İnsülin Direnci Nedir?

İnsülin, genellikle kan şekeri seviyesini düzenlemekte rol alır. Kandaki glikozu kandan ayırarak kas, yağ ve karaciğerdeki hücrelerin içine glikozun girmesini sağlar. Böylece kandaki şeker düzeyi azalır. Peki, bazı durumlarda gelişen insülin direnci nedir?

Kandaki şeker oranı düşmediğinde bu durumun yıkıcı etkileri olabilir. Bununla beraber, hücreler kimi zaman salgılanan insüline ideal şekilde cevap vermeyi kesebilirler. Bu süreç sonucunda meydana gelen durumun adı insülin direncidir. Daha basit bir dille hücrelerin enerji için kandaki glikozu kullanamaması durumuna insülin direnci denir. Pankreas bu durumu telafi etmek için daha fazla insülin üretmeye başlar ve zamanla kan şekeri seviyesi yükselir.

İnsülin Direncinin Yol Açabileceği Hastalıklar

İnsülin direnci ve insülin duyarlılığı bir madalyonun iki farklı yüzü gibidir. Eğer insülin direncine sahipseniz insülin duyarlılığınız düşüktür. İnsülin direnci insan sağlığına zararlıyken, insülin duyarlılığı yararlıdır. İnsülin direncinin bir diğer adı ise metabolik sendromdur. İnsülin direnci kontrol altına alınmazsa zamanla aşağıdaki hastalıklar ortaya çıkabilir:

• Obezite
• Yüksek tansiyon
• Yüksek kolesterol
• Tip 2 diyabet

Bu hastalıklara yakalanma olasılığını azaltmak için insülin direncine karşı dikkatli olmanız sizin için iyi olabilir. İnsülin direnci hakkında daha fazla bilgi edinmek için bu yazının devamını okuyabilirsiniz.

İnsülin Direnci Belirtileri

İnsülin direnci ilk etapta herhangi bir belirti göstermez. Belirtiler ancak yüksek kan şekeri seviyesinin ikincil etkilere yol açmasıyla birlikte ortaya çıkar. Bu belirtiler kişiye fizyolojik olarak şunları hissettirebilir:

• Aşırı susuzluk veya açlık
• Artan ya da sık idrar ihtiyacı
• Yemekten sonra bile aç hissetme
• El ve ayak gibi uzuvlarda uyuşma
• Normalde olduğundan daha fazla halsiz hissetme

Eğer bu durumlardan birini ya da birkaçını sıklıkla yaşıyorsanız ilgili bir uzmana görünerek insülin seviyenizi ölçtürebilirsiniz.

İnsülin direnci hakkında en iyi ve detaylı açıklamaları Türkiye Diyabet Vakfı’nın 2017 yılında hazırladığı çalışma üzerinden inceleyebilirsiniz.

İnsülin Direnci Teşhisi

İnsülin direncinin kişiye hissettirdiği fizyolojik etkilerin yanı sıra vücut değerleri üzerinde de etkisi vardır. Kişinin insülin direnci teşhisi alabilmesi için aşağıdaki durumlardan en az üç tanesinin görülmesi gerekir:

• 100 mg/dL’dan daha fazla bir açlık glikoz derecesi
• 150 mg/dL’dan daha fazla bir trigliserit derecesi
• 130/80 veya daha yüksek kan basıncı okumaları
• Erkeklerde 95 cm ve kadınlarda 80 cm bel çevresi
• Erkeklerde 40 mg/dL, kadınlarda ise 50 mg/dL altında HDL kolesterol değeri

Eğer bu durumlardan birkaç tanesi varsa öncelikle uzman tarafından kişinin tıbbi geçmişi ve muayenesi gerçekleştirilir.

İnsülin Direnci Testleri

Eğer kişide yeterince belirti varsa uzman, insülin direncine işaret edebilecek parametrelerin incelenmesini sağlayabilmek adına birtakım testler yapar. Bu testler şunlardır:

• Açlık plazma glikoz testi: Bu test, en az 8 saatlik bir süre boyunca yemek yemedikten sonraki kan şekerinizi ölçmeye yarar.
• Oral glikoz tolerans testi: Açlık plazma testi yapıldıktan sonra şekerli bir solüsyon içilir. Bu solüsyon içildikten iki saat sonra yapılan teste oral glikoz tolerans testi adı verilir.
• Hemoglobin A1c Testi: Bu kan testi, son birkaç aydaki kan şekerinizin ortalama seviyesinin görünmesini sağlar.

Bu test sonuçlarına göre kişiye uygun tanı konulur ve tedavi yöntemi belirlenir.

İnsülin Direncinin Nedenleri

İnsülin direncine neyin sebep olduğu hala kesin olarak anlaşılamamış olsa da hangi faktörlerin insülin direnci gelişiminde rol oynayabileceği iyi bilinmektedir. Aşağıdaki faktörlerden biri ya da birden fazlası mevcutsa insülin direncinin gelişme ihtimali çok yüksektir:

• Hareketsiz yaşam tarzı
• Aşırı kilo ya da obezite
• Yüksek kalorili, yüksek karbonhidratlı ya da yüksek şekerli bir diyete sahip olmak
• Uyku apnesi gibi uyku sorunları
• Sigara içmek
• Cushing sendromu ya da polikistik over sendromu

Aile geçmişi, ileri yaş veya etnik köken gibi risk faktörlerini değiştiremeseniz de yeme alışkanlıkları, fiziksel aktivite ve kilo gibi yaşam tarzı risk faktörlerini değiştirebilirsiniz. Bu yaşam tarzı değişiklikleri, insülin direnci olasılığınızı azaltabilir.

İnsülin Direncini Azaltmanın Yolları

İnsülin direncinin etkilerini azaltma şansı vardır ve bunu yapmak için birkaç etkili yol izlemek gerekir. İnsülin direncini tersine çevirmek ve tip 2 diyabet gibi sorunlara yakalanmamak adına atmanız gereken adımlar şunlardır:

• Düşük karbonhidratlı ya da ketojenik diyetler yapmak
• Sıkı bir egzersiz programı uygulamak
• Sağlıklı bir kiloya ulaşmak
• Doktorunuz tarafından verilen ilaçları kullanmak

Yukarıda sıralanan bu yöntemler, vücudun insülin ihtiyacını azaltmaya ve insanların sağlıklı bir şekilde kilo vermesine yardımcı olmaya yarar.

Tip 2 diyabet hastalığının en büyük nedenlerinden biri olan şeker bağımlılığı hakkında detayları öğrenmek için Şeker Bağımlılığı Nedir ve Nasıl Tedavi Edilir? yazımıza göz atabilirsiniz.