Dikkat Dağınıklığı Neden Olur? Belirtileri Nelerdir?

Dikkat dağınıklığı, çocuklarda karşılaşıldığı gibi yetişkinlerde de görülen bir durumdur. Bir iş yaparken konsantre olamama durumu, genel anlamda dikkat dağınıklığı olarak açıklanabilir. İnsan yaşamında da olumsuz bir duruma neden olmaktadır. Çünkü dikkat dağınıklığı olan bir birey işlerine, görevlerine odaklanmakta güçlük çeker. Peki, dikkat dağınıklığı neden olur? Bu soruya cevap vermeden önce dikkat dağınıklığının ne olduğuna değinelim.

Dikkat Dağınıklığı Nedir?

Dikkat dağınıklığının genel tanımı, az önce de belirttiğimiz gibi bir işe konsantre olamama durumudur. Yani, bu durumu yaşayan kişiler, ders çalışırken veya çalışırken yaptıkları eylemi sonuca ulaştıramazlar. Aynı zamanda konuyu aktarırken de önemli ölçüde problem yaşayabilirler. Hayatta birçok kişinin de başına gelebilecek bir durumdur.

Dikkat dağınıklığı ayrıca dikkat eksikliğiyle çok fazla karıştırılır. Dikkat eksikliği, tedavi gerektiren bir durumdur. DEHB olarak adlandırılan bu durum, “Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu” olarak bilinir. DEHB olan çocuklar, yerlerinde duramaz ve dikkatlerini toplayamazlar. Bu nedenle ders çalışmakta veya sosyal hayatta güçlük yaşayabilirler.

Dikkat eksikliği olan bir çocuğun mutlaka tedavi olması gerekir. Ancak dikkat dağınıklığı sürekli yaşanan bir durum değildir. DEHB ise sürekli olarak yaşanabilmektedir. Şimdi ise “Dikkat dağınıklığı neden olur?” sorusunun cevabını vereceğiz. Daha sonrasında da dikkat dağınıklığı belirtilerinin neler olduğuyla alakalı karşılaşılan durumları kaleme alacağız.

Dikkat Dağınıklığı Nedenleri

Çevresel faktörler, fiziksel nedenler veya psikolojik sorunlar gibi birçok etkenden dolayı ortaya çıkabilir. Ancak bu sebepler kişilere göre değişiklik gösterebilmektedir. Dikkat dağınıklığına neden olan durumları aşağıdaki gibi sıralamamız mümkündür:

• 5 duyu organından birinde sorun yaşamak (Özellikle görsel ve işitsel uzuvlardaki eksiklikler)
• Dikkati toparlamayı öğrenememek
• Ses, hava, ışık, gürültü gibi çevresel faktörler
• Stres, depresyon gibi durumlar

Ayrıca dikkat dağınıklığı durumu, kişinin çocuk mu yoksa yetişkin mi olduğuna göre de değişir. Çünkü belirtiler, çocuklar da ve yetişkinler de farklı şekilde karşımıza çıkar. Biz de bu nedenle dikkat dağınıklığının neden olduğunu, belirtilerini ve tedavisini çocuk ve yetişkin olmak üzere ikiye ayıracağız. Öyleyse, yetişkinlerde dikkat dağınıklığının neden olduğuna hep birlikte bakalım.

Yetişkinlerde Dikkat Dağınıklığı Neden Olur?

Yetişkinlerde dikkat dağınıklığı, genel olarak çalıştığı işe odaklanamama şeklinde karşımıza çıkar. Aynı zamanda sosyal hayatta da problemler yaşayabilirler. Bu nedenle gerek iş gerek sosyal hayatlarında istemedikleri durumlarla karşılaşabilirler. Dikkat dağınıklığı yaşayan bir bireyin aklının başka yerde olması da gözlemlenmiştir. Peki, yetişkinlerde dikkat dağınıklığı belirtileri nelerdir?

Yetişkinlerde Dikkat Dağınıklığı Belirtileri

Dikkat dağınıklığının yetişkinlerde ortaya çıkardığı pek çok belirti vardır. Özellikle kişinin yaptığı işe odaklanamaması ve işi tamamlayamaması, ilk belirtilerden biri olarak görülebilir. Diğerlerini ise aşağıda görebilirsiniz:

• Sürekli görülen birinin yüzünü veya ismini hatırlayamamak
• Bir konuyla ilgili çalışma yaparken uzun süre boyunca konsantre olamamak
• Herhangi bir durumda zihni toparlayamamak
• Kişinin zihnini toparlayamadığından dolayı kendini ifade edememesi
• Kitap okuma esnasında zorluk yaşamak
• Birden fazla işi aynı esnada yapmaya çalışmak
• Konuştukları insanların sözlerinin bitmesini beklememek ve söz kesmek
• Dışarıdan gelen faktörlerin direkt dikkati dağıtması
• Duygu durumuna göre uykusuzluk, stres gibi faktörlerin de ortaya çıkması
• Aniden gerçekleştirilmesi gereken işlerde hata ortaya çıkması
• Fiziksel hareket gerektiren işlerden kaçınmak

Yukarıda sıraladığımız belirtilerden biri olsa bile bir uzmana danışmak iyi olacaktır. Böylece gerekli tedaviyi görerek odaklanma sorununuzu ortadan kaldırabilirsiniz. Şimdi ise yetişkinlerde gözlemlenen dikkat dağınıklığı için uygulanan tedavi yöntemlerini kale alalım.

Yetişkinlerde Dikkat Dağınıklığı Tedavisi

Dikkat dağınıklığının seviyesini anlamak için uzman tarafından test yaptırılmalıdır. Bu testin sonucuna göre dikkat dağınıklığıyla ilgili ilaçlı, ilaçsız tedavi gerçekleştirilir. Gerekirse her iki yöntem de tedavi sırasında uygulanmalıdır. Psikoterapi tedavisinde mental ve fiziksel egzersizlerin önemli bir yeri vardır. Ayrıca terapi süreç boyunca uygulanabilir. Tedaviyi destelemek için de uzman, ilaç verebilir. İlaçların düzenli şekilde ve önerilen dozda kullanılması gereklidir.

Ayrıca tedavi sürecinde kişinin çevresinde bulunan aile, akraba ve arkadaşlarında destek olması beklenir. Bu kişiler, sabırlı ve anlayışlı davranmalıdır. Manevi destek ve uzman tedavisiyle süreç daha kolay şekilde ilerler. Böylece bir süre sonra dikkat dağınıklığı yaşayan kişi, daha fazla adapte olarak hayatına devam edebilir. Yetişkinlerden sonra ise çocuklar da dikkat dağınıklığının nedenlerine ve belirtilerine bakalım.

Çocuklarda Dikkat Dağınıklığı Neden Olur?

Çocuklarda da yetişkinlerdeki gibi farklı sebeplerden dolayı ortaya çıkabilmektedir. Aile veya sınıf içindeki problemler, ayrı kalma korkusu gibi psikolojik durumlar, çocuğun dikkat dağınıklığı yaşamasına neden olabilir. Yine, fiziksel ve nörolojik bir problem yaşayan çocuklarda da dikkat dağınıklığı görülebilmektedir. Öyleyse, çocuklar için dikkat dağınıklığı belirtileri nelerdir? Hep birlikte inceleyelim.

Çocuklarda Dikkat Dağınıklığı Belirtileri

Çocuklarda dikkat dağınıklığında gözlemlenen belirtiler çeşitli şekilde karşımıza çıkabilir. Bunlardan bazılarını aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz:

• Anne, baba veya öğretmenin söylediklerine ya da verdiği direktiflere uymada güçlük
• Sınıf içinde huzursuz, sıkılmış ve ilgisiz görünme
• Ödevleri tamamlamadan getirme
• Yavaş şekilde çalışma
• Unutkanlık
• Çok küçük hatalar yapma
• Sosyal hayatta sorunlar yaşama
• Hayallere dalma

Bu gibi belirtiler gösteren çocukların bir uzmana götürülmesi ve gerekli tedaviyi görmesi gerekir. Özellikle sorun nörolojik değilse çocuk terapiye ihtiyacı olabilir.

Çocuklarda Dikkat Dağınıklığı Tedavisi

Az sonra bahsedeceğimiz dikkat dağınıklığı için uygulanan test çocuklar için de geçerlidir. Böylece dikkat dağınıklığının ne ölçüde olduğu anlaşılır. Daha sonra ise duruma göre çocuğa dikkat dağınıklığı ilacı verilebilir. Ancak ilaç tedavisinin yanı sıra davranış terapisinin de uygulanması gerekebilir. Bu süreç de ise ebeveynlerin de destek olması çok önemlidir. Çünkü bu terapilerde çocukları pozitif davranışa teşvik edilmesi ve olumsuz davranışların azaltılması beklenir.

Ayrıca ebeveynler, bu süreçte çocukla olan iletişimini de güçlü hale getirir. Tedavi sürecinde öğretmenin de haberinin olması, çocuğun sorundan kurtulması için iyi olacaktır. Böylece çocuğun daha iyi bir tedavi süreci geçirmesine olanak tanınır. Örneğin, ebeveynler, çocuğu takip ederek dikkati dağıldığında omzuna dokunabilir veya bir kelime ile dikkatini toparlayabilir. Bu durumda uzmana danışmak ve birlikte hareket etmek oldukça önemlidir.

Dikkat Dağınıklığı Testi

Dikkat dağınıklığı testi, çocuk veya yetişkinlerde uygulanabilen testlerdir. Bireylerin dikkat dağınıklığının veya eksikliğinin ne ölçüde olduğunu gösterir. Bu testin sonucuna göre de gerekli tedaviler gerçekleştirilir. Ayrıca testler, çocuklarda ve yetişkinlerde değişiklik gösterir. Öyleyse, şimdi bu testlerin ne olduğuna ayrıntılı biçimde bakalım.

MOXO d-CPT Testi

MOXO d_CPT testi, hem yetişkinler hem de çocuklar için uygulanabilen bir testtir. Bu test, dikkat, zamanlama ve hiperaktivite performansını ölçer ve uzmanlar tarafından uygulanır. Ayrıca diğer testlerden ayıran özelliği ise görsel ve işitsel çeldiricilerin var olmasıdır. Bireylerin ise bu çeldiricilere rağmen testi tamamen tamamlaması beklenir.

Sekiz temel aşamadan oluşan teste bazen çeldiriciler bulunur bazen ise bulunmaz. Ayrıca bazılarında da işitsel ve görsel çeldiriciler, bir arada verilir. Her aşamada çeldiriciler değişiklik görülse de temel amaç aynıdır. Aşamaların tamamlanmasından sonra da dört performans endeks puanı görülür. Buna göre de uzman tedaviyi uygular.

Frankfurter Dikkat Testi

Bu test, 60-72 ay arası çocuklar için uygulanmaktadır. Elma ve armut resimlerinden oluşmaktadır ve 90 saniye gibi bir sürede testin tamamlanması gerekir. Okula veya okul öncesi eğitime başlayan çocuklar, 14 gün boyunca test uygulanabilir. Okula başladıktan ve ortama alıştıktan sonra bu testten doğru sonuçlar alınabilmektedir.

Burdon Dikkat Testi

10-20 yaş arasındaki kişilere uygulanan Burdon dikkat testi, bir grupla yapılabileceği gibi bireysel olarak da uygulanabilir. Kağıt üzerinde harfler vardır ve bir yönerge de verilen harflerin çizilmesi beklenir. Böylece çizilen çizgilere göre bir değerlendirme yapılır ve bunlar uzman kişi tarafından yorumlanır. Belirttiğimiz yaş aralığındaki kişilerde dikkat eksikliğinin ve dağınıklığının ne durumda olduğu ölçülür.

Stroop Testi

Yaş aralığı olmayan bir dikkat dağınıklığı testidir. Uygulanan bireyin ise iyi derece okuması ve yazması olması gerekir. Belirlenen bir olayda kişinin tepkisinin hızı, beynin dikkate yönelmesi ve zihnin işlem hızı gibi durumlar ölçülür. Nörolojik ve psikiyatrik hastalıkların ve beynin zarar gören kısmının teşhis edilebilmesi için uygulanan bir testtir.

Dikkat Dağınıklığında Ne Yapılmalı?

Dikkat dağınıklığı için yapılması gerekenler ise aşağıdaki gibidir:

• Düzenli beslenmeli ve hafızayı güçlendiren gıdalar alınmalıdır.
• Stresten uzak durulmalıdır.
• Düzenli egzersizler yapılmalıdır.
• Psikolog eşliğinde testler uygulanmalı ve söylenenlere uyulmalıdır.
• Uyku düzenine dikkat edilmelidir.
• Bir işle ilgilenilmeli, aynı anda birden fazla işle uğraşılmamalıdır.
• Dikkat dağıtıcı çevresel faktörlerden uzak durulmalıdır.

Tüm bunlara dikkat edildiğinde dikkat dağınıklığı önemli ölçüde ortadan kalkacaktır. Ancak unutmayın ki, dikkat dağınıklığını zaman zaman herkes yaşayabilir. Bu nedenle daha düzgün bir sosyal hayat, okul ve iş hayatı için en aza indirgenmelidir. Bu nedenle bir psikolog ve psikiyatriden yardım alınmalıdır. Böylece daha doğru bir şekilde bu süreç atlatılabilir.

Psikoloji hakkında farklı içerikleri okumaktan keyif alıyorsanız, Anısal Bellek (Epizodik Hafıza) Nedir? yazımıza da göz atabilirsiniz.