Hayatın içinde olan bir kavram olan statü ne demek? Statü; belirli bir kişinin, belirli bir toplum içerisinde, sahip olduğu durumunu, seviyesini, saygınlığını ve makamını nitelendirmek için kullanılan terim. Kısaca bireyin toplum içerisinde sahip olduğu yer olarak da özetlemek mümkün. Birey bir aktör olarak toplum içerisinde varlığını sürdürmesi için bir veya birden fazla statüye sahip olmak zorundadır. Toplum içerisinde bulunan hiyerarşik düzen içerisinde böylece kendine bir yer belirler. Bu yer sayesinde toplum ile arasında olan ilişkisi, rolü ve görevleri şekillenmiş olur. Sınıf farkları, güç ve prestij gibi durumlar da statüyle şekillenir.
Sosyolojik ve psikolojik bir yaklaşımla bu konuya ışık tutan Alain De Botton’ın “Statü Endişesi “isimli eserine göz atmanızı tavsiye ederiz.
Statü Nasıl Kazanılır?
Statü ne demek sorusuna Statünün içerisinde barındırdığı hiyerarşik düzen sayesinde, insanların sahip olmak istediği etiketlere karşı bir anahtar görevi de görmektedir. Anahtar olarak nitelendirdiğimiz etiketler, kişinin hayatında kazanmak istediği rolü, gücü, prestiji ve sınıfsal hareketleri nitelendirmektedir. Yaşanılan yer, yapılan iş ve alınan eğitim gibi kısıtlı görünse de aslında kişinin hayatında olan beşeri ihtiyaçlardan lüks tüketim anlayışına kadar uzanır. Etkileyen birçok unsur mevcuttur. Bunlar;
- Doğduğunuz coğrafya
- Coğrafyanızda hakim olan din
- Yer aldığınız ülke
- Doğduğunuz aile
- Ailenin sahip olduğu siyasi ideoloji
- Genetik özellikleriniz (ten rengi, boy uzunluğu vs)
- Ailenin sahip olduğu maddi imkanlar
- Bulunduğunuz toplumun vizyonu
Edinilmiş ve Kazanılmış Statü Ne Demek ve Farkları Nelerdir?
Edinilmiş statü, kişilerin sahip olduğu yetenek, beceri ve çabalardan bağımsız olarak, kendi dışında yer alan faktörler ile ortaya çıkan statü kavramıdır. Doğum, cinsiyet, yaş, ten rengi, milliyeti gibi kavramlar edinilmiş statünün bir parçasıdır.
Kazanılmış statü ise kişinin kendi çabaları ile elde ettiği statülerdir. Yetenek, beceri ve çabalar ile ortaya çıkarak kişiye toplum içerisinde yer kazandırır. Örnek olarak mesleki statüleri vermek mümkündür. Ülkemizde doktor olmak kazanılmış statüler arasında en çok saygınlık kazandıran mesleklerden birisidir.
Statünün Toplum Üzerinde Olan Etkileri
Yukarıda da bahsettiğimiz üzere, statü toplumun hiyerarşik düzenini belirler. Ancak geçerliliği maalesef bireylerin birbirlerine karşı uyguladığı ön yargıyı doğurmuştur. Kişilerin görünüşleri, konuşma şekilleri, davranışları üzerinden başlayan statü etiketleri, toplum üzerinden olumlu ya da olumsuz olarak geri dönüş alabilmektedir. Kapital dünya düzeninde statünün en büyük kaynağı olan maddi kaynaklı materyaller, maalesef kişinin edinilmiş bir statü parçası olarak nitelendirilmesine ve daha çok ya da daha az değer görmesine sebep olur. Bu yüzden de kişi belirli koşullar altında kendini sahip olduğu materyaller ile bağdaştırarak kendini geliştirmeye ya da kazanılmış statülerini arttırma gereksinimi hissetmez. Kişi, sahip olduğu gereçleri bir birey olarak benliğinin yerine koyarak hayatını idame ettirir.
Psikolojide ve Sosyolojide Statü
Psikoloji ve sosyoloji üzerinde statünün büyük bir önemi vardır. Kişi sahip olduğu benliğini çevresinden aldığı geri dönüşlerle beslediği için, kazanılmış statüsü için her daim yatırım yapmak ve onu geliştirmek ile mükelleftir. Başta sosyoloji olmak üzere sosyal bilimler insanı anlamak adına statüye başvurabilir. Sosyolojide toplumsal rol, saygınlık ve prestij merkezli oluşan kavramlar, genel anlamıyla bireyi toplumsal bir canlı olarak anlamada önemli bir yer edinmiştir. Bu bağlamda rol ve statü kavramları birbirleriyle ilişkilidir.
Toplumsal statü çağlar boyu insan hayatında yer edinmiştir. Bunun en tipik örneği uzun yıllar sürdürülmüş feodalite sistemidir. Hiyeraraşik düzenin Ortaçağ Avrupası’ndaki karşılığını öğrenmek için ” Feodalizm ve Feodalite Nedir? ” isimli yazımıza göz atabilirsiniz.
