıda mağazasında, bazı süpermarketlerde ve online mağazalarda bulabilirsiniz. Maca kökü rengine göre kullanılır. En çok kullanılan maca kırmızı, sarı ve siyahtır. Tüm maca renklerinin faydası vardır ancak belirli maca renkleri, belirli durumlar için daha faydalıdır. Bu anlamda kırmızı maca en çok kullanılan takviyedir.
Maca Kökü Ne Kadar Tüketilmelidir?
Ortalama boy ve kiloda olan bir kişi günde 1 ile 3 tatlı kaşığı tüketebilir. Maca bir besin olarak kabul gördüğü için yüksek doz tehlikesi bulunmaz. Ancak yine de çok miktarlarda tüketilmemelidir.
Maca Kökünün Zararları Nelerdir?
Maca (Lepidium Meyenii) faydaları ve zararları nelerdir sorusunun önemli kısımlarından biri de olumsuz etkilerdir. Maca kökü genelde güvenli olarak kabul edilmektedir. Bununla birlikte maca kökünün yan etkileri de mevcuttur. Perulu yerliler, taze maca kökünün sağlık üstünde olumsuz etkileri olduğuna inanırlar. Bu nedenle ilk olarak maca kökünün kaynatılması gerektiğini düşünürler.
Tiroit hastalığınız varsa maca kökünü kullanmada çok dikkatli olmalısınız. Çünkü maca bitkisi tiroit bezinin işlevine müdahale edecek maddeler içermektedir. Zayıflamış tiroit beziniz varsa bu bileşiğin sizi etkilemesi kaçınılmazdır. Aynı şekilde gebe ve emziren anneler doktorla görüştükten sonra doktor tavsiye ettiği takdirde kullanabilirler.
Maca kökünün hormonlar üstündeki etkileri nedeniyle, doktorlar prostat kanseri veya meme kanseri gibi hastalıkları olan kişiler tarafından kullanılmaması gerektiğini düşünürler. Bunun yanı sıra yüksek tansiyonu olan kişilerin maca kökü tüketimi, tehlikeli sonuçlar doğurabilir.
Genel olarak pek çok yararı olan maca bitksinin yan etkileri olduğu da unutulmamalı, tüketimi dikkatli ve ölçülü yapılmalıdır. Dolayısı ile maca (Lepidium Meyenii) faydaları ve zararları nelerdir sorusunun cevabı da oldukça önemlidir.
Bitkilerin sağlığımıza etkisi hakkında bilgi edinmekten keyif alıyorsanız Kenevir Yağı Kanser Tedavisinde Nasıl Kullanılır? yazımıza da mutlaka göz atmalısınız.
