Müzik

Gürcistan Yöresel Müzikleri

Gürcistan Yöresel Müzikleri

Gürcü halkının bugün bildiğimiz Gürcistan coğrafyasındaki izleri milattan önceye kadar sürüyor. Kimi tarihsel olaylar ile kültürel değişiklikler yaşamış olmalarına rağmen Gürcüler’in bugün hala taşıdığı köklü gelenekleri bulunuyor. Eğer siz de bu zengin kültüre ilgiliyseniz, Gürcistan yöresel müzikleri ve yerel çalgıları öğrenmek için yazımızı okuyabilirsiniz.

Türkiye’de yaşayan Gürcüler, ülke nüfusun önemli bir kısmını oluşturuyor. Ayrıca Gürcistan Türkiye’nin en yakın ilişkide olduğu sınır komşularından biri. Buna rağmen pek çoğumuzun Gürcistan kültürüne dair fazla bilgisi bulunmuyor. Kulağımıza tanıdık gelen Gürcüce kelimeler, belli başlı Gürcü yemekleri ve çok ünlü birkaç şarkı dışında neredeyse Gürcü kültürüne yabancıyız. Öte yandan yanı başımızda gelişen bu kültür, köklü bir geleneğe ve güçlü bir yöresel müzik kültürüne sahip.

Gürcistan Kültürü

gürcistan kültürü
Gürcistan kültürü hakkında öğrenebileceğiniz pek çok şey bulunuyor.

Gürcistan dünya çapında; geleneksel müziği, folkloru ve tiyatrosu ile ünlü. Bu ünün temeli 11. Yüzyıla kadar dayanıyor. Pek çok yazılı kaynakta belirtildiği üzere 11. yüzyılda Gürcü toplumu kültürel anlamda bir nevi Rönesans’ını yaşıyor. Bu yüzyılda yaşanan gelişmeler arasında mimari ve edebi gelişmelerin yanı sıra müzik ve felsefe de yer alıyor.

Gürcü kültürü milattan sonra ilk yüzyıllar boyunca Antik Yunan, Antik Roma ve İran kültürü ile karşılıklı etkileşime geçiyor. 19. yüzyılın gelişiyle ise kültürel anlamda Sovyet etkileri gözlemlenmekte.

Gürcistan Yöresel Halk Müzikleri

gürcistan yöresel halk müzikleri
Gürcistan yöresel müzikleri birkaç farklı kültürden etkilenmiştir.

Gürcistan müziğinde antik müzik geleneği gözlemlenebilir. Sesli edebiyat dönemine ait halk müziklerinin yanı sıra yazılı edebiyata geçmiş halk türküleri de Gürcistan toplumu tarafından sahip çıkarak korunmaktadır. Öyle ki bazı Gürcistan yöresel müziklerine ulaşmak kolay değildir. Bu eserler, Tiflis Devlet Konservatuarı kütüphanesinde bulunur. Bu kadar köklü müziklerin böylesine köklü bir müzik okulunda korunuyor olması da Gürcü halkının müzikle olan yakın bağını gözler önüne sermektedir.

Gürcistan yöresel müzikleri, toplumun yaşadığı coğrafyanın bir getirisi olarak hem Avrupa hem de Asya müziğinden etkiler taşımaktadır. Yöresel müziklerin en önemli özellikleri arasında kullanılan yöresel çalgılar, renkli melodiler ve elbette Gürcü polifonisi yer almaktadır.

Gürcü Polifonisi

gürcü polifionisi
Polifoni, çok seslilik anlamına gelmektedir.

Polifoni erken dönemlerde Gürcü müziğinde etkilerini göstermeye başlamıştır. Bu doğrultuda çok sesli bir kompozisyon halk müziklerinde yerini almıştır. Farklı coğrafyalarda değişim gösterebilen polifoni, Gürcü müziğinde kendini eşsiz biçimde göstermektedir. Gürcü polifonisi;

  • Üç vokal bölüm
  • Mükemmel beşliye dayalı ayar sistemi
  • Paralel beşli
  • Zengin armonik yapısı ile şekillenmektedir.

Polifoninin Gürcü coğrafyasında gelişimi üç ayrı kanaldan ilerlemiştir. Bu üç tür; Svaneti bölgesinde gelişen komplike tür, Gürcistan’ın batısında gelişen üç parçalı ve doğaçlama sayılabilecek bir tür ve Kaheti ve etrafında gelişen bas arka planı üzerine bir diyalog şeklindedir. Gürcistan yöresel halk müziklerinde müziğin üretildiği coğrafyaya bağlı olarak bu polifoni türleri değişiklik gösterebilmektedir.

Gürcistan Yöresel Çalgıları

gürcistan yöresel çalgıları
Gürcistan’ın müzik kültüründe birçok yöresel çalgı yer almaktadır.

Gürcistan yöresel müziklerine eşlik eden çok çeşitli yöresel çalgılar bulunmaktadır. Geleneksel Gürcü enstrümanları arasında yaylı, üflemeli ve vurmalı çalgılar öne çıkmaktadır. Bilinen ünlü Gürcistan yöresel çalgıları:

  • Yaylı: Çuniri, panduri, çonguri, çangi
  • Üflemeli: Salamuri, soinari, duduki, gudastviri, sankeri, stviri, balaban
  • Vurmalı: Daira, doli, garmoni, tsintsila ve diplipito çalgılarıdır.

Gürcistan yöresel çalgıları arasında dünyaca tanınan ve öğrenilen çalgılar yer almaktadır. Bu çalgılardan panduri; Gürcü dansı, aşk şarkıları ve komedi tiyatro oyunlarında sık sık karşımıza çıkar. Yoğun olarak Doğu Gürcistan’da kullanılsa da coğrafya genelinde rastlanmakta ve Batı dünyasının da ilgisini çekmiş bulunmaktadır.

Bir diğer popüler yöresel Gürcü çalgısı ise çuniridir. Bölgeden bölgeye farklı adlandırmalar yapılan çunurinin ana vatanı olarak Svaneti kabul edilmektedir. Çalgı, ılık bir ortamda tutulur ve özellikle serin havalarda çalınacaksa önceden ısıtılarak çalınır.

Çakrulo

çakrulo
Çakrulo, çok sesli bir halk şarkısıdır.

Çakrulo ya da Chakrulo’nun Gürcistan yöresel müzikleri arasında ayrı bir yeri vardır. Çok sesli bir halk şarkısı olan Çakrulo ile savaş hazırlıkları anlatılır. Dramatik bir söyleyiş içeren şarkı, bahsettiği konunun da etkisi ile rutin ve monoton biçimde söylenir. Üç parçadan oluşan şarkı korolar tarafından da icra edilir ve koroya iki farklı vokal eşlik eder. Çakrulo, Kakheti bölgesine özgü bir şarkı olarak bilinmektedir.

Çakrulo Gürcü müziği için oldukça önemli bir mirastır. Öyle ki, 1977 yılında uzaya gönderilen Voyager Altın Plakları’nda yer alan 29 besteden biri Chakrulo olmuştur.

Eğer Gürcistan kültürü hakkında daha fazla bilgi edinmek istiyorsanız Gürcistan Gezi Rehberi adlı yazımıza da göz atabilirsiniz.

Shares:

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir