Normatif Nedir, Normatif Bakış Açısı Nedir?

“Normatif nedir? Normatifliğin sosyal ve pozitif bilimlerdeki yeri nedir?” sorularına değinmeden önce kelimenin kökenine inmek mantıklı olacaktır. Norm kelimesi Fransızca kökenli olup, felsefe ve sosyoloji alanında yargılama ve değerlendirmenin kendisine göre yapıldığı ölçüt, uyulması gereken kural, düzgü anlamlarına gelir. Norm kelimesinden türeyen normatifin TDK kelime anlamı ise düzgüsel olarak belirlenmiştir.

Normatiflik Nedir?

Normatiflik kavramını, hayatın içindeki beşeri ve doğal olan bütün alanlarda bulmak mümkündür. Dolayısıyla da normatiflik, birçok bilim alanında kendine geniş yer bulan bir kavram olmuştur. Normatifliği kısaca ideal ya da optimum olan olarak tanımlamak yanlış olmaz. Kişi bazında düşünüldüğünde de bir hayat mottosu ya da bir düşünce biçimi haline getirilebilecek bir kavramdır. Özelden genele düşünüldüğünde geçmiş ve gelecekte normatif düşünce yapılarının doğurduğu sonuçlar felsefe, sosyoloji ve psikoloji alanında da geniş yankı yaratmış, şüphesiz yaratmaya devam edecektir.

Normatif Bakış Açısı Nedir?

Normatif unsurların etkisi ile birey davranışları, belirli zamanlarda ya da konumlarda ve normlar çerçevesinde değişim gösterebilir. Bunun nedeni, bireyin doğru ve iyiyi keşfetmede geliştirdiği tutumların, kendi değer yargılarına göre şekil almasıdır. Dolayısıyla bireyler davranışlarını, normatif yarar sağlamak için de düzenlerler. Bu durum diğer yandan davranışlara ahlaki çerçeveden yaklaşan bir bakış açısı geliştirir.

Normatif bakış açısının oluşmasında etkili olan bir diğer etken ise idealizmdir. Bireyler, idealizmde diğer bireylerin değer yargılarına yönelim gösterebilir ve doğru davranışın olumlu sonuçlar getireceğine inanır. Buna göre belirlenen ve sadık kalınan bakış açısı üzerinden kendi değer yargılarını oluşturur.

Tüm bunların yanında normatif bakış açısının en genel şekli, bireylerin niyetleri açıklamada yardımcı da olan çevreci kimlik teorisidir. Bu teori, kişilerin kendilerini çevreye duyarlı bir şekilde hareket ettiklerini düşünmeleri olarak açıklanabilir. Çevreci kimliğe sahip olan birey, kendini çevreye duyarlı olarak kabul eder ve davranışlarını buna göre şekillendirir.

Felsefede Normatiflik

Felsefede normatif ne demek sorusuna doğrudan bir cevap vermek oldukça güçtür. Ama felsefe bazında düşünecek olursak en yakın anlamı ile belirli bir düşünce yapısı içerisinde, mevcut yerine ideal olanı ortaya çıkartmak denilebilir. Etik, mantık ve varlık felsefesi alanlarında normatifliğe sıklıkla rastlarız.

En temel ifadeyle açıklamak gerekirse, felsefe bilimi için üç ana normatif ölçüt vardır. Bunlar;

• Doğruluk temelinde mantık,
• İyilik temelinde ahlak,
• Güzellik temelinde estetiktir.

Normatif Etik Nedir?

Normatif etik kavramı etik felsefesine tabi bir konudur. Etik felsefesi olarak adlandırdığımız felsefe alanı Aristotales ve Platonun’un düşünce sisteminin temellerini attığı ilk günden bugüne dek popülerliğini yitirmemiştir. Etiği normatif kuramlar üzerinden doğrudan sorgulayabiliriz. Bu kuramlar direkt olarak “Bir eylemin yapılıp yapılmaması hususunda nasıl karara varabiliriz?”, “Eylemin doğruluğu ya da yanlışlığı nasıl belirlenebilir?”, ” Eylem yapılacaksa hangi noktada yapılmalı?” şeklindeki sorulara cevap verir. Bu bağlamda da normatif etik, hayatımızı nasıl ilerleteceğimiz konusunda yardımcı olabilecek ilkeler sunan bir yol haritası olarak değerlendirilebilir.

Normatif Hukuk Nedir?

Normatif hukuk kavramı; dogmatik, ahlaki ve normlara dayanan hukuk kurallarının aksine, olması gereken kurallara uygun şekilde hukuk olmasını savunan düşünce yapısı ve kavramların bütünü olarak değerlendirilir. Hukuk ve hukukun getirdiği olağan adalet toplumun temel yapı taşıdır. Bu sebeple normatif etki hukuk alanı üzerinde büyük bir öneme sahiptir. Herkesin uymak zorunda olduğu kati kurallar bütünü olan hukuk sistemi toplum adına düzen olgusunu oluşturur.

Kurallar bütünlüğünün hayatımızda büyük bir etkiye sahip olduğu su götürmez bir gerçektir. Normatifliğin hukuk içerisindeki yeri için Ali Acar’ın “(Yeni) Bir Anayasanın Nihai Normatiflik Kaynağı Nedir?” isimli makalesini okumanızı öneririz.

Normatif İktisat (Ekonomi) Nedir?

Ekonomi ve iktisadın mevcut değerlerinin aksine, var olması gereken şekline uygun şekilde değerleri barındıran, ortaya çıkmış ekonomik idealler adına yapılacakları ampirik değerlerde araştıran iktisat dalı normatif iktisat olarak adlandırılır.

Normatif İktisat ile Pozitif İktisat Arasındaki Farklar

Normatif iktisat ve pozitif iktisat arasındaki en önemli fark ise pozitif iktisattın olgularla ilgilenmesi ve bunu ekonomik olarak değerlendirmesidir. Bunun yanında normatif iktisat ise ekonominin ne olduğuna odaklanır, nasıl olması gerektiği ile ilgilenir. Normatif iktisat bir karar mekanizması olarak öne çıkarken pozitif iktisat ekonomi içindeki olguları inceler.

Her alanda olduğu gibi sağlık alanında da normatiflik her şeydir. Dünya üzerinde kanser hastalığı için Küba’nın idealize ettiği sistem büyük bir başarı örneğidir. Küba’nın bu başarısı hakkındaki ayrıntılı bilgiyi “Küba Kanser Aşısı Nedir?” isimli yazımızı okuyarak elde edebilirsiniz.