Döviz kurlarının altüst olduğu son günlerde ekonomik unsurlar oldukça fazla ilgi çekmeye başladı. Yaşanan ekonomik dengesizlikler, döviz çalkalanmaları, yurt dışı görüşmeleri ve benzeri olaylar, ekonomik unsurları sürekli gündeme taşımaya başladı. Gündemde yer eden ve tartışmalara konu olan önemli maddelerden biri de CDS notu oldu. Son günlerde en çok konuşulan konulardan biri olarak “CDS notu nedir? Türkiye’nin CDS notu kaçtır?” gibi sorulara yazımızda yanıt bulacağız.
Kredi Risk Primi (CDS) Tanımı
Credit Default Swap yani kısa haliyle CDS, bir kredi verirken parasını kiralayanın alacağı ödemeyi garantilemek için kullandığı bir sistemdir. Bu sistem, kredinin geri ödenmeme riskini hesaplamak için kullanılır. Sistem, borç verenin parasını borç alana karşı koruyan ve uluslar arası bazı kurallara göre değerlendirilen bir süreçtir. Bu uygulamaya göre borç verenin parası, yaşanabilecek herhangi bir soruna karşı borç alanın ödeyememe durumu göz önünde bulundurularak sigortalanması anlamına gelir. Risk primi olarak değerlendirilen CDS, faiz durumuna bağlı olarak artan borçların ödenememe sorununa çözüm bulmak için kullanılır.
CDS sisteminde alacaklı olan taraf, verdiği paranın geri alınamama riskine karşılık bir oran belirler ve bu oranda bir fark ücretini borç alandan talep eder. Bu puanın hesaplanması ise finansal açıdan bir ülkeye duyulan güven durumuna göre belirlenmektedir. Bu hesap serbest piyasa koşullarına, enflasyon, döviz kuru gibi unsurlara göre yapılmaktadır.
CDS sisteminin kullanılmasıyla kredi sigortalama işlemini yapanlar, piyasalarda finansal anlamda güven sağlayan unsurları değerlendirir. Bu riski belirlerken riskin satın alınması konusunda nasıl bir kar süreci gelişeceğini de hesap eder. Sonuç olarak CDS, borç alanın ne kadar güvence bedeli ödeyeceği belirlenir.
CDS puanlama sistemine göre 100 baz puan, %1 sigorta pirimi anlamına gelmektedir. Bir ülke için belirlenen kredi risk primi 100 puansa borç için belirlenen faizin oranı 1 olacaktır.
CDS Risk Primini Etkileyen Faktörler Nelerdir?
CDS risk primi, çeşitli faktörlere göre değişkenlik gösterebilmektedir. Dünya genelinde bütün piyasa dengelerini sağladıktan sonra bazı ülkeler, yurt dışı için belirlenen farklı oranlarda kredi imkanı sağlamaktadır.
CDS risk primini etkileyen faktörleri aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
- Bir ülkenin iç dinamikleri, işsizliğin ve enflasyonun yukarı doğru hareketi, CDS’i yükseltmektedir.
- Ülkede daha önceki borçlar ve Gayri Safi Yıllık hasılat oranında artış görünüyorsa yine CDS puanı artar.
- Bir ülke ya da firmanın büyüme konusunda problemi varsa CDS primi artacaktır.
- Ülkede siyasi ve finansal olarak sorunlar ya da spekülasyonlar yaratılmaktaysa CDS primi yine artacaktır.
- Ülke dış borcunun artışına dair sinyaller CDS’i yükseltecektir.
- Döviz rezervinin azalması ve faizlerin yükselmesi de yine CDS primini arttırmaktadır.
Türkiye’nin CDS Notu Nedir?
Daha önce bahsettiğimiz şartlara göre değerlendirirsek, Türkiye’nin CDS notu üzerinden belli başlı tahminler yapmak kolaydır. Özellikle de enflasyon, işsizlik ve son zamanlardaki dengesiz döviz dalgalanmalarına bakılırsa CDS oranlarının Türkiye için büyük ölçüde artış göstereceği düşünülebilir.
Türkiye’nin risk durumu hesaplanırken son dönemlerin yükselişi göze batabilmektedir. Özellikle bazı zayıf ülkeler arasında bile en üst sıralara yerleşen Türkiye, dış kredi kurumlarına karşı güven kaybetmektedir. Geçtiğimiz aylarda hesaplanan ve 432 puan olarak açıklanan Türkiye’nin 4.sıraya yükseldiği görülebilmektedir. Bu sıralamada Türkiye’nin üzerinde yer alan 3 ülkeyi ise aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
- Ekvador
- Tunus
- Arjantin
Bu listelemeye göre, Türkiye’nin kredi notunun bu kadar yüksek olması birçok faktöre dayandırılabilir. Bu sıralama ve baz puana göre Türkiye’nin kredi notu ise tam olarak % 4.3’tür. Sıralamada Türkiye’nin altında yer alan ülkeler ise şöyle:
- Mısır
- Ukrayna
- Nijerya
Türkiye’nin bu sıralanmada negatif yönlü ilerlemesinde TL’de yaşanan hızlı değer kaybı, enflasyon artışı ve farklı sebeplerden kaynaklanan işsizlik gibi unsurlara dayandırılabilir. Son olarak Türkiye’nin baz puanında görülen artışın en önemli sebeplerinden biri de Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB) tarafından uygulanan faiz indirimidir. Türkiye’nin uzun zamandır CDS’in üst sıralarında yer alması, ekonomik sorunların boyutunu daha net bir şekilde ortaya koymaktadır. Ülkenin listedeki sıralaması, dünyanın en az gelişmiş ülkeleri arasında yer almaktadır.
Son günlerde döviz kuruna dair yapılan hamleler, CDS puanlarına henüz yansımış durumda değil. Özellikle de yeni yılın ilk günlerinde açıklanan enflasyon oranları sonrası için de endişeli bekleyiş devam ediyor.
Birikiminiz varsa, ilgiyle takip edeceğiniz bir konu: En Çok Tercih Edilen 7 Yatırım Aracı