Maslow hiyerarşisi, Maslow teorisi ya da Maslow üçgeni; bireyin hayatı boyunca kendini başarmