Enstalasyon Nedir? Enstalasyon Sanatı Örnekleri

Şehirlerin kalabalık yerlerinde rastladığımız renkli ters şemsiyeler, her zaman dikkatimizi çekmiştir. Yine, şehrin girişlerindeki kalp figürleriyle şehir isimleri de gözümüze çarpar. Peki, bu sanatın ne olduğunu hiç merak ettiniz mi? Tarihi gelişimini, dünyadaki örneklerini hiç araştırdınız mı?  İşte biz de sizin için “Enstalasyon nedir? Enstalasyon sanatı örnekleri” başlığıyla bu sanat hakkında geniş bir bilgi vereceğiz. Hazırsanız başlayalım.

Enstalasyon Nedir?

Çağdaş sanatın bir parçası olan enstalasyon kelimesinin anlamı, “yerleştirme” olarak karşımıza çıkar. Yani, enstalasyon bir “yerleştirme sanatı”dır. Bu sanat, bulunduğu mekanın içinde yapılır. Birçok çeşitliliğinden dolayı radikal bir sanat değildir. Resim, heykel, video, müzik gibi kullandığımız herhangi bir malzemeyle yapılabilir. Yine, doğadan bir parça alarak da enstalasyon sanatı gerçekleştirilir.

Enstalasyon sanatı, çağdaş sanat için oldukça önemli bir alandır. Karmaşık bir yapı gibi gözüktüğü düşünülebilir fakat asıl amaç mekanın ilgi çekiciliğini arttırmaktır. Aynı zamanda toplumsal olaylara bir mesaj verebilmek için de enstalasyon sanatı, sıkça kullanılır. Böylece savaş, ırkçılık, kölelik, iklim değişikliği gibi birçok toplumsal sorunla ilgili mesaj sanat aracılığıyla verilir.

Sanatçının bakış açısına göre mekanlar değişir. Bazen ormandaki ağaçlarda bazen bina üzerinde enstalasyon sanatı uygulanabilir. Yine, eserler, birçok konuyu ele alarak insanların düşünmesine olanak tanır.  Sanatseverler, eserin gözlemlemenin yanında sanatla bütünleşir. Yaşadığımız doğanın değeri veya savaşın kötü etkileri çok daha iyi anlaşılır. Yani, enstalasyon sanatıyla sanatçılar tarafından farkındalığı arttırılır.

Enstalasyon Sanatı Tarihi

Enstalasyon sanatının yeni ve genç bir sanat olduğunu söylememiz gerekir. Avrupa’da 1960 yıllarında ortaya çıkmıştır. O dönemlerde “asambaj ve çevresel düzenleme” terimleri kullanılırdı. Yani, enstalasyona bir sanat gibi değil eserlerin sergilenirken düzenlenmesi gibi bakılırdı. Sanat galerileri, bu çalışmayı eserlerin mekandan ayrı düşünülemeyeceği görüşüyle enstalasyonu kullanırdı.

Sene 1970’lere geldiğinde ise artık enstalasyonun farklı bir sanat türü olduğu kabul görmeye başladı. Marchel Duchamp ve Kurt Schwitters gibi sanatçılar, sanatın öncülerindendir. Robert Smithson ise enstalasyon sanatının ilk açıklamasını yapmıştır. Bunu mekana bağlı ve mekandan bağımsız olmak üzere iki sınıfa ayırmıştır. Ek olarak, 1980 yıllarında enstalasyon sanatının doğanın yanında dijital unsurlarla birlikte uygulanmaya başladığını söylememiz gerekir.

Smithson’un mekana bağlı ve mekandan bağımsız olarak belirlediği on fark aşağıdaki gibidir.

Enstalasyon Sanatının İşlevi

Enstalasyon sanatının estetik bir görüntüye sahip olmasının yanında birçok işlevi ve amacı vardır. Günümüzde genellikle sosyal mesaj vermek için uygulanır. Bu sanat örnekleri her an her yerde karşımıza çıkabilir. Ayrıca kadına şiddet, savaş, yolsuzluk, çocuk sevgisi gibi her türlü güncel konuları da ele alır. Böylece insanların düşünmesini ve farklı bakış açılarına sahip olmasını amaçlar.

Sosyal mesaj vermenin yanında bir mekana görünürlük kazandırmak amacıyla da uygulanır. Mekanın veya şehrin görünürlüğünü arttırır. Şehirlerin girişindeki büyük kalpler ve yanında yazan isim bu konuda en iyi örnektir. Ayrıca son yıllarda fuarlarda, olimpiyatlarda dikkat çekiciliği arttırmak için enstalasyon sanatına başvurulur. Böylece gelenekselleşmiş aktivitelerin değeri daha fazla ön plana çıkar.

Enstalasyon sanatı mekanın değerli hale gelmesi ve toplumu ilgilendiren konuları işlemesi açısından oldukça değerlidir. Çünkü enstalasyon, sanatın odağında mekan veya faaliyeti, insanlarla bütünleştirir. Yani bu sanat, toplumsal konularda insanlarda farkındalık yaratır. Böylece toplumsal duyarın daha da artmasını amaçlamaktadır.

Enstalasyonu Sergiden Ayıran Özellikleri Nelerdir?

