Ülkemiz oldukça hareketli gazete manşetlerinin her gün değişmesine rağmen gündemi yakalayamadığı bir ülke. Her an her şey olabilir ve olan şeyler spesifik konularda değildir. Son günlerde gündemimize düşen gri listeyi sizler için araştırdık. “Gri liste nedir ve kimler tarafından düzenlenir?” gibi soruların cevaplarına içeriğimizde yer veriyoruz. Türkiye gri listeye neden alındı? Gri listeye giren ülkeler listeden silinebilir mi? Hep birlikte bir göz atalım.
Gri Listede Yer Almak ve Gri Listenin Anlamı
Kara para ülke ekonomisinde işlemde bulunan yasal işleyiş harici yapılan eylemler ile kazanılan paradır. Kaynağının gizlendiği ya da yasal olarak kazanıldığını göstermek için poşet diye tabir edilen evraklar ile işlemde gösterilen malvarlığıdır. Esrar ticareti, vergi kaçırmak ve kaçakçılık gibi aklınıza gelecek birçok illegal yoldan kazanılan para bu kategoriye girer ve suçtur.
Kara paranın gri liste ile ilişkisini de şu şekilde çerçeveye alabiliriz. Financial Action Task Force (FATF), yani Mali Eylem Görev Gücü kuruluşu Ekonomik İş Birliği Kalkınma Örgütü (OECD) bünyesinde eylemlerini gerçekleştirmektedir. Kuruluşun temel amacı ülke ekonomilerinde bulunan harcamaların içeriklerine bakarak, global olarak finans durumunu arz etmek. Her sene yaptığı analizler ile ülkelerin giderlerindeki noksanlara göre listelere bölen FATF, Türkiye’yi gri listeye yazdıklarını açıkladı.
Gri listede bulunanlar kimdir derseniz, cevabımız terör örgütüne finans kaynağında bulunanlar ve kara para kaynakları olan kolların engellenmesi için gereken önlemi almayan ülkeler olduğudur. FATF yayınladığı raporlar ve düzenlemeler sayesinde finansal bütünlüğün korunması ve ülkelerin ekonomilerinin olası tehditlere imkân sağlamamasını gözetmektedir. Gri liste ülkelerine Türkiye’yi ekleyen FATF, ülkemizden bu konularda bekledikleri özeni göremediklerini dile getirdi.
Türkiye Neden Gri Listede?
FATF, 1989 senesinden bugüne kadar terör saldırıları, uyuşturucu kaçakçılığı ve kitle imha silahlarının finansmanı gibi konuların önüne geçilmesi için politikalar üretiyor. Ürettiği politikalara uyan ve uymayan ülkeleri belirleyerek, gereken düzenleme çalışmaları için süre tanıyarak listelerini güncelliyor. Kara liste ve gri liste olarak ülkeleri ikiye ayıran FATF’nin kara listesinde sadece iki ülke yer alıyor. Kuzey Kore ve İran’ın yer aldığı bu listeye göre bu iki ülke ekonomik politikalarında şeffaf değil ve dünya barışını tehdit ediyor. Gri listede ise bahsettiğimiz konulardaki yasal düzenlemeleri ile standartların altında kalan ülkeler yer alıyor.
30 yıldır FATF üyesi olan Türkiye ise bu sene gri listede yerini aldı. Terör örgütlerine finansal destek ve vergi kaçakçılığı başta olmak üzere diğer tehdit unsurlarının bulunduğu maddelere karşı gereken önlemi almadığı öne sürülen Türkiye daha önce gri listede görülmemişti. Maliye bakanlığının şiddetle karşı çıktığı ve tepki verdiği bu açıklama maalesef ki Türkiye’nin gri listede olduğunu değiştirmemektedir. Ülkemizde işlenen suçlara karşı verilen cezalar ve yaptırımlar FATF tarafından yeterli görülmemektedir. Bu sebepler ile gri listeye alınan Türkiye’ye gereken düzenlemeleri yapması için süre verildi.
Yasadışılığın kurumsal olarak görülmeye başlanması gibi ciddi suçlamalara başlık atan listede yer almak Türkiye’nin global imajı için oldukça zedeleyici. Ülke iç ekonomisinde yaşanan sıkıntılar günden güne artarken Dünya’dan destek almak şöyle dursun onları kendi güvenilirliğimize inandıramayacak ithamlar ile mücadele etmek oldukça yıpratıcı olacaktır.
Gri Listede Yer Alan Diğer Ülkeler
Ülke ekonomileri ülkelerin imajını çizen ve diğer ülkelere karşı algısını oluşturan en önemli etmenlerdendir. Coğrafi güzellikler ve insani davranışlar bir kenara, ekonomik olarak harcanılan para ve halkın refah düzeyi ayrı yana gibi değerlendirilse de hepsi bir bütündür. Para yaşam tarzımıza şekil vermektedir. Kolektif olarak halka ait olan paranın nereye harcandığı ve bu konunun şeffaflığı ise ülkemizin geleceğini etkilemektedir. Gri listeye alınan Türkiye’nin ekonomik düzeltmeleri ne kadar yerine getireceği henüz öngörülmezken listede onu yalnız bırakmayanlara bir göz atalım.
- Bahamalar
- Gana
- İzlanda
- Jamaika
- Moğolistan
- Pakistan, Ürdün ve Yemen gibi ülkelerinde gri listede bulunmaktadır.
FATF bu listede her türlü illegal para kazanma yollarına göz yummanın ve terörizmi desteklemenin görüldüğü ülkeleri listeliyor. Gri listede bulunan ülkelere, güvenlik için gereken standart düzeylere dönmesi ve çalışmalarını gerçekleştirmeleri için belirli süreler veriliyor. Bu sürelerde gerçekleşen eylemler sonucunda listeden ayrılabiliyorsunuz. FATF, belirlediği standartlar ile dünyadaki huzur düzeyini arttırmaya çalışıyor desek, sanırım yanlış bir izlenim olmaz. Gereken şeffaf politikalar ve cezai yaptırımların uygulanmasını isteyen FATF çalışmalarına devam ediyor.
Ülkemizin ekonomik durumunun gittikçe kötüleşmesi de gri listeye girmemizin sebeplerinden bir tanesidir. Bu konuda bilgi edinmek için Türk Lirası Neden Değer Kaybetti? başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz.