Vücutta yer alan tüm organlar ve kaslar beyne bağlı olarak çalışır. Elinizi veya ayağınızı hareket ettirmek istediğiniz zaman beyin, sinir hücreleriyle el ve ayak kaslarına sinyaller gönderir ve bu şekilde vücudunuz hareket eder. Sinir hücreleri, vücuttaki kasların kasılmasına yardımcı olan birçok elektriksel uyarı gönderir. Bu elektriksel uyarılara, aksiyon potansiyeli adı verilir. Bu uyarıların ortaya çıkardığı “Polarizasyon depolarizasyon repolarizasyon nedir?” sorusu ise sıklıkla sorulmaktadır.
İyonların konsantrasyon gradyanının bir sonucu olarak aksiyon potansiyeli oluşmaktadır. Bunlara Na+, K+ veya Cl- adları verilir. Bir aksiyon potansiyelinde, 3 adet ana tetikleyici olay gerçekleşir. Bu olaylara: polarizasyon, depolarizasyon ve repolarizasyon isimleri verilmektedir. Her bir olayın gerçekleşme aşaması, birbirinden farklı olup polarizasyon depolarizasyon ve repolarizasyon sırası da birbirinden farklıdır.
Polarizasyon Nedir?
Uyartı göndermeyen yani dinlenme durumunda olan bir sinir hücresinin sahip olduğu belirli sayıda zar potansiyeli mevcuttur. Hücre içi ve dışı iyon konsantrasyonları, sodyum ve potasyum pompası yardımıyla dengede kalır. Bir sinir hücresinin dinlenme durumunda bulunan aksonu, hücre içinde negatif; hücre dışında ise pozitif elektrik yükü taşır. Bu nedenle sinir hücresi polarize yani kutuplu haldedir. Bu duruma polarizasyon ismi verilmektedir.
Depolarizasyon Nedir?
Depolarizasyonun tanımı bilimde kutupluluğun ortadan kaldırılması olarak geçer. Fakat fizyolojik bir sistemde anlamına bakıldığı zaman bu terim, çevreye göre daha pozitif yüklü bir hale gelmek anlamına gelir. “Depolarizasyon nedir?” sorusu için nöron hücresinin polarizasyonunu değiştirici bir aşamadır, cevabı verilebilir. Membran depolarizasyonu da denilen bu süreç, elektrik yükü akımını değiştirir ve hücrenin çevreye oranla daha az negatif yüklü olmasını sağlar.
Depolarizasyon süreci, bir hücre için oldukça önemlidir. Çünkü bu aşamada hücreler mesajları tek tip olacak şekilde hızlıca gönderir. Ek olarak vücuttaki uzun mesafelerde de hızlı bir iletişime yardımcı olur.
“İzotop İzoton İzobar İzoelektronik nedir?” yazımız da ilginizi çekebilir.
Repolarizasyon Nedir?
Repolarizasyon, hücre zarında gerçekleşen depolarizasyon sürecini takip ederek zar potansiyelinin yeniden dinlenme potansiyeline döndüğü bir olaydır. Depolarizasyon aşamasından sonra içerdeki daha az miktarda negatif yükün oluşumuna sebep olan sodyum kanalları kapanır ve daha fazla miktarda pozitif iyona sahip olmasından ötürü potasyum kanalları açılır. Bu olay, potasyum iyonlarının hücre dışına hareket etmesi ile sonuçlanarak hücrenin içinin daha negatif bir duruma gelmesine neden olur.
Depolarizasyon ve Repolarizasyon Arasındaki Farklar
Depolarizasyon repolarizasyon aksiyon potansiyeline ait aşamalardır. Her ne kadar benzerlikleri bulunsa bu iki olayın arasında farklılıklar da mevcuttur. Bunlar:
| DEPOLARİZASYON | REPOLARİZASYON |
| Na+ akışını başlatır | Na+ girişini durdurur |
| Nöron hücre gövdesinde pozitif yük | Nöron hücre gövdesinde negatif yük |
| Sodyum “M” gerilim kapılı kanallar | Potasyum “N” voltaj kapılı kanallar |
| Nöron hücresinde daha az polarite | Nöron hücresinde daha fazla polarite |
Yukarıda bahsedilenler dışında depolarizasyon mekanik bir aktiviteyi tetiklerken aynı durum repolarizasyon için geçerli değildir.
Sıkça Sorulan Sorular
Polarizasyon, Depolarizasyon ve Repolarizasyon Müfredattan Kaldırıldı mı?
Biyolojide aksiyon potansiyolları konusu müfredattan kaldırılmıştır. 2020 ve 2021 yıllarında bu konudan AYT sınavında herhangi bir soru gelmemiştir.
Repolarizasyon Evresinde Ne Olur?
Repolarizasyon evresinde potasyum kanalları sodyum kanallarından önce açılır. Böylece K+ iyonlarının hücre dışına geçişi daha kolay hale gelir. K+ iyonları nedeniyle hücre dışı pozitif duruma gelir. Sonucunda hücre zarı tekrar polarize olduğu için bu olaya “repolarizasyon” ismi verilir.
Polarizasyon, Depolarizasyon ve Repolarizasyonda ATP Harcanır mı?
Polarizasyonda enerji yani ATP harcanır; depolarizasyon ve repolarizasyon durumların ATP harcanmaz.