Sanat tarihi, görsel sanatların tarihsel evriminin açıklandığı ve tarih süreçlerinden elde edilen kültürel eşyaların incelendiği bir sosyal bilimler alanıdır. Tarih ve sanat okumaları yapmadan yeterince anlaşılamayacak olan sanat tarihi, bu sebeplerle oldukça geniş bir literatüre sahiptir. İnsanlık tarihinin başlangıcından günümüze kadar sanat eserlerini inceleyip değerlendiren sanat tarihi alanında bilgi sahibi olabilmenin yolu çok fazla ve doğru okumalar yapmaktan geçmektedir. Bu yazımızda, sanat ve sanat tarihi alanına ilgi duyanlar için severek okuyabilecekleri kitapları listeledik. Sanat tarihine ilginiz var ve okumaya nereden başlayacağınızı bilemiyorsanız önerdiğimiz en iyi sanat tarihi kitapları listesini inceleyebilirsiniz.
Sanat Tarihinin Temel Kavramları – Heinrich Wölfflin
Sanat tarihi okumalarına başlarken temelde kavramların öğrenilmesi çok önemlidir. Bu sebeple Wölfflin’in Sanat Tarihinin Temel Kavramları kitabını okuyarak alana giriş yapabilirsiniz. Bu kitap sanat, sanat eleştirisi ve sanatın değerlendirmesi konusunda araştırma yapanlar ve bilgilenmek isteyenler için son derece uygun yazılmıştır. Wölfflin, klasik ve barok sanatın temel farklarını, aynı ressama verilen farklı tepkiler gibi konuları çeşitli kavramlar üzerinden açıklamaktadır. Birçok sanatçının eserlerinin çözümlemeleri ve Wölfflin’in sanat eleştirisine yönelik metodolojisi de Sanat Tarihinin Temel Kavramları’ndan öğrenebilirsiniz.
Sanatın Öyküsü – E.H. Gombrich
Sanat tarihi alanında pek çok önemli eser vermiş olan Gombrich’in kesinlikle okunması gereken kitaplarından biri Sanatın Öyküsü’dür. Bu eser tam bir sanat tarihine giriş kitabıdır. Alana yeni giriş yapanlara genel anlamla bir bilgilendirme yapılmakta ve sanatçılar, dönemler, üsluplardan bahsedilmektedir. Sanatın Öyküsü’nü bitirmenizin ardından daha kapsamlı ve uzmanlaşmış eserlere göz atmaya başlayabilir durumu geleceksiniz. Gombrich’in ayrıca göz atabileceğiniz kitaplarından bazıları da şunlardır;
- Gölgeler: Düşen Gölgenin Batı Sanatında Tasviri
- Sanat ve Yanılsama
- İmge ve Göz: Görsel Temsil Psikolojisi Üzerine Yeni İncelemeler
- Resimde Anlam Sorunu
Sanatçıların Hayat Hikayeleri – Giorgio Vasari
Giorgio Vasari, sanat tarihi yazarlığının kurucusu ve sanat tarihi alanının ilk kitabı olan Sanatçıların Hayat Hikayeleri’nin yazarıdır. İlk sanat tarihi kitabı olması nedeniyle listenizde kesinlikle bulunması gereken kitaplardan biridir. Bu eserde özetle, Rönesans’ın doğuşu ve gelişimi, dönemin sanatçılarının hayatları ve yapıtları üzerinden anlatılmaktadır. Rönesans döneminin kentleri, eserleri ve sanatçıların esin kaynakları konusunda bu kitap sayesinde bilgilenebilirsiniz.
Yakın Bakış – Daniel Arasse
Önemli sanat tarihçilerinden Daniel Arasse, Yakın Bakış adlı kitabında altı önemli eser üzerinden “Bir resme nasıl bakılır?” sorusunu cevaplamakta ve bu eserin derinlemesine nasıl inceleneceğini açıklamaktadır. Bakıp göremediğiniz görüp anlayamadıklarınız üzerinden doğru bir resim okumasının nasıl yapılacağını ayrıntılarıyla açıklamakta ve sanat tarihçilerinin eserlere bakışlarını ele alan tartışmalar gerçekleştirmektedir. Bakmak ve görmek arasındaki farkı kesinlikle bilmesi gereken sanat tarihi meraklıları, bu kitaba göz atmalısınız.
Sanatın Kısa Öyküsü – Susie Hodge
Sanata dair en temelden bilgilendirici kitaplardan birine imza atan Hodge, Sanatın Kısa Öyküsü’nde ana akımlara, temalara ve tekniklere değinmektedir. Sanatın neden ve ne zaman değiştiğinden sanata yön veren eserlerin ayrıntılı özelliklerine kadar incelenen kitapta, sanat tarihinin temel kavramları ve ilişkileri de açıklanmaktadır. Elli adet oldukça önemli eserin incelenip değerlendirildiği Sanatın Öyküsü ile sanat tarihini temelden öğrenmek ve alana dair etkili bir bakış açısı geliştirebilmek mümkün olmaktadır.
Uygarlığın Ayak İzleri – Celil Sadık
Uygarlığın Ayak İzleri, esasen üç kitaptan oluşan bir seridir. Celil Sadık’ın oldukça yalın ve anlaşılır bir dile sahip olması kitaplarını herkesin ilgiyle okuyabileceği bir noktaya taşımaktadır. Romansı bir anlatım ile oluşturduğu seri, sanat tarihini merakla okumanızı ve aynı zamanda bilgilenebilmenizi sağlamaktadır. Serinin ilk kitabı Uygarlığın Ayak İzleri-Sanat Dehaları’nda, Uygarlık tarihinin önde sanatçılarının hayatlarından ve eserlerinde gizlenen sırlardan bahsedilmektedir.
Serinin ikinci kitabı Uygarlığın Ayak İzleri-Krallar ve Tanrılar’dır. Sadık bu eserde, ilk kitabın devamı niteliğinde mitler ve masalların da yer aldığı romansı anlatımını sürdürmektedir. Bu kez de Mısır’ın krallarını, Antik Yunan tanrılarının hikayelerini ve kilisenin gizemini konu almakta ve etkileyici yapıtlara da yer vererek tarihsel bir sanat tarihi anlatımı yapmaya devam etmektedir.
Serinin üçüncü kitabı Uygarlığın Ayak İzleri-Batı Resminde Aşk ve Bazı Küçük Felaketler’dir. Bu eserde Sadık aşk teması üzerinden ilerleyerek Batı resim sanatında aşk konusunu ele almaktadır. Sanat tarihi alanında temelden bir anlatım ve kolay anlaşılır bir dil arayışındaysanız Celil Sadık’ın serisini keyifle okuyabilirsiniz.
Görme Biçimleri – John Berger
Görme Biçimleri sanat tarihi konusunda en iyi kitaplardandır. Bu eserde Berger, görme biçimleri ile ilgili değişik örnekler ortaya konmaktadır. Kitabı okurken farklı bir bakış açısı geliştirmenizin mümkün olduğu Görme Biçimleri ile çeşitli sanat eserlerine olan bakışınız değiştiği gibi görsel dünyanızı oluşturan unsuları da farklı görmeye başlayacaksınız.
Sanatın Mitolojisi – Prof. Dr. İsmail Gezgin
Esas olarak Sanatın Mitolojisi: Sanat Ne Anlatır? – Mağara Duvarlarından Antikçağın Sonuna adıyla yayımlanan, sanat tarihi için oldukça önemli bir kaynak olan kitap arkeolog İsmail Gezgin’in eseridir. Sanat tarihinin yardımcı bilim dallarının başında gelen arkeoloji alanı için de önemli bir kaynak olan Sanatın Mitolojisi’nde, mitosların kültürün DNA’sı olduğu görüşü desteklenmektedir. Mitoslar ve sanatın aynı kaynaktan çıktıklarının açıklandığı kitabın tanıtım bülteninde söylendiği gibi özetle, sanattan mitosa mitostan sanata doğru bir anlamlandırma sürecinden bahsedilmektedir.
Modern Sanattan Sonra – David Hopkins
Modern Sanattan Sonra 1945-2017 adıyla yayımlanan, David Hopkins’in önemli eserlerinden olan kitapta, “aykırı sanat” anlayışı tüm yönleriyle ele alınmaktadır. Özellikle yirminci yüzyılın ikinci yarısına damga vuran “aykırı sanat” akımı, sanatın gelenekten kopuşunu ifade etmektedir. Hopkins, ABD ve Avrupa sanatının ilişkilerini değerlendirip geçmiş ve günümüz sanat akımlarının incelemesini yaptığı kitabında birçok sanatçının eserlerine de yer vermektedir. Çağdaş sanatın yeni dinamiklerini çözümleyebilmek ve arkasındaki düşün dünyasını öğrenmek için sanat tarihi meraklılarının kesinlikle okuması gereken bir kitap olan Modern Sanattan Sonra, aynı zamanda bazı sanat akımlarının sosyolojik ve siyasal açıdan etkilendiklerini de açıklamaktadır. Kitapta incelemesi yapılan akımlar ise şunlardır;
- Soyut dışavurumculuk
- Kavramsal sanat
- Minimalizm
- Performans sanatı
- Geri kalan tüm avangart, güncel sanat eğilimleri
İkonoloji Araştırmaları – Erwin Panofsky
Erwin Panofsky, sanat tarihinin başlı başına bir inceleme alanı olmasına katkı sağlayan en önemli isimlerdendir. Bu nedenle sanat tarihi okumaları yaparken atlanmaması gereken sanat tarihçilerinin başında gelmektedir. İkonoloji araştırmaları, sanat tarihinin inceleme alanlarından biridir ve görsel sanatlardaki simgelerin, sembollerin veya konuların çözümlenmesini de kapsamaktadır. Panofsky, İkonoloji Araştırmaları’nda sanat eserlerinin anlaşılmasına yardımcı olacak İkonoloji yöntemini oluşturmaktadır. Sanat eserini anlamak için ikonolojinin de yardımıyla eserlerin derinliklerine inmenin mümkün olduğunun anlatıldığı kitapta Panofsky, Rönesans sanatını ikonoloji yöntemiyle çözümleyerek kültürel bir okuma yapmaktadır.
Ek olarak Erwin Panofsky’ın çevirisi yapılmış olan Perspektif- Simgesel Bir Biçim, Gotik Mimarlık ve Skolastik Felsefe kitaplarına da göz atabilirsiniz.
Eğer sanat tarihi ile yakından ilgileniyorsanız 20. Yüzyılın En Etkili Sanat Akımları başlıklı yazımıza da göz atmanızı öneririz.