Tüfek Mikrop ve Çelik İncelemesi ve Özeti

Tüfek, Mikrop ve Çelik: İnsan Topluluklarının Yazgıları, Jared Diamond tarafından 1997 yılında yayınlandı. Eser, Jared Diamond’un 1964 yılında Yeni Gine adalarında kuşlar hakkında gözlem yapmak için gitmesiyle başlamıştır. Ancak yaptığı araştırmalar; toplumsal hayat, kültür, coğrafya ve kabile yaşamı gibi konuları içermesiyle birlikte, çalışmalarını coğrafya, sosyal evrim ve etnoloji üzerine yoğunlaştırmaya başlamıştır. TMÇ (Tüfek Mikrop ve Çelik), 21. yüzyılın en önemli bilimsel eserlerinden biri olma özelliğine sahiptir.

Tüfek, Mikrop ve Çelik Konusu

TMÇ; Yeni Gine adalarında bilim insanlarına eşlik eden yerel halktan bir rehberin sorduğu soruyla şekillenir: “Neden Avrasya toplumları bizden önce tüfeği, mikrobu ve çeliği bulmuştur?”.

Bu sorunun birden fazla yanıtı vardır. Jared Diamond için verilecek cevap, TMÇ’nin de ilhamı olan bir araştırma konusunu oluşturmuştur. İnsanlık tarihini baştan sona ele alarak; tüfeği, mikrobu ve çeliği önce ele geçiren toplumların, diğer toplumlara karşı kurduğu üstünlüğün nedenleri ve sonuçlarını ele alacak ve bununla birlikte medeniyetler tarihini inceleyecektir.

Kitap farklı kıtalar ve tarihi dönemlerle birlikte insanlık için dünya tarihini ele alarak başlıyor. Kıtalar arası göç yolları, insanlığın dünyaya yayılması, avcı toplayıcı durumdan yerleşik hayata geçilmesi, tarım yapılması ve ilk medeniyet örneklerine kadar çok derin perspektiften konu ele alınmıştır. Yazar verilecek cevabı belirli bir bilim ya da disiplin ile sınırlamak istemediği için, konunun referansı olabilecek bütün biyoloji, sosyal bilimler ve arkeolojik verilerden faydalanmıştır.

Kitabın en önemli çıkış noktalarından birisi, Avrasya medeniyetlerinin diğer kıtalara ve medeniyetlere üstünlük kurmasının, nedenleri ve sonuçları aktarılmaya çabalanmasıdır. Topluluklar arasında olan güç, teknoloji ve refah farkının, çevresel ve coğrafi koşullara bağlı olduğunu göstererek, bunu ispatlamayı da başarıyor.

Avrasya Neden Daha Güçlüdür?

Avrasya halklarının yapısında, geçmişten süregelen şekilde genetik olarak üstün olduğu yanılgısı hakimdir. Ancak olay çevresel koşullar ile doğrudan ilişkilidir. Bereketli Hilal ve Çin’in yerleşik hayata geçmesinde insana olan katkıları sayesinde, bu coğrafyada yaşayan insanlar dönem itibariyle daha avantajlı başlamışlardır. Yerleşik hayata geçmeleri sonucunda mikroplar daha fazla yayılmış ve bağışıklık kazanmışlardır. Medeniyetin ilerlemesiyle çelik bulunmuş ve teknolojik anlamda refahlarını daha yüksek tutmuşlardır. Böylece çelikten kalkan, zırh ve tüfek yapmayı başarmış ve diğer medeniyetlere açık ara üstünlük kurmuşlardır.

Tarihin Akışını Değiştiren Dört Olay

• Tahıllar ve evcilleştirilebilen hayvanların erişilebilirliği.
• Coğrafi açıdan tarıma uyumluluk.
• Coğrafi açıdan kültür iletişimine uygunluk.
• Nüfus hareketleri.

Kitabın adına da konu olan tüfek, mikrop çelik aslında tarihin akışını değiştiren bu dört olay ile doğrudan ilişkilidir. Tarıma, diğer toplumlardan daha önce ulaşan toplumların diğerlerini kontrol ya da hüküm etmesi, tarım sayesinde daha çok karın doyurarak sayısal üstünlük kurmaları, askeri güç elde etmeleri, yerleşik alanlarda hastalıkların daha çabuk yayılması, merkez milliyetçiliği ve askerlerin gelişmesiyle kitabın ismi ve konusu şekillenmiştir.

Kitap incelemeleri yazılarını okumaktan hoşlanıyorsanız, size güzel bir önerimiz daha var: Vakıf Serisi İncelemesi ve Analizi – Isaac Asimov