Adli Psikoloji Nedir? Adli Psikolog Nasıl Olunur?

Psikoloji biliminin yeni alt dallarından biri olan adli psikoloji, hukuk sistemindeki dinamiklerde psikolojiden yardım alarak bazı metodların uygulanmasında kullanılır. Adli psikoloji eğitimi alan bireyler, adli psikolog olarak adlandırılır. Peki “Adli psikoloji nedir? Adli psikolog nasıl olunur?” merak ediyorsanız, yazının devamını okuyabilirsiniz.

Adli Psikoloji Nedir?

Adli psikoloji, hukuk sisteminin dahil olduğu konularda psikoloji bilimimin ilke ve tekniklerinden yararlanılmasıdır. Adli psikolojinin uygulama alanları; bilirkişilik, sanık ve mağdur ile görüşme, sanıkta cezai ehliyetin tespitine katkıda bulunma, psikolojik ölçme ve değerlendirme, suçlu profili oluşturma, hükümlerin rehabilitasyonu konusunda destek olma gibi uzmanlık gerektiren durumlardır.

Adli Psikoloji Konuları

Uygulamalı alanlarda ve kamu kurumlarında adli psikologların başlıca görevleri; konuya göre uygun ölçme değerlendirme yöntemlerini kullanmak, adli nitelikli görüşmeler yapmak ve bunların sonucunda belge istenen merciye sunulmak üzere ayrıntılı rapor hazırlamaktır.

Mahkeme ya da diğer adli mercilerin değerlendirilmesini istediği adli psikoloji konuları aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Evlat edinme süreci,
• Deneyimli serbestlik kapsamında değerlendirme ve takip,
• Boşanma davalarında velayet kararları,
• Kişisel ilişkinin sınırlandırılması,
• Ceza ehliyeti değerlendirmesinin yapılması,
• Çocukların koruma kanunu kapsamında bulunan koruyucu ve destekleyici tedbir kararları,
• Sosyal inceleme raporları,
• Mağdur ile adli görüşme ,
• Yasayla itilafa düşen çocukların değerlendirilmesi,
• Çocuk istismar ve ihmali vakalarının değerlendirilmesi,
• Cinsiyet temelli/ aile içi şiddet ve koruma tedbirlerinin değerlendirilmesi.

Adli psikologların görevleri genellikle kamu kurumlarınca ve mahkemelerce istenen yönlendirmeler sonucunda şekillenir. Soruşturma ve kovuşturmalarda aydınlatılması gereken konularda adli bilirkişilik yapabilen bir alan olan adli psikoloji alanı, hukuk alanında oldukça faydalıdır.

Adli Psikoloji Vaka Örnekleri

Adli psikologların çalışma alanları genellikle suç işleyen ve suça tanık olan bireylerin yer aldığı yerlerdir. Bu nedenle birçok farklı yetişkin ve çocuk vaka ile karşılaşmak mümkündür. Aşağıda bir adli psikolog için karşılaşması muhtemel vaka örnekleri sıralanır:

• Cinsel istismar mağduru yetişkin ya da çocuk vakaları,
• Şiddet mağdurları,
• Çekişmeli boşanan vakaları,
• Akli dengesi dengesi yerinde olmayan vakalar,
• Aile içi şiddet ve istismar vakaları.

Hukuk ve psikolojiyi bir araya getiren bir meslek kolu olduğundan adli psikoloji alanı, geniş vaka profiline sahiptir. Kimi zaman psikoloji eğitimi almış bir profesyonel için bile zorlayıcı vakalarla karşılaşmak mümkündür. Ancak doğru metodlar ile zorlu vakaların üstesinden gelerek daha az etkilenmeye yardımcı yöntemler bulunur. Adli psikoloji yüksek lisansı eğitimi sürecinde bu zor olarak tanımlanan vakalar ile baş etmek için bazı yöntemler öğretilir. Bu yöntemler yardımı ile adli psikolog, normal bir kişinin kolaylıkla baş edemeyeceği oluşması muhtemel travmaların üstesinden gelebilir.

Adli Psikolog Olmak için İzleyebileceğiniz Yollar

Adli psikolog olmak için öncelikle üniversitelerin birimden 4 yıllık psikoloji eğitimi alıp eğitiminizi tamamlamanız gerekir. Lisans eğitiminizi tamamladıktan sonra yüksek lisansınızı yaparken 2 yıllık hukuk eğitimi alarak adli psikoloji alanında çalışabilirsiniz.

Psikoloji ve hukuk alanından ortak konular taşıyan bir bilim olduğundan, adli psikoloji eğitimi yüksek lisans eğitimi gerektirir. Aynı zamanda Türkiye’de psikoloji eğitimini tamamlamış bireyler, devlet kurumlarında çalışabilmek için KPSS sınavına girerek aldıkları puan sayesinde atanabilir.

