“Agnostisizm nedir?” sorusunun en basit cevabı, bilinmezcilik olarak verilebilir. Dini bir terim olarak kullanımı yaygın olsa da epistemoloji felsefesinde sıklıkla kullanılabilir. Agnostisizm, belirli bir Tanrının ya da yaratıcının varlığını ya da var olmadığını bilmediğini söyler. Mantık felsefesi (ontoloji) yaratıcının var olduğunu ya da yaratıcının var olmadığını anlatmak için iki farklı tez yürütebilir. Agnostisizm bu iki teze de dayanarak bu durumun yoruma açık olduğunu belirtir.
Agnostisizm felsefesinin takipçilerine ise agnostik söylenmektedir. Agnostik kişiler tanrı karmaşasını iki farklı şekilde inceler; Basit ve güçlü. Basit agnostisizm doğrudan bir yaratıcı olsa bile bunun hakkında doğrudan bir bilgi elde etmenin güçlüğüne dikkat çeker. Güçlü agnostisizm ise, tanrının hiç bir zaman bilinemeyeceğini açıklamaya çalışır.
Agnostik perspektifin en önemli özelliği, her olaya karşı kuşku ve sorgulayıcı şekilde yaklaşmasıdır. Belirli bir durum ya da belirli bir düzenin varlığı hakkında neden sonuç ilişkisi kurmaya çalışır. Sosyolojik perspektife çok yakın olan agnostisizm, bilimin hiç bir zaman kesin sonuç vermemesi yüzünden, pozitivizm ile yakın ilişkiler kurar. Gerçek bilgiye ulaşmanın imkansızlığını bilir ve günümüz şartlarında ulaşılabilecek en doğru sonucu yakalamaya çalışır.
Agnostisizm ve Agnostik Düşünce
Ateizm, deizm gibi inanç ya da inançsızlık türleri, agnostik düşünce yapısına benzetilebilir. Ancak felsefi olarak aralarında büyük bir uçurum vardır. İbrahimi dinlerin ağırlıklı olduğu toplumlarda, bu üç inanç türü birlikte anılmaktadır. Ancak kökenine inildiğinde agnostik ve ateist farkı ve agnostik ve deizm farkı oldukça derindir.
- Ateizm doğrudan bir yaratıcı ya da tanrı olmadığını iddia eder. Agnostisizm ise bunu bilmenin mümkün olmadığını söyler.
- Deizm dünyada var olan dinleri yalanlayarak, bir yaratıcının sesini bu şekilde duyuramayacağını açıklar. Ancak Agnostisizm bunu açıklamanın imkansızlığını anlatır.
Agnostik felsefe, günümüzde en çok yükselen inanç ya da düşünce sistemlerinden biri haline gelmektedir. Bunun başlıca sebebi Aydınlanma Çağı‘ndan sonra gelişen bilimsel perspektif ve sürekli sorgulayıcı bakış açısıdır. Gerçek bilgiye ulaşmanın imkansızlığıda burada konunun en önemli yapı taşlarından birisidir. Gerçeğe ulaşmaya çabalamak ise, agnostik felsefenin ilk adımıdır.
Din kavramının ortaya çıkışına dair detayları öğrenmek için Din Nasıl Ortaya Çıktı? yazımızı okuyabilirsiniz.
