Spor Psikolojisi Nedir? Uygulamaları Nelerdir?

Dünya üzerinde 1900’lü yılların başlarından itibaren spor psikolojisi hakkında çalışmalar yapılmaktadır. O zamanlarda gelişimi başlayan ve hızlı bir şekilde yayılıp pek çok ülkede aktif olarak kullanılmaya başlanan alt bilim dalı olmuştur. Günümüzde oldukça popüler bir konu haline gelmesinden dolayı da “Spor psikolojisi nedir?” sorusu sık sık dile gelir. Çünkü bu alanda yapılan çalışmalar neticesinde spor alanında birçok fayda elde edilir. Şimdi dilerseniz, “Spor psikolojisi nedir?” sorusunu daha detaylı bir şekilde yanıtlayalım.

Spor Psikolojisi Nedir?

Spor psikolojisi, sporcuların; duygularını, düşüncelerini, performanslarını ve davranışlarını inceler ve bu incelemeler sonucunda elde ettiği verileri uygulama alanında kullanmayı hedefler.

Bu alanda kullanılan teknik ve yöntemler bilimsel araştırmalardan sonra elde edilmiş verilerden hareketle ortaya çıktığı için, bilim dalı olarak ele alınır. Dolayısıyla bu alanda çalışan uzmanlar hem araştırmacı hem de uygulayıcı rolündedir. Yani uzmanlar öncelikle spor psikolojisinin konuları üzerinde araştırmalar yapıp, alan yazı gelişimini sağlamalı. Bununla birlikte elde ettikleri verilerden hareketlere göre sporcularla çalışmalar yapıp, onların gelişimlerini sağlamalılardır.

Spor Psikolojisi Araştırmaları Neden Önemlidir?

Spor dallarında genellikle spordaki teknik, taktik ve fiziksel performans boyutları ön plandadır. Sporcuların antrenman sistemleri tamamen bu boyutları geliştirmeye yönelik, bunlar dışında önemli olan bir nokta yokmuş gibi planlanır. Oysa bu yanlış bir tutumdur. Örnek verilirse, izlemekten keyif aldığınız bir sporcuyu iki karşılaşmada arka arkaya izleseniz bile performansında değişim olduğunu gözlemleyebilirsiniz. Bu fark tenis gibi efor isteyen bireysel sporlarda daha fazla görülebilir. Bahsedilen alanlarda en iyi olan sporcuların antrenman programını incelediğinizde bir eksiklik göremezsiniz. Hemen hemen hepsi çok üst düzey programlara sahiptir. İşte bu noktada “Spor psikolojisi araştırmaları neden önemlidir ve ne gibi fark yaratır?” sorularının cevapları görülmektedir.

Tüm sporcular yüksek kalitede antrenmanlar yapabilirler fakat hepsinin motivasyon, konsantrasyon ve baskı altındaki performansları aynı değildir. Bu durum basketbolda çok sık görülür. Serbest atış konusunda çok iyi olan, hiç kaçırmayan bir basketbolcu bile çok kritik sayılarda basit hatalar yapabilmektedir. Spor psikolojisi bu noktadaki sorunları giderebilmek açısından oldukça önemlidir.

Spor Psikolojisi Uygulamaları Nelerdir?

Spor psikolojisi uygulamaları söz konusu olduğunda, bahsedilebilecek birçok uygulama mevcuttur. Spor psikolojisi, sporcuya etki edebilen tüm psikolojik etmenlerle çalışma yapar. Bunlardan bazıları şu şekildedir:

• Hedef belirleme
• Konsantrasyon
• Motivasyon
• Duygu, düşünce, davranış
• Baskı altında performans
• Kaygı ve stres yönetimi
• Öfke ve saldırganlık

Bu uygulamaların detaylarına birlikte göz atalım.

Hedef Belirleme

Bir sporcu için hedef büyük önem taşır. Her sporcu kısa ve uzun vadede bir hedefe ulaşmak istemeli ki çalışmalarının planını ona göre yapsın. Amatör-profesyonel fark etmeden bütün sporcular belirlediği hedef doğrultusunda çalışmalar yapmalıdır.

Konsantrasyon

Konsantrasyon, performans için çok önemli bir kriterdir. Bir sporcu en kötü şartlarda bile görevine odaklanabilmeli ve bu konuda istikrarı yakalayabilmelidir. Spor branşlarının birçoğunda karşılaşmalar belirli sürelerde gerçekleşir. Sporcuların görevlerine odaklanabilmesiyle birlikte odaklarını karşılaşma bazında koruyup, konsantrasyonlarını sağlamaları gerekir.

Motivasyon

Motivasyon, sporcu için en önemli becerilerden bir tanesidir. Sporcuların karşılaşmalara, antrenmanlara ve kişisel gelişimlerini sağlamaya motivasyonları yoğun olmalıdır.

Duygu, Düşünce ve Davranışlar

Duygu, düşünce ve davranışlar sadece spor bazında değil hayat bazında da insanlara yön verirler. Sporcular da karşılaşmaya, rakiplerine, antrenörlerine, takım arkadaşlarına ve birçok değişkene yönelik duygu, düşünce ve davranışlara sahiplerdir. Bunlar incelenerek sporcunun performansına nasıl etki ettikleri konusunda çalışmalar yapılır. Spor psikolojisi bu konuda birçok müdahale sağlar.

Baskı Altında Performans

Sporda olmazsa olmazlardan birisi de baskıdır. Kazanmaya, rakiplere, zamana yönelik pek çok baskı unsuru olabilmektedir. Sporcular baskıyı düşman ya da bahane olarak görmektense baskı altında mücadele etmeyi öğrenmeli ve geliştirmelilerdir.

Kaygı ve Stres Yönetimi

Kaygı ve stres durumları spor dallarında çok sık karşılaşılan ve sporcuların performanslarına oldukça etkisi olan psikolojik faktörlerdendir. Sporcular kendilerini iyi tanımalı, hangi durumlarda kaygı ve stres yaşayabileceklerini bilmeli ve bunlara yönelik psikolojik çalışmalar yapıp kendilerini geliştirmelilerdir.

Eğer kaygı ve stresten kaynaklı problemler ile yüzleşiyorsanız Stres ve Kaygıyı Azaltmanın Yolları adlı yazımızdan destek alabilirsiniz.

Öfke ve Saldırganlık

Öfke ve saldırganlık konuları spor müsabakalarında fiziksel ya da sözel olarak gerçekleşebilir. Kimi sporcunun spor hayatının bitmesine veya büyük zararlar görmesine sebep olabilir. Sporcular hem spor yaptıklarında hem de spor dışı hayatlarında öfke ve saldırganlık konularında gelişim sağlamalılardır.

Amatör, profesyonel, genç ya da yetişkin bütün sporcular spor psikolojisi uygulamalarından fayda görebilirler. Başarı tesadüf değildir ve sadece bir kişinin emeğiyle gerçekleşmez. Sporda başarı ekiple gerçekleşir. Üst düzey performanslar; antrenörler, diyetisyenler, fizyoterapistler ve spor psikologları gibi birçok uzmanın uyumlu bir şekilde çalışmasıyla gerçekleşir.