Adli Psikoloji Yüksek Lisans

Türkiye’deki yeni yaygınlaşan ve adından söz ettiren bir bölüm olduğundan adli psikoloji alanında eğitim veren devlet ve özel üniversite yüksek lisans programları bulunur. Bu programlara psikoloji lisans eğitiminizi bitirdikten sonra başvurarak kendinizi geliştirebilirsiniz. “Adli psikoloji yüksek lisans programları hangi üniversitelerde var?” sorusuna yanıt bulmak için aşağıdaki listeyi inceleyebilirsiniz:

• İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Adli Tıp, Adli Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Anabilim Dalı
• Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Disiplinlerarası Adli Bilimler Anabilim Dalı, Adli Psikoloji Yüksek Lisans Programı
• Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Adli Bilimler Yüksek Lisans Program
• Üsküdar Üniversitesi Bağımlılık ve Adli Bilimler Enstitüsü
• Çukurova Üniversitesi Bağımlılık Adli Bilimler Enstitüsü

Küçük bir istisna ile birlikte yukarıdaki listede yer alan tüm yüksek lisans programlarını adli bilimler ile ilgili disiplinlerde eğitim gören kişiler tercih edilebilir. Fakat Ankara Üniversitesi Adli Psikoloji yüksek lisansı programı yalnızca Psikoloji mezunlarını kabul etmektedir.

Adli Psikoloji Yüksek Lisans Devlet Üniversiteleri

Dört senelik psikoloji eğitimini bitirdikten sonra, Adli Psikolog ünvanına sahip olmak için yüksek lisans ile aşağıdaki devlet üniversitelerinde eğitim görerek mezun olmanız yeterlidir. Devlet üniversiteleri bütçe ve sosyal faaliyetler açısından oldukça avantajlıdır. Yüksek lisans için iki yıllık eğitim sürecini incelemek amacıyla üniversitelerin sitelerini inceleyerek ya da kampüslerine giderek bizzat fikir sahibi olabilirsiniz.

• Hacettepe Üniversitesi
• İstanbul Üniversitesi
• Ankara Üniversitesi
• Gazi Üniversitesi

Türkiye’de birkaç yıldır tanınmaya başlanan adli psikolojinin devlet üniversitelerindeki bilgi birikimine katkıda bulunmak için uzmanlar yoğun bir uğraş halindedir. Psikoloji lisans eğitimini tamamlayıp yüksek lisans programlarına devam etmek hem kişilerin bilgi birikimi gemde adli psikoloji alanındaki gelişmeler için oldukça önemlidir.

Adli Psikoloji Yüksek Lisans Kimler Yapabilir?

Adli Psikoloji alanı;  tıp, hukuk ve çoğunlukla psikoloji ortak paydasında buluşan bir bilim dalıdır. Bu bilim dalı üzerinde uzmanlaşmak isteyenler için tezli yüksek lisans programları mevcuttur. Ancak yüksek lisans programlarında eğitim görmeden de adli psikolog ünvanına sahip olunabilir. Bunun için adli mekanizma içeren kamu kurumlarına atanmanız adli psikolog ünvanı için yeterlidir. Bununla birlikte yüksek  lisans programlarına başvuru yapmak için kişinin, Psikolojik Lisans diploması olmalıdır. Bu diploma ile psikolog ünvanı alan kişinin eğitimini bir üst düzeye taşıyarak uzmanlaşması için adli psikoloji eğitimi alması gerekir. Tüm bu aşamalardan sonra yüksek lisans programından da mezun olduktan sonra adli psikolog ünvanı alınır.

Adli Psikologların Çalışma Alanları

Kamu personeli olarak çalışabilen adli psikologlar, Adalet Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığı’na bağlı kurumlarda çalışabilirler. Hukuka ve topluma yararlı olmak amacı ile kamu kurumlarında görev almak için KPSS sınavına girerek bir puan almak ve bu puan ile devlet kuruluşlarına atanmak gerekir. Aşağıdaki adli psikologların istihdam edildiği çalışma yerlerini inceleyebilirsiniz:

• Adli Tıp Kurumu
• Aile Mahkemeleri
• Ceza Mahkemeleri
• Adalet Sarayı
• Ceza İnfaz Kurumu
• Jandarma Çocuk Şubeleri
• Denetimli Serbestlik Büroları
• Emniyet Genel Müdürlüğü Çocuk Şube Amirlikleri

Üniversiteler ve sivil toplum kuruluşları da adli psikologların çalışma alanlarına ek olarak sayılabilir. Bu çalışma alanlarında görev alan adli psikologların üzerine düşen ciddi sorumluluklar bulunur. Yetişkin ve çocuk psikolojisi alanında görev ve sorumlulukları mevcuttur.

İlginizi çekebilecek başka bir psikoloji alanı daha: Floortime Nedir?