Modern Zamanlar film analizi yapıldığında, filmde ABD’nin 1930’lu yıllarda geçirdiği ekonomik bunalımın kaotik etkisinin işlendiği görülür. O dönemde halk işsizlik, açlık ve yoksullukla savaşmaktadır. 1930’lu yıllarda ‘sanayileşme çağı’ başlamıştır, fabrikalarda bant modeli üretim tipine geçilmiştir. Film endüstrisi açısından bakıldığında da, sessiz film dönemlerinin bittiği, sesli film dönemine geçişin yayılmaya başladığı dönemlerdir.
Filmde Chaplin fabrikada hat işçisi Şarlo rolündedir. Şarlo montaj bandında çalışmaktadır ve görevi hat üzerinde önünden geçen parçaların cıvatalarını sıkmaktır. Öyle ki; hattan geçen bazı parçaları kaçırmıştır ve bu durum hat üzerinde çalışan diğerleri için sorun oluşturmuştur. Film sahnelerinde, sistemin insanı robotlaştırdığı gösterilmektedir.
Fordizm Yaklaşımı İnsanı Geri Plana İtmiştir
Modern Zamanlar film analizi yapıldığında üretimde Fordizm yaklaşımının eleştirildiğine de tanık olyoruz. Fordizm, işte uzmanlaşmayı, üretim zamanının kısalmasını ve maliyetlerin azalmasını getirse de nihayetinde insanı makineleşmeye itmiştir. Bu yaklaşımı benimseyen fabrika yönetimleri işçi üzerindeki baskıyı arttırmış, aşırı kontrolcü bir tutum içine girmiştir. Zaman etüdü çalışmaları yapılan fabrikalarda işçilerin üzerinde otomasyon baskısı artmıştır.
Filmin bir sahnesinde Şarlo hapşırmıştır ve bu basit olayda bile bantta çalışan işçilerin karışıklık yaşadığı görülmektedir. Üretim hattında parçaların aralıksız gelmesi, süreklilik olması basit insani ihtiyaçların giderilmesinde bile sorun oluşturmaktadır. Öyle ki; Şarlo kronometre tutan şefin gözetiminde çalışırken aşırı gayret göstermekte ancak beklenen performansın yine de gerisinde kalmaktadır. Modern Zamanlar filminin sosyolojik yorumu olarak; makinenin ön plana çıkarıldığını, insanın geri ortama itildiğini, robotlaştırıldığını ve kendine yabancılık duygusu yaşamaya başladığını söyleyebiliriz. Sonuçta; insan duygusal bir varlıktır, uzaktan kumanda edilen bir robot değildir.
Otomasyon Çılgınlığı Sonucunda İnsanlar Ne Yaptığını Bilmez Hale Geldi
Modern Zamanlar filmi dönemin otomasyon çılgınlığını da gözler önüne sermektedir. Filmin bir sahnesinde, satış elemanının fabrika yöneticisini yemek aygıtı satın alması yönünde ikna etmeye çalıştığını görüyoruz. Fabrika yönetimi tarafından, Şarlo üzerinde öğle yemeği sırasında yemek yeme aygıtı test edilmek istenmektedir. Döner bir tabla üzerinde, yenecek yemekler ve ağız silme mendili bulunmaktadır. Şarlo bir yandan iş yaparken diğer yandan da yemek yeme aygıtı ile öğle yemeği yemeye çalışmaktadır. Yani insana yemek yemesi için bile zaman tanınmaması, insanın her zamanının otomasyonlaştırılması üzerine çeşitli sahneler filmde yer almaktadır.
Filmde Şarlo’nun işte yaşadığı sıkıntılar nedeniyle günlük yaşamının zamanla sekteye uğradığına tanık oluyoruz. Şarlo cıvata sıkma işine o kadar dalmıştır ki, gündelik hayatında aksilikler yaşamaya başlamıştır. Yolda karşılaştığı tanımadığı birinin elbisesinin düğmelerini kapatmıştır, yangın vanasının cıvatalarını sıkmıştır, beraber çalıştığı arkadaşlarının üzerine yemek dökmüştür.
Konumuz filmlere gelmişken sevenleri ve takip edenleri için Klişeler Klişesi Slasher Korku Filmleri adlı yazımızı okumanızda ve sizler için önerdiğimiz filmleri incelemenizde fayda var!
Modern Zamanlar Filmi Ne Anlatıyor?
Filmin ilk sahnesinde saat sabah 06:00’yı göstermektedir. Mesainin başladığını gösteren bir düdük sesi duyulmaktadır. Ekranın ilk karesinde yürüyen koyun sürüsünün içinde siyah bir koyun bulunmaktadır. Bu siyah koyun, toplumsal düzene karşı başkaldırıyı temsil etmektedir. Ancak siyah koyun başkaldırsa da diğer koyunlarla beraber sürünün içinde yürümeye devam etmektedir. Modern Zamanlar film analizi sürü psikolojisini anlatması açısından önemli bir filmdir.
Sonraki sahnede metrodan çıkan mavi yakalılar görülmektedir. Mavi yakalıların koyun sürüsü olarak hayatlarını devam ettirdikleri, sistemin kölesi oldukları filmin birçok sahnesinde vurgulanmaya çalışılmıştır.
Filmde devam eden sonraki sahnelerde;
- Fabrika çalışanlarının monoton bir şekilde, sorgulamadan, bilinçsizce aynı hareketleri tekrar ettikleri vurgulanmaktadır.
- İnsanın otomasyon karşısında yetişme telaşı, stres, yabancılaşmak, monotonluk filmde işlenen ana temalardan biridir.
- Buna karşın endüstride makineleşmeye gidilerek oluşan iş yapmada kolaylık, pratiklik ve gelişmişlik de filmde işlenen diğer bir husustur.
Modern Zamanlar filminin sosyolojik yorumu olarak; bir taraftan makineleşmenin getirdiği refahlık diğer taraftan insan üzerinde yarattığı olumsuz etkiler Şarlo’nun hayatından kesitlerle aktarılmaktadır. Özetle; makine çarkıyla insanın eşleştirilmesi Modern Zamanlar film analizi çalışmasında sıkça dile getirilen bir olgudur.
Filmde ABD’de yaşanan büyük ekonomik buhran döneminden kesitler sunuluyor. Chaplin bu filmde Şarlo tiplemesini kullanmıştır. Şarlo sanayide artan makineleşme ile birlikte, toplumun yaşadığı ekonomik koşulları, gün içinde sürekli monoton bir işi yapma ve kişinin kendi üzerindeki artan baskıyı en iyi şekilde ekrana yansıtmıştır. “Modern Zamanlar filmi ne anlatıyor?’’ sorusunun cevabı olarak modernist Fordist sisteminin eleştirisinin yapıldığını söyleyebiliriz.
Filmin bugünkü makineleşme ve hatlarda çalışmanın başlangıç noktası ve nereye evrildiğini gösterme açısından insanlara çok mesaj verdiği söylenebilir. Özellikle filmin sonundaki sahnesinde, gelişmelerden yaşadığı bıkkınlığı sevgilisine aktarırken ağlamıştır. İnsanın yaşadığı daralmayı, bunalmayı o son sahnede net bir şekilde görebilirsiniz. Sevgilisi, “birlikte mücadeleye devam’’ mesajı vermiştir. Aynı zamanda insanın yaşamak için işe ihtiyacının olduğu, bir örgüte dâhil olma çabası ortaya konmaktadır. Diğer yandan da insanın duygusal bir varlık olduğu, aile olma özlemi anlatılmaktadır. Yani iş-özel hayat dengesi vurgusu seyirciye hatırlatılmaktadır.