Enstalasyon sanatının birçok açıdan hepimizi etkilediği kesindir. İlk olarak sergi galerilerinde bir bütünlük yakalayan sanat, şuanda birçok farklı yerde karşımıza çıkmaktadır. Gittiğimiz bir mekanda, yürüdüğümüz bir caddede her an bu sanatla karşılaşabiliriz. Peki, enstalasyon sanatını sergiden ayıran özellikleri nelerdir? Hep birlikte inceleyelim.

• Sergiler, mekandan bağımsız bir biçimde oluşturulur. Bulunduğu ortamda bir bütünlük yakalamaz. Ancak enstalasyon, mekanla iç içedir. Bulunduğu yerden ayrı düşünülemez.
• Enstalasyon sanatı her yerde yaratılabilir. Binada, evde, okulda, hangarda, ormanda, sahilde, kısaca aklınıza gelebilecek her yer sanatın yeri olabilir.
• Enstalasyonlar, resim, heykel, müzik, doğadan alınan parçalar gibi birçok malzemeyi içerebilir.

Türkiye’de Enstalasyon Sanatı

Ülkemizde enstalasyon sanatı alanında yetişmiş çok fazla sanatçı yoktur. Ancak her geçen gün bu sanata olan ilgi artmaktadır. Özellikle şehirlerin yoğun olduğu sokaklarda ters asılmış renkli şemsiyeler vardır. Yine, şehir girişlerindeki kalpli yazılar da sıkça kullanılmaktadır. Ayrıca bu doğrultuda teknolojinin etkisiyle pek çok eser, ülkemizde yayılmaya devam edecektir.

Enstalasyon Sanatı Örnekleri

Enstalasyon sanatı, farklı sanat dallarıyla birlikte kullanıldığında etkisi daha da büyür. Çünkü bir resim, heykel veya müzikle birleştirilen sanat farklı duyularımıza da hitap eder. Dünya genelinde birçok enstalasyon örneği vardır. Biz de birkaç başarılı enstalasyon örneğini size sunmaya karar verdik. Gelin hep birlikte bu örneklere bakalım.

Henrique Oliveira- Transarquitetoni

Sanatçı bu eserinde mekanın uzunluğunu kullanmıştır. Dışarıdan bakıldığında ağaç dalları gibi uzanan eser, insanlığın geçirdiği zamanı bize sunmaktadır. Dışarıdaki görüntüsünün yanı sıra içleri de gezilerek insanların algısını değiştirir. Yine, eserde oval formlardan keskin formlara bir geçiş vardır. Sanatçı mağaralarda çıkan insanın günümüzdeki halini kendine göre anlatmaya çalışmıştır.

Ai Weiwei- Sonsuza dek Bisiklet

Ai Weiwei’nin yapmış olduğu bu eser yaklaşık 3144 bisikletten oluşmuştur. Toronto’nun Nathan Phillips meydanında büyük bir yeri kaplamaktadır. Aynı zamanda sanatçı daha sonra eserin küçük hallerini dünyanın farklı yerlerinde de sergilemiştir. Yine, sanatçı Çin’deki Yong Jiu bisiklet markasına anlam yükleyerek değerini arttırmayı amaçlamıştır.

Ayşe Erkmen- On Water

Bu enstalasyon çalışmasında Ayşe Erkmen, mekan olarak Münster’in iç limanını kullanmıştır. Yine, canlı bir bölge olan Nordkai ve sanayileşmiş Südkai arasında su yüzeyinin altında iki nehri birbirine bağlayan bir iskele kurdu. Böylece ziyaretçiler suda yürüyormuş hissi yaşıyor. Sanatçı aynı zamanda sosyolojik olarak şehir planlaması sorununa da bir eleştiri getirmektedir.

Cai Guo Qiang- Sessizce

Sanatçı mekanın büyük bir bölümünü kullanmıştır. Bu çalışmada bir piyano çevresine yerleştirilmiş sandalyelerin üstünde örümcek ağları var. Burada sanatçı çocuklukta yaşamış olduğu travmaları çarpıcı bir şekilde yansıtıyor. Yine, burada çocuk istismarının bir çocuktaki psikolojik etkisini, bireylere yansıtmaktadır. Bu sayede farkındalık oluşturan bir eserdir.

Dawn Ng- Kağıt Uçaklar

Geniş bir pencereden süzülen uçaklar, ilgi çekici şekilde karşımıza çıkıyor. Sanatçının burada daha çok yaşadığı sıla hasretini anlattığı düşünülür. Yani, enstalasyon sanatının eserin yaratıcısından bağımsız düşünülemeyeceğini söyleyebiliriz.

Nele Azevedo- Eriyen İnsanlar

Sanatçının “Dünya Doğal Yaşamı Korumu Vakfı” ile ortak çalışmasıdır. Bu eserde küresel ısınmaya karşı bir farkındalık oluşturulmak istenmektedir. Eğer ki, daha fazla dünyayı umursamazsak kendi sonumuzu kendimizin hazırladığına dair mesaj verilmeye çalışılmıştır.

Cai Guo- Qiang – Miras

Sanatçı 2011 yılında “Miras” isimli eserini yarattı. Avustralya’dan döner dönmez oluşturduğu bu eserde sanatçı, tüm türlerin bir arada rahatça yaşayabileceğini gösteriyor. Yani, bütün canlılar hep birlikte yaşayarak bu dünyayı hep birlikte paylaşabiliriz.

Bir başka sanat dalını daha öğrenmek isterseniz Barok Sanatı Nedir? Barok Sanatı Özellikleri Nelerdir? yazımıza göz atabilirsiniz.