Erteleme hastalığı (Procrastination), belirli zamanlarda yetiştirilmesi gereken işleri öteleyen ve yapmaktan kaçınarak sürekli ertelemeye devam eden kişilerin yaşadığı ileri düzey bir sağlık problemi olarak bilinir. İş yetiştirmesi gereken insanların gerekli işi yapmak yerine sürekli işlerini ertelemesi ve bahaneler bulmasıyla erteleme boyutu artar ve kişilerin hayatı olumsuz yönde etkilenir. Bazı durumlarda ise çevresel faktörlerin ertelemeyi ortaya çıkardığı görülebilir. Her koşulda erteleme sorunu kişilerin hayatını olumsuz yönde etkileyecektir. Peki, bilimsel anlamda erteleme hastalığı nedir ve erteleme hastalığı tedavisi nasıl yapılır? Erteleme hastalığına dair bütün ayrıntıları yazımızda bulabilirsiniz…
Erteleme Hastalığı Tanımı
Erteleme hastalığı, bir kişinin belirli bir süre içerisinde tamamlaması gereken işi; gerekli koşullara sahip olmasına karşın art arda bir ya da birkaç kez ertelemesi anlamına gelmektedir. Bu süreç içerisinde özellikle de kişi yapması gereken işi yapmaktan özellikle kaçınıyorsa ya da enerjisini farklı alanlara aktararak işi aksatıyorsa geçerlidir. Belirlenen süreler içerisinde yapmaları gereken işleri sürekli erteleyen kişilerin zaman içerisinde farklı sorunlarla da karşılaşması mümkündür. İş, yetişmesi gereken zaman içerisinde tamamlanmadığı takdirde belirlenen zaman yaklaştıkça stres ve kaygı artar. Artan kaygı ve stres ise yerini öfkeye bırakarak çeşitli psikolojik sorunlara yol açabilir. Bunun devamlılığı halinde ise özgüven eksikliği ve stres bozukluğu gelişir. Bu nedenle yapılan işlerde de özen git gide azalır. Sorunların devamı halinde profesyonel destek almak kaçınılmaz bir durum olacaktır.
Erteleme Hastalığına Kimlerde Rastlanır?
Erteleme hastalığı, modern yaşam tarzını benimsemiş olan toplumlarda sıkça karşılaşılabilen bir durumdur. Hastalık, her cinsiyet ve yaş aralığında görülebilmektedir. Erteleme hastalığının görüldüğü kişiler genellikle toplumda farklı algılanabilirler. Bu durumda erteleme sorunu yaşayan insanların işleri savsaklayan üşengeç ve rahat olarak tanımlanması sıkça rastlanan bir durumdur.
Erteleme hastalığının genel olarak motivasyon eksikliğinden kaynaklandığı düşünülür. Yapılan işin sürekli ertelenmesi durumunda işlerin ilgi alanı dışında olduğunu ya da yetersiz olduğunu düşünmesi de mümkündür. Erteleme hastalığının görülme durumlarını aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
- Motivasyon eksikliği,
- Mükemmeliyetçi olma durumu,
- Plânsız çalışma,
- Kötü zaman yönetimi,
- Kişinin yüksek standartlar belirlemesi durumu,
- Başarısızlık korkusu,
- Bir başka psikolojik sorun olan overthinking,
- Çevresel faktörlerden kaynaklanan olumsuzluklar.
Erteleme Hastalığının Belirtileri Nelerdir?
Erteleme hastalığı görülen kişilerin genellikle verilen işi yapmayı ertelediği ve bu durumun yinelendiği görülür. Gün boyu vakti olan bir kişinin bitirmesi gereken işi tamamlamak için belirlediği zaman dilimine başka işler sıkıştırması gibi durumlarda erteleme sürekli bir hal alabilir. Her seferinde işi ileri bir saate erteleyen kişi, daha sonra belirlediği saati de daha sonrasına erteler. Bu süreç kişinin zamanının daraldığı ve teslim sürecinin yaklaştığı ana kadar ertelenir. Sporla ya da diyetle ilgili de aynı süreçlerin yaşanması mümkündür. Sürekli hafta başına ya da hafta sonuna ertelenen işler sürekli hale gelir ve sürekli tekrarlanan bu durum kronikleşir. Kronikleşen erteleme sorunu da ciddî bir hastalık halini alır.
Kronik Erteleme Sorunu
Erteleme hastalığının gelişmesi, sürekli tekrarlanan süreçlerin sonucunda ortaya çıkmaktadır. Durumun sürekli tekrarlanması, kişide kronik erteleme sorununu ortaya çıkarır. Sürekli devam eden bu durum ciddî bir problem yaratır. Genellikle çocukluk döneminde başladığı bilinen bu sorunun otoriter ailelerden kaynaklandığı görülmektedir. Bazı durumlarda ise hayati olayların bütün ağırlığını çocukların üzerine yıkan aile profili bu sorunu doğurabilmektedir. Bütün koşullarda erteleme hastalığı ciddî anlamda tedavi gerektirecek bir boyuta ulaşabilir. Kronik erteleme sorunu yaşayan bireylerin yaşadıkları bu durumun nedenleri aşağıdaki koşullara dayandırılabilir:
- Mükemmeliyetçi ebeveynler,
- Çocukluğunda baş kaldıramayan kişilerin yetişkinlikte bu durumu dışa vurması,
- Sıkı kuralların konduğu ailelerde yetişme,
- Aileye ait bütün sorumlulukların çocuğa yüklendiği durumlar,
- Kendini ispat etme çabasının sürekli sonuçsuz kalması ve takdir görmeme.
Erteleme Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?
Erteleme hastalığının tedavisi için en başta yapılması gereken şey, hastalığın teşhis ve kabul edilmesidir. Daha sonra iş için motivasyonu engelleyen durumların tek tek tespit edilmesi ve not edilmesi büyük önem taşımaktadır. İşe başlamayı engelleyen ve ertelemeyi tetikleyen unsurlar tek tek ortadan kaldırılmalıdır. Bütün süreçlerin kontrol altına alınması ve zaman yönetiminin verimli bir şekilde tasarlanması gerekir. Erteleme sorununun giderilmesi için yapılması gerekenleri sırasıyla aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
- Konsantrasyon bozan unsurlar not alınmalı.
- Ertelemeye neden olan konular ve nesneler belirlenmeli.
- Notlarda belirlenenler tek tek devre dışı bırakılmalı.
- Plânlamalar belirli zaman dilimlerine göre yapılmalı ve zamanın parçalanarak kullanılmasına özen gösterilmelidir.
- Zaman yönetimine dair etkili çalışmalar yapılmalı ve gerekirse eğitim alınmalıdır.
- Kişi çalışma süreci için kendi kurallarını belirlemelidir.
- İş bitirme için belirli süreler konmalı ve sürelerin sonucunda belirli ödüllendirmeler yapılmalıdır.
- Sürecin yerli yerine oturması için kararlılık son derece önemlidir.
- Gerekli durumda psikolog desteği almak gerekebilir.
- Son olarak kişinin kendini makine olarak görmemesi ve insanî koşullarını değerlendirerek işe girişmesi önemlidir.
Bu sayede gelişime daha müsait bir çalışma süreci edinilebilir.
Erteleme hastalığına dair dikkat edilmesi gereken unsurlar bu şekilde çoğaltılabilir. Gerekli durumlarda erteleme sorunu yaşayan kişilerin çalışma ortamını değiştirmesi de oldukça verimli bir hareket olabilir.
Dikkatinizi toplamakta güçlü mü çekiyorsunuz? O halde Mindfulness Nedir? Nasıl Uygulanır? başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz.