Özellikle son dönemlerde dünyanın dört bir yanında popüler hale gelen pratiği mutlaka duymuşsunuzdur: Yoga! Kim nerede bedensel veya ruhsal bir problemden bahsetse yogayı önerecek birileri mutlaka bulunur. Peki dilden dile dolaşan bu yoga nedir? Özellikle yeni başlayanlar için yoga anlatacağımız bu yazının kendini arayanlara yardımcı olmasını umuyoruz.
Yoga Nedir?
Yoga her ne kadar yalnızca bedensel bir pratik olarak şöhret kazansa da sahip olduğu tek anlam bu değildir. Ortaya çıkış tarihiyle ilgili farklı teoriler bulunmaktadır. Kimine göre ortaya çıkışı, M.Ö 5000 yılına kadar dayandırılmaktadır. Ancak dünya çapında 1970lerden sonra ün kazanmaya başlamıştır.
Terim olarak ilk kez Rigveda’da karşımıza çıkan yoganın anlamıyla da ilgili farklı teoriler vardır. Bunlardan en çok kabul göreni yoganın bağlamak ile benzer bir anlam taşıdığıdır. Aslında bir disiplin olarak yogaya baktığımızda da bu anlam içeriğini bulabiliriz. Yoga, bir kişisel gelişim disiplini olarak ruh-beden-zihin bağlantısını araştırır.
Hindu öğretilerle paralel bir biçimde değerlendirilmesi gereken yogayı anlamak için felsefi alt yapısı hakkında bilgi sahibi olmamız gerek.
İlk kez Patanjali’nin Yoga Sutraları metniyle sistemli hale gelen yoga, hindu öğretilerle ilişkilidir. Buna göre, bir yanılsama-maya olan dünyada acı ve ıstırap hakimdir. İnsan istek ve arzularının peşinde koşan ve her zaman bunlara erişemeyen bir varlıktır. Arzulara erişememek de acı ve ıstırabın kaynağıdır.
Bununla beraber dünyanın yanılsama hali, insana ne olduğu unutturan bir yapıya sahiptir. İnsan, yanılsama ve cehalet içinde kendini unutmaktadır. Bu da yeni acılara neden olmaktadır. İşte yoga, tüm bu kısır döngüyü bir şekilde kırmayı hedeflemektedir. Peki yoga, maya ve cehaletten kurtuluşu nasıl vaat ediyor? İsterseniz Patanjali’den itibaren bu sorunun cevabını arayalım.
Yoga Ne Vadediyor?
Patanjali’nin yoga hakkında derlediği eserle yoga hakkında ilk derin bilgilere sahip olmaktayız. Buradan hareketle yoganın sekiz aşamayla, insana, kendini ve alemi bütünlüklü algılamayı vadettiği söylenebilir. Bunun anlamı şudur: Haz ve ıstıraplar nedeniyle insan bölünmüş haldedir. Akıl, beden, ruh çatışması ıstırabı arttırmaktadır. Buna bir de kendi farkındalığını yitirmiş benlik eklenir.
İnsan, tepkilerinin, duygularının çoğu zaman farkında değildir bile. Yanılsamanın uyuşturduğu varlığını kendi hamleleriyle unutup uyuşturmaya devam eder. Bu yanılsama ve uyuşukluktan kurtulmanın yolu tüm gerçekliği ile varlığı kabul etmektir. Bunun için yoga sekiz basamakta kişiyi yönlendirir.
Eğer yoga ve yoganın etkileri hakkında daha fazla bilgi edinmek istiyorsanız Stresin Ortadan Kalkmasında Sahaja Yoga’nın Etkileri adlı makale ilginizi çekebilir.
Yoganın Sekiz Basamağı
Meditatif çalışmalarla ve bedensel pratiklerle tanıdığımız yoga, bunlardan ibaret değildir. Yoga, sekiz basamaklı holistik bir disiplindir.
Yama: Negatif Olandan Kaçınma
Yoganın ilk basamağı olan Yama, negatif olandan kaçınmayı öğütleyen basamaktır.
Yama kendi içinde beş farklı ilkeden oluşur:
- Ahimsa – Şiddetsizlik
- Satya – Dürüstlük
- Asteya – Çalmamak
- Brahmaçarya – Arzuların Kontrolü
- Aparigraha – Biriktirmemek
Arzuların varlığımızı ele geçirmesi çoğunlukla negatif eylemlere sebep olur. Yamanın beş ilkesi temelde duygu ve arzuların ani ve negatif eylemlerinden kaçınmayı öğütler. Kişinin varlık hakikatini unutması, görmezden gelmesi veya hiç bilmemesi olumsuz eylem, düşünce ve hislere neden olur.
Yama, dış dünya ve diğer varolanlarla ilişkimizi düzenleyen yoga basamağıdır.
Niyama: Pozitif Olanı Güçlendirmek
Yoganın ikinci yolu olan niyama, pozitif olanı güçlendirmeyi hedefleyen basamaktır. Burada da beş farklı ilke bulunmaktadır.
- Sauça – Saflık
- Santoşa – Yetinmek
- Tapas – Çabalamak
- Svadhyaya – Kişisel Eğitim
- İshvara Pranidhana – Adanmak
Yoga öğretisine göre, yamaları uygulamak niyamaları ortaya çıkaracak şeydir. Yama dış dünya ile ilgiliyken niyama, iç dünyamızla ilgilidir. Bu durumda yoga, dışını disiplinize edenin içsel olarak dönüşeceği inancını taşır.
Asana: Bedensel Duruş Pratikleri
Yoganın en ünlü pratikleri bu basamaktaki pratiklerdir. Yoga yapmak olarak ifade bulan bu pratikler aslında yoga asanalarını uygulamaktır. Yoga öğretisi, insanın bedensel yönünü görmezden gelmez. Ruhsal çalışmaları sürdürürken bedenin unutulmaması gerekir. Daha önce de bahsettiğimiz gibi beden, ruh ve zihin bir birlik oluşturmalıdır.
Yoga pratiklerine devam ettikçe gerçekten pek çok insan duygusal veya zihinsel anlamda da olumlu gelişmeler yaşandığını ifade etmektedirler. Yoga pratikleri, somut fiziksel sorunlar için de sık sık önerilmektedir. Yoga pratiğine başladığınızda fark edeceksiniz ki aslında farklı pratik metodları vardır. Hatha, ashtanga, yin, bikram bunlardan bazılarıdır. Genellikle yeni başlayanlar yin gibi restoratif yoga pratiklerini tercih ederler. Ya da hatha gibi klasikleşmiş yoga pratikleri de sık sık tercih edilmektedir. Burada önemli olan şey yeni deneyimlere açık davranarak kendinize uygun pratiği bulmaya çalışmaktır.
Dikkat etmeniz gereken bir diğer konu ise disiplindir. Yoga pratiğinizi, 24 saatte bir tekrar etmeniz önerilir. Bunu yapamayanlar en azından haftada üç kez pratikleri uygulamalıdır.
Yoga pratiğini kendi kendinize videolar aracılığıyla veya profesyonel biriyle deneyimleyebilirsiniz. Ancak her zaman eğitmenin sizi anatomik olarak da yönlendirmesi gerektiğini unutmayın. Şunu bilmelisiniz ki bu pratikler temelde esnemeye dayalıdır. Ve başlangıçta herkesin aynı oranda esneklik göstermesi beklenemez. Olası bir sakatlıktan korunmak için bedeninizi dinleyin ve onu zorlamayın.
Unutmayın ki yoga pratiklerinin tek amacı sizinle ilgili bir keşif yolculuğudur. Kimseye hiçbir şey ispat etmek zorunda hissetmemelisiniz. Zaten bu tüm yoga öğretisine de aykırı bir his olacaktır.
Pranayama: Nefes ve Enerji Çalışmaları
Pranayama olarak adlandırılan pratiklere aslında hepimiz aşinayız. Kaygı, stres panik gibi olumsuz duygularla kuşatıldığımız anlarda ilk önerilen şey “nefes al-ver” olur. Elbette hepimiz zaten nefes alıp vermekteyiz ancak bunu gün içinde unuturuz. Farkındalığı nefese çekmek ilgimizi tek bir yere toplar. İlgi nefesteyken sadece andayızdır.
Nefes ve enerji pratikleriyle “olmak” ile ilgili pratikleri deneyimleriz. Yoga pozları uygulanırken de pranayama’ya başvurulmaktadır.
Pratyahara: Duygu Denetimi
Sevgi, öfke, nefret, şehvet gibi duygular başka varlıklara yönelerek açığa çıkarlar. Bu da içsel bir anlamı olan duyguların dışta suni bir varlık kazanmasına neden olur.
Duygu denetimi çalışmalarında, dışa yönelmiş duyguları içte tutmak hedeflenir. Bunun anlamı duyguları bastırmak değildir. Örneğin birine kuvvetli biçimde öfke hissetmek ona zarar vermemize sebep olabilir. Ancak öfkeyi içte gözlemlemek dönüştürücü olacaktır.
Dharana: Konsantrasyon Çalışmaları
Duygu, düşünce ve bedenimiz dış verilere daima açık haldedir. Bu durum dikkatin sürekli şeyler arasında sıçramasına neden olur. Dikkati toplamayı öğrenmek meditasyon için kendimizi hazırlamak demektir.
Dhyana: Meditasyon
Derin tefekkür hali olan meditasyondaki hedef, tamamlanmış bir biçimde anda kalmaktır. Daha terimsel ifade edecek olursak meditasyon aracılığıyla samadhiye ulaşmayı hedefleriz. Samadhiye ulaşmak, tekrar eden ıstıraplardan ve bölünmüşlükten kurtulmanın yoludur.
Varlık olarak kendini temaşa eden insan, onu etkileyen her türlü değişkenden kurtulacaktır. Değişkenlerden kurtulmak kişiye, değişmez özle güçlü irtibatı verir.
Samadhi: Birlik
Meditasyonda bahsi geçen samadhi; maya’dan, yanılsamalardan kurtulma aşamasıdır. Samadhi’de artık sen ve ben, iç ve dış gibi ikilikler yoktur. Burada yalnız her şeyi kuşatmış olan hakikatin kendisinden bahsedilebilir. İlgilenenler için bu basamak, tasavvuftaki Allah’ta kaybolma (fena) ve Allah ile mutlak varlık bulma (beka) ile benzer bir anlam taşır.
İnsan küçük alem, alem büyük insandır derler. İşte bu hakikati somut olarak deneyimlemektir samadhi. Yoga felsefesine göre çokluk görüntüsü ardında birlik ilkesi bulunur. Tıpkı damlalardan oluşan okyanus gibi. Damlayı geçip okyanusu görmektir hedef. Her şeyi birlik içinde algılamak asıl amaçtır.
Kendiniz için En Doğru Pratiği Bulmak
Daha önce de bahsettiğimiz gibi, beden ve zihninize uygun yoga pratiğini bulmanız yararınıza olacaktır. Böylece tüm egzersiz deneyimi sizin için daha faydalı ve zevkli hale gelebilir. Ancak bunun da ötesinde hayatınızın tüm öğreti ile nasıl şekillenebileceğini de düşünmelisiniz.
Yalnızca kendi yaşamımızı yaşadığımız düşünülürse, yaşamanın ne kadar ciddi bir iş olduğu da anlaşılır. Yoga veya diğer kadim öğretilerden herhangi biri ile amaçlanan şey, hakikate ulaşacak potansiyelle yaratılan insanın yaşarken bunu ıskalamamasıdır.
Eğer farklı spor dalları hakkında yeni bilgiler edinmekten hoşlanıyorsanız Golf Nedir? Golf Nasıl Oynanır? yazımıza da göz atabilirsiniz.