Statü Ne Demek ve Statü Çeşitleri Nelerdir?

Hayatın içinde olan bir kavram olan statü ne demek? Statü; belirli bir kişinin, belirli bir toplum içerisinde, sahip olduğu durumunu, seviyesini, saygınlığını ve makamını nitelendirmek için kullanılan terimdir. Kısaca bireyin toplum içerisinde sahip olduğu yer olarak da özetlemek mümkündür. Birey, bir aktör olarak toplum içerisinde varlığını sürdürmesi için bir veya birden fazla statüye sahip olmak zorundadır. Toplum içerisinde bulunan hiyerarşik düzen içerisinde böylece kendine bir yer belirleyebilecektir. Bu yer sayesinde toplum ile arasında olan ilişkisi, rolü ve görevleri şekillenmiş olur. Sınıf farkları, güç ve prestij gibi durumlar da statüyle şekillenmektedir. 

Statü Nedir?

Günlük hayatta sürekli statü kelimesini duyarız. Peki bu statü nedir? Kısaca anlatmak gerekirse, bireyin toplum içinde sahip olduğu yer veya rolü, o bireyin statüsüdür. Kişinin sahip olduğu bu rol, onun diğer kişiler ile iletişimini, yaşam tarzını veya görevlerini belirler. Eğer bir toplum içerisinde saygı gören bir statüye sahip değilseniz, diğer kişilerden beklediğiniz saygıyı görmeyebilirsiniz. Çünkü, kişiler bu statüleri veya rolleri öyle benimsemişlerdir ki, bu statüler onların kimlikleri olmuştur. Bu noktada, yaptığınız iş, size olan saygınlık ile doğru orantıda olacaktır. Ancak, her saygın iş yapan kişi bu işi hak ederek kazanmadığından, statüler arasında bir yozlaşma olduğunu da söyleyebiliriz. Bir tanıdık vasıtası ile belirli bir statü kazanan kişi, kendisinden daha altta gördüğü bir kişiye karşı üstün tavır sergileyebilir. Bu nedenle, statülerin insanlar üzerinde büyük etkileri olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Birçok farklı statü türü bulunmaktadır. Bunlar ise şöyle sıralanabilir:

• Edinilmiş statü
• Kazanılmış statü
• Sosyal prestij
• Anahtar statü

Bu statü türleri bireyin toplum içerisinde sahip olduğu rolden doğar.

Sosyolojik ve psikolojik bir yaklaşımla bu konuya ışık tutan Alain De Botton’ın “Statü Endişesi “isimli eserine göz atmanızı tavsiye ederiz.

Statü Nasıl Kazanılır?

Statü, içerisinde barındırdığı hiyerarşik düzen sayesinde, insanların sahip olmak istediği etiketlere karşı bir anahtar görevi de görmektedir. Anahtar olarak nitelendirdiğimiz etiketler, kişinin hayatında kazanmak istediği rolü, gücü, prestiji ve sınıfsal hareketleri nitelendirmektedir. Yaşanılan yer, yapılan iş ve alınan eğitim gibi kısıtlı görünse de aslında kişinin hayatında olan beşeri ihtiyaçlardan lüks tüketim anlayışına kadar uzanır. Etkileyen birçok unsur mevcuttur. Bunlar sırasıyla aşağıdaki gibidir;

• Doğduğunuz coğrafya
• Coğrafyanızda hakim olan din
• Yer aldığınız ülke
• Doğduğunuz aile
• Ailenin sahip olduğu siyasi ideoloji
• Genetik özellikleriniz (ten rengi, boy uzunluğu vs)
• Ailenin sahip olduğu maddi imkanlar
• Bulunduğunuz toplumun vizyonu

Edinilmiş ve Kazanılmış Statü Ne Demek ve Farkları Nelerdir?

Edinilmiş statü, kişilerin sahip olduğu yetenek, beceri ve çabalardan bağımsız olarak, kendi dışında yer alan faktörler ile ortaya çıkan statü kavramıdır. Doğum, cinsiyet, yaş, ten rengi, milliyeti gibi kavramlar edinilmiş statünün bir parçasıdır.

Kazanılmış statü ise kişinin kendi çabaları ile elde ettiği statülerdir. Yetenek, beceri ve çabalar ile ortaya çıkarak kişiye toplum içerisinde yer kazandırır. Örnek olarak mesleki statüleri vermek mümkündür. Ülkemizde doktor olmak kazanılmış statüler arasında en çok saygınlık kazandıran mesleklerden birisidir.

Statü ve Sosyal Prestij Nedir?

Bir toplumda doktorların sevilmesi, saygın görülmesi ve aranması doktorların toplum içerisinde prestijli olduğunu gösterir. Sosyal prestij de tam olarak bu anlama gelir. Bir birey veya grubun diğer birey veya gruplara karşı olan üstünlüğüdür. Bir toplumda doktorlar ile taksiciler aynı prestije sahip olmayacaktır. Doktorların göreceği saygı, sevgi taksicilere göre daha fazla olacaktır. Bu saygı veya sevgi, kişilerin karakterlerin bağımsız bir şekilde var olacaktır. Bu da bireylerin statülerinin veya sosyal prestijlerinin hayatlarında büyük bir yer edindiğini gösterir. Bu örnekte, iki meslek grubunun statüleri karşılaştırılmıştır. Ancak, bu sadece bir örnektir. Sosyal prestij için bir birçok farklı örnek de gösterilebilir. Sadece meslek açısından değil, aynı zamanda doğduğunuz coğrafya, etnik köken gibi faktörler de sosyal prestijinizin artmasında etkili olabilir.

Anahtar Statü Nedir?

Bir birey, birden fazla statüye sahip olabilir. Mesleği, doğduğu coğrafya gibi birçok etken kişinin statüsünü belirleyen faktörler arasında yer alır. Ancak, bireyin sahip olduğu bu statüler arasında en baskın olan ise anahtar statüdür. Anahtar statü, bir bireyin toplum içerisinde sahip olduğu rol tarafından oluşan kimliği belirlemektedir. Örneğin, bir cumhurbaşkanının birçok statüsü olabilir. Ancak, bireyin cumhurbaşkanı olma statüsü diğer statülerinden daha ağır basacaktır. Bu da bireyin anahtar statüsünün cumhurbaşkanı olması anlamına gelir.

Statünün Toplum Üzerinde Olan Etkileri

Yukarıda da bahsettiğimiz üzere, statü toplumun hiyerarşik düzenini belirler. Ancak geçerliliği maalesef bireylerin birbirlerine karşı uyguladığı ön yargıyı doğurmuştur. Kişilerin görünüşleri, konuşma şekilleri, davranışları üzerinden başlayan statü etiketleri, toplum üzerinden olumlu ya da olumsuz olarak geri dönüş alabilmektedir. Kapital dünya düzeninde statünün en büyük kaynağı olan maddi kaynaklı materyaller, maalesef kişinin edinilmiş bir statü parçası olarak nitelendirilmesine ve daha çok ya da daha az değer görmesine sebep olur. Bu yüzden de kişi belirli koşullar altında kendini sahip olduğu materyaller ile bağdaştırarak kendini geliştirmeye ya da kazanılmış statülerini arttırma gereksinimi hissetmez. Kişi, sahip olduğu gereçleri bir birey olarak benliğinin yerine koyarak hayatını idame ettirir.

Psikolojide ve Sosyolojide Statü

Psikoloji ve sosyoloji üzerinde statünün büyük bir önemi vardır. Kişi sahip olduğu benliğini çevresinden aldığı geri dönüşlerle beslediği için, kazanılmış statüsü için her daim yatırım yapmak ve onu geliştirmek ile mükelleftir. Başta sosyoloji olmak üzere sosyal bilimler insanı anlamak adına statüye başvurabilmektedir. Sosyolojide toplumsal rol, saygınlık ve prestij merkezli oluşan kavramlar, genel anlamıyla bireyi toplumsal bir canlı olarak anlamada önemli bir yer edinmiştir. Bu bağlamda rol ve statü kavramları birbirleriyle ilişkilidir.

Toplumsal statü çağlar boyu insan hayatında yer edinmiştir. Bunun en tipik örneği uzun yıllar sürdürülmüş feodalite sistemidir. Hiyerarşik düzenin Ortaçağ Avrupası’ndaki karşılığını öğrenmek için “Feodalizm ve Feodalite Nedir? ” isimli yazımıza göz atabilirsiniz.

Statülerin Önemi Nedir?

İnsanların bir topluluk içerisinde yaşadığı ilk anlardan beri statülerin önemli olduğunu söyleyebiliriz. En küçük bir örnekle, ilk zamanlarda yaşayan insan grupları arasında yer alan liderlerin liderlik statüsü vardır. Bu da bu kişilerin grup içerisinde daha saygın olmasına, lider özelliği nedeni ile daha güçlü olduğunun düşünülmesi anlamına gelecektir. Statülerin önemi toplum içerisinde daha da belirgin olur. Az önce de örnek ile açıkladığımız gibi doktorluk ve taksicilik arasında önemli bir statü farkı olacaktır. Hatta, ülkemizden örnek vermek gerekirse, öğretmenlik oldukça saygınlık gören bir meslektir. Toplum içerisinde öğretmen olmanın statüsü önemlidir. Belki de atanamayacağınız kesin bir bölümden mezun bile olsanız, öğretmen olduğunuz için size saygı duyulacaktır.