Türkiye’deki Müzik Türleri ve Özellikleri

Müzik, hayatlarımızın oldukça önemli bir yerini kaplıyor. Sadece özel durumlarda değil, bir yere giderken, uyumaya çalışırken ya da çalışırken bile müzik dinliyoruz. Müziğe ulaşmanın artık çok kolay olması durumun bu hale gelmesinde büyük bir rol oynuyor. Ancak aynı zamanda birçok farklı müzik türünün de hayatımıza dahil olmasıyla birlikte insanlar sevecekleri melodileri daha kolay buluyorlar. Bu da yeni müzik türlerinin ülkemizde popüler olmasına ve kendi kültürlerini yaratmalarına sebep olmaktadır. Bu yazımızda da Türkiye’deki müzik türleri ve özellikleri üzerinden ülkemizin müzik açısından ne kadar zengin olduğuna değineceğiz.

Türkiye’deki Müzik Türleri Nelerdir?

Türkler açısından müziğe bakış için Orta Asya dönemine kadar gitmemiz gerekecektir. Bu dönemde şamanizm ile ilgilenen Türkler, dini törenleri için müzik kullanıyorlardı. Bu törenleri yöneten şamanların çaldığı çalgılarla başlayan müzik yolculuğu günümüze gelene kadar birçok farklı kültürün etkisiyle oldukça çeşitli bir hale gelmiştir. Osmanlı dönemine kadar gelişerek devam eden müzik kültürü Türkler için oldukça önemliydi. Bu yüzden savaşçı bir millet olan Türklerin ordularında bile müzik yapmakla görevli ozanlar bulunurdu. Osmanlı döneminde Batı kültürü ile etkileşim sonucu ülkemizdeki müzik kültürü daha da genişleyerek kendi isimlerine sahip türlerin doğmasına da sebep olmuştur. Genel olarak günümüze kadar gelmiş çeşitleriyle birlikte Türkiye’deki müzik türleri  listesini şu şekilde oluşturabiliriz:

• Türk Halk Müziği
• Türk Sanat Müziği
• Askeri Müzik
• Popüler Müzik
• Klasik Müzik
• Dini Müzik

Yukarıda saydığımız türler genel anlamda kapsayıcı olup tarih boyunca sahip olduğumuz türleri de içermektedir. Toplumsal hayatta sık bir şekilde değişim yaşayan bir millet olarak dinî, siyasî, kültürel ve sosyal açıdan da sahip olduğumuz müzik türleri değişmiş ve gelişmiştir. Şimdi bu müzik türlerini daha yakında inceleyeceğiz.

Türk Halk Müziği

Türk halk müziğinin Anadolu’da başladığı düşünülse de Orta Asya bozkırlarından gelen bir kültürle oluştuğu görülmektedir. Gelişimini doğal olarak Anadolu kültürünün etkin olduğu bölgelerde yaşamış ve bu bölgelerde yaşayan toplulukların kendi kültürlerine karışmıştır. Göçebe yaşamın getirilerinden biri olarak bu şekilde başka kültürlerle etkileşim içinde olmak kendi kültürünüzü de geliştirmektedir. Böylece Anadolu müziğinin tarih boyunca Lidya, Frigya, Hitit, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı müzik kültürleriyle birlikte harmanlanması ile oluşmuş ve bugüne kadar gelmiş olduğunu görebiliriz.

Günümüzde bu tarihi gelişimi müziklerde anlayamasak dahi farklı bölgelerdeki farklı ağız ve formlarda söylenen yöresel müziklerin farklılığına şahit olabiliyoruz. Çoğunlukla türkü şeklinde karşımıza çıkan türk halk müziklerinde genel olarak bağlama, kaval, kemençe, zurna ve davul gibi çalgılar kullanılır. Neşet Ertaş, Aşık Veysel gibi oldukça önemli temsilcileri bulunmaktadır.

Bu müzik türünü en iyilerinden dinlemek için En İyi Türk Halk Müziği Sanatçıları listemize göz atmalısınız.

Türk Sanat Müziği

Türkler İslamiyet ile tanıştıktan sonra sosyal ve kültürel anlamda büyük değişiklikler yaşamış, bundan etkilenen parçalardan birisi de doğal olarak müzik olmuştur. Anadolu’da hakim olan Türkler, diğer kültürlerden etkilenerek İbn-i Sina ve Farabi gibi kişilerin eserleriyle birlikte yeni müzik türleri ortaya çıkarmışlardır. Bu şekilde günümüzün geleneksel Türk müziği yani Türk sanat müziğinin de temelleri atılmıştır. Osmanlı döneminde özellikle çok gelişen ve hatta makamsal olarak Osmanlı Müziği olarak adlandırılan Türk sanat müziği bu dönemde Klasik Türk müziği olarak da görülebilir. Türk sanat müziğindeki sanat müziği kavramının daha çok Cumhuriyet döneminde yaşadığı gelişimle birlikte kullanılması bunda oldukça etkilidir.

Cumhuriyet döneminden önceki Klasik Türk müziğinde meşk denilen ustadan öğrenciye verilen ders şeklinde öğrenme sürecinin de bu dönemin önemli bir parçası olduğunu görebiliriz. Ud, kanun, ney, tambur gibi çalgılar bu müzik türünün önemli elemanları olarak sayılabilir. Itri, Hacı Arif Bey ve İsmail Dede Efendi gibi isimler de bu türün önemli sanatçıları arasında görülmektedir.

Bu türün en başarılı isimlerini ise En İyi Türk Sanat Müziği Sanatçıları listemizde derledik.

Askeri Müzik

Askeri müzik türü günümüzde etkisini yitirmiş olsa da Türk tarihi açısından bakıldığında oldukça önemli bir yer kapladığı için bu listede olması gerektirğini düşündük. Askeri müzik grupları Orta Asya’dan başlayarak Osmanlı dönemine kadar sürekli olarak Türk ordusunun ayrı bir kolu olarak kendilerine yer edinmişlerdir. Bu gruplar müziklerini davuli kös, zil ve üflemeli çalgılarla icra etmişlerdir. Tabılhane ya da mehterhane gibi isimler aldıkları bilinmektedir. Günümüzde özel durumlar için mehter takımları ya da askeri bandolar görüyor olsak da kültür bakımından devam etmekte olan bir müzik çeşitlilikleri bulunmamaktadır.

Popüler Müzik

Popüler müzik başlığı altında dünyada bulunan popüler müzik türlerinin Türk kültüründeki yansımalarını görebiliyoruz. Bu yansımalar sonucu oluşan popüler müzik türlerini Türk Pop ve Türk Rock ya da Anadolu Rock müziği olarak isimlendirebiliriz. Bu müziklerin en temel özellikleri kültürümüzde tarihi açıdan büyük bir yer kaplamamalarıdır. Evrensel modern müzik kalıplarının üzerine alaturka ve halk müziği ezgileri eklenerek oluşturulan Türk pop müziği günümüzde daha da evrensel hale gelmeye başladı. Anadolu Rock ise Türk halk müziği ile rock müziğini birleştiren bir tür olarak ortaya çıksa da 2000lerden itibaren pop müzik türüne daha çok benzemeye başlamıştır.

Bu başlık altında arabesk müziklerden de bahsetmemiz mümkündür. Oryantal bir müzik türü olan arebesk duygusaldır ve umutsuzluk ve başarısızlık konularını işlemektedir. Orhan Gencebay, Ferdi Tayfur ve Müslüm Gürses gibi önemli isimlere sahip bir müzik türüdür. Türk Pop ve Türk Rock müziğinde ise Sezen Aksu, Barış Manço, MFÖ, Erkin Koray, Cem Karaca gibi birçok ünlü isim öne çıkmaktadır.

Klasik Müzik

Klasik müzikten kastımız Cumhuriyet ile birlikte gelişen ve Batı’dan etkilenen Türk sanat müziğidir. 1924’te Musiki Muallim Mektebi’nin kurulması ile birlikte günümüze kadar gelen Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası bu türün en önemli icra edicilerinden biri olarak görülmektedir. Aynı zamanda birçok yetenekli genç de Avrupa ülkelerine gönderilerek bu alanda yetiştirildi. Bu türün önemli temsilcileri olarak görülen Türk Beşleri klasik müzik tarihimizdeki çok değerli eserlerin de yaratıcıları olarak öne çıkıyorlar. Türk Beşleri olarak anılan bu isimler Ulvi Cemal Erkin, Cemal Reşit Rey, Hasan Ferit Alnar, Ahmet Adnan Saygun, Necil Kazım Akses’dir.

Dini Müzik

Dini müzikler İslam kültürü ile hayatımıza girmiş kullanım alanlarına göre Tasavvufi, seslendirildiği yere göre de Cami ya da Tekke müziği olarak adlandırılabilir bir müzik türüdür. İbadet anlamında önemli bir yeri olan kuran okuma yani Tilavet’in de ezan, salevat ve temcid gibi formları cami müziği içerisine girmektedir. Bunun dışında ülkemizde Mevlevilik ya da Bektaşilik gibi çeşitli tasavvuf öğretilerinin dini müzikler anlamında bir Türk kültürü oluşturmasına katkısı çok büyüktür.