Yurt dışına çıkmak isteyenlerin ihtiyaç duyduğu belgeler içinde en önemlilerinden biri pasaport ve vizedir. Pasaport ve vizeye duyulan ihtiyaç gidilecek ülkenin hangisi olduğuna ve ne amaçla gidildiğine bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Ülkelerin hangi şartlarda yurt dışından gelenleri kabul ettiğini öğrenmek, seyahat planlaması için oldukça önemlidir. Şartların bilinmemesi durumunda yolculukla ilgili büyük sorunlar ortaya çıkabilmekte hatta o yolculuk yapılamamaktadır. Yurt dışına çıkacak kişilerin sorduğu ilk sorulardan olan “Pasaport ve vize çeşitleri nelerdir?” sorusunun yanıtına bu yazıdan ulaşılabilmektedir.
Pasaport Türleri
Türkiye’de dört çeşit pasaport türü bulunmaktadır. Pasaport türleri verilen kişiye ve koşullarına bağlı olarak farklılıklar göstermektedir. Bu pasaportlar şunlardır;
- Bordo Pasaport (Umumi)
- Yeşil Pasaport (Hususi)
- Gri Pasaport (Görev / Hizmet)
- Siyah Pasaport (Diplomatik)
Listedeki pasaportlar dışında iki belge sayesinde de seyahat edilebilmektedir. Bunlar geçici pasaport ve seyahat belgesidir. Fakat bunları belli durumlarda verilmektedir. Bu durumlar yurt dışındayken pasaportun kaybedilmesi ya da sınır dışı edilenlerin Türkiye’ye dönebilmesi için tek kullanımlık olacak şekilde verilmektedir.
Bordo Pasaport (Umumi Pasaport) Nedir?
Pasaport türlerinde devlete yapılan hizmet türüne bağlı olarak değişiklikler görülmektedir. Bordo pasaport için bu hizmetlere takılmadan, genel olarak vatandaşa verilen pasaport türü demek doğru olacaktır. Yeşil, gri ya da siyah pasaporta başvurma hakkı bulunmayan vatandaşların, bordo pasaport başvurusunda bulunması gerekmektedir.
Bordo pasaport dolaşım gücü açısından en sınırlı olan pasaporttur. Yine de birçok ülkeye giriş için geçerli olan bir pasaport olduğu söylenebilir.
Pasaport Başvurusu Nasıl Yapılır?
Pasaport başvurusunda bulunmak için gereken tüm evraklar toplanmalıdır. Eksik belge ile başvuru yapılmamalıdır. Gerekli belgeler;
- Nüfus cüzdanı, T.C. kimlik kartı. Kimliğin kaybolması durumunda geçici kimlik belgesi,
- Son 6 ay içerisinde çekilmiş bir adet biyometrik fotoğraf,
- Varsa eğer eski pasaportlar,
- Pasaport harcı ve defter bedelinin ödenmiş olması,
- Pasaport başvurusu reşit olmayan ya da engelli bir birey için yapılmakta ise muvafakatname.
Pasaportun geçerlilik süresine karar verilmelidir. Bordo pasaportların en az 6 ay, en fazla 10 yıl geçerlilik süresi bulunmaktadır. Belirlenen süreye göre ödeme miktarı değişmektedir. Örneğin; 1 yıllık pasaport için 332,10 TL pasaport harcı, 180 TL defter bedeli olmak üzere toplam 512,10 TL ödenmesi gerekmektedir. 10 yıl olduğunda bu ödeme daha fazla olmaktadır.
Pasaport harç ve defter bedeli ödenmelidir. Pasaport defter bedeli 180 TL’dir. Harç bedeli ise geçerlilik süresine bağlı olarak değişmektedir. Öğrenciler harç ödemeden pasaport çıkartabilmektedir.
Pasaport başvurusu için randevu alınmalıdır. Tüm belgeler hazır olduğunda internet adresinden kişiye yakın il nüfus ve ilçe emniyet müdürlüklerinin birinden online randevu alınmalıdır. Pasaport başvurusunda bulunan herkesin mutlaka yaş sınırı bakılmaksızın başvuruya gelmesi gerekmektedir. Pasaport, belirtilen adrese kurye veya kargo ile gönderilmektedir. Bu süre randevu gününden sonra 5-7 iş günüdür.
Yeşil Pasaport (Hususi Pasaport) Nedir?
Yeşil pasaport, eski bürokratlara ve kadro derecesi 1, 2, 3 olan devlet memurlarına verilen pasaporttur. Devlette çalışmakta olan doktor ve öğretmenler de bu pasaporta başvurabilmektedir fakat onların da kadro dereceleri 1, 2 ya da 3 olmalıdır. Emekli olunması ya da görevin sona ermesi durumunda da bu pasaportlar geçerliliğini korumaktadır.
Yeşil pasaporta sahip olan kişiler birçok ülkeye vizesiz ya da online vize alarak giriş yapabilmektedir. Yeşil pasaport dolaşım gücü olarak bordo pasaporta göre daha iyidir. Ancak bordo pasaporttan farklı olarak en fazla 5 yıl geçerlilik süresine sahiptir.
Yeşil pasaport sahibi kişilerin eşleri, 18 yaş altındaki çocukları, 25 yaş altında öğrenci olan çocukları yeşil pasaporttan yararlanabilmektedir. Yeşil pasaportlu kişilerin zihinsel ya da engelli çocukları ise yaş sınırı olmaksızın yeşil pasaporttan yararlanabilmektedir.
Yeşil pasaportun iki avantajı bulunmaktadır. Bunlar; pasaport harcından muaf olmak ve bazı ülkelere vizesiz giriş yapabilmektir. Yeşil pasaporta başvuru sırasında sadece 174,5 TL’lik defter bedeli ödenmektedir.
Gri Pasaport (Hizmet Pasaportu) Nedir?
Resmî kurumlar tarafından bir görev amacıyla yurt dışına gönderilmesi gereken kişilere verilen pasaporttur. Bu kişinin yeşil ya da siyah pasaportu yoksa kendisini gri pasaport verilmektedir. Normal şartlarda bordo pasaportu bulunuyorsa, fakat belediye ya da özel idare tarafından görev nedeniyle yurt dışına gitmesi gerekiyorsa pasaport değişikliği olur. Kendisi gri pasaport ile yurt dışına gider.
Birey gri pasaport kullandığı sırada bazı aile bireyleri yeşil pasaport alabilmektedir.
Siyah Pasaport (Diplomatik Pasaport) Nedir?
Siyah pasaport, devletin en üst seviyesinde görev yapmakta olan kişilere, görevde oldukları süre boyunca verilen pasaporttur. Bu görev seviyeleri şunlardır:
- TBMM Meclis Üyeleri,
- Bakanlar,
- Orgeneraller,
- Valiler,
- Büyükşehir Belediye Başkanları’dır.
Siyah pasaport sahibi kişilerin göreve devam ettiği sürede bazı aile üyeleri de yeşil pasaport alabilmektedir.
Yeşil, Gri ya da Siyah Pasaporta Nasıl Başvurulur?
Pasaport çıkarma işlemleri genel olarak bordo pasaportta uygulanan adımlarla aynıdır. Ama bazı türlerde farklı adımlar uygulanması gerekebilmektedir. Bunlar şu şekildedir:
- Başvuru Yazısı: Yeşil ve gri pasaport başvurusunda başvuran kişinin bağlı olduğu makamdan onaylı bir yazı yazması gerekmektedir. Bu başvuru yazısı İçişleri Bakanlığı’na ithafen yazılmış olmalıdır.
- Farklı Randevu Yerleri: Yeşil ve gri pasaport için sadece İl Nüfus Müdürlüklerinden randevu alınabilmektedir. Bordo Pasaport başvurusunda İlçe Emniyet Müdürlükleri’nden de randevu alınabilmektedir.
- Pasaport Harç Bedeli: Defter bedeli her pasaport türü için geçerlidir. Fakat harç bedeli sadece bordo pasaport başvurusunda ödenmektedir.
- Teslim Tarihlerinde Değişiklik: Bordo ve yeşil pasaportlar 5-7 iş günü içerisinde teslim edilmektedir. Fakat gri pasaport başvurusunda, gidilecek ülke vize gerektiren bir ülkeyse, ülkeye gidişten 25 gün önce adrese teslim edilmektedir. Vize gerektirmeyen bir ülkeyse ülkeye gidişten 15 gün önce adrese teslim edilmektedir. Bu tarihlerden önce yapılan başvurular kabul edilmemektedir.
Vize Türleri
Vize, ülkeyi ziyaret edecek kişilerin, pasaportlarıyla beraber bulundurmaları gereken, sınır kapısındayken ülkeye giriş yapılabileceğini gösteren kayıttır. Ülkeye girebilmek için alınan izin de denebilmektedir. Verilen bu izinlerin çeşitleri bulunmaktadır. Bu çeşitler şunlardır:
- Schengen Vizesi,
- Transit Vize,
- Turistik Vize,
- Sınır Kapısında Vize,
- Öğrenci Vizesi,
- Çalışma Vizesidir.
Schengen Vizesi
En bilinen ve tercih edilen vizedir. Avrupa Birliği ülkelerine giriş için kullanılmaktadır. Bu vizenin gerektiği ülkelerden bazıları şunlardır;
- Almanya,
- Avusturya,
- Belçika,
- Çek Cumhuriyeti,
- Danimarka,
- Estonya,
- Finlandiya,
- Macaristan,
- Polonya.
Schengen ülkelerinden birine vize ile girildikten sonra diğer Schengen üyesi ülkelerde vize şartı gibi bir durum olmamaktadır. Eğer verilen Schengen vizesi tek girişli olarak geçiyorsa, vize tarihleri içerisinde bir kere giriş yapılabileceği anlamına gelmektedir. Çok girişli alındığı tarihte vize süresi boyunca birden fazla giriş ve çıkış yapılabilmektedir.
Turistik Vize
Bir ülkenin turizm amaçlı ziyaret edileceği zaman verilen vize türüdür. Süresi ülkeden ülkeye değişiklik göstermektedir. Bu gibi durumlarda genellikle doksan güne kadar vize verilmektedir.
Transit Vize
Uzun süreli aktarmalı seyahatlerde aktarma yapılacak ülke için alınan vize türüne transit vize denmektedir. Havalimanında transit bekleme alanında uçak beklemek için verilen bir vizedir. Bu vize ülkeye giriş izni vermemektedir.
Bazı ülkeler transit bekleme için vize istememektedir. Ya da belli bir süreye kadar vize talep etmemektedir.
Sınır Kapısında Vize
Bazı ülkeler, ülkeye varıldığında vize talebinde bulunmaktadır. Bu vize türünde belirli bir ücret karşılığında vize alarak ülkeye giriş yapılabilmektedir. Bir sorunla karşılaşmamak için bu vizeyi alırken kişinin yanında bazı belgeleri bulundurması iyi olur. Bu belgeler; Gidiş-dönüş uçak bileti rezervasyonlarını gösteren belge ve otel rezervasyonunu gösteren belgedir.
Öğrenci Vizesi
Dil kursu, akademik eğitim ya da Erasmus gibi eğitim alma nedenleriyle ülkeye gelecek öğrencilere verilen vizedir. İhtiyaca göre uzun süreli ya da kısa süreli alınabilen bir vizedir.
Çalışma Vizesi
Ülkeye çalışma amacıyla gelmek isteyen kişilerin alması gereken vizedir. Bu vizenin alınabilmesi için iş durumunun ispat edilmesi gerekmektedir. Bu ispat, şirketle anlaşıldığına dair bir belge ya da işten teklif alındığını gösteren bir belgedir.
Eğer pasaport ya da vize edinme şansınız yoksa ve yine de seyahat etmek istiyorsanız Vizesiz Gezebileceğiniz ve Yaşayabileceğiniz Ülkeler başlıklı yazımıza mutlaka göz atmalısınız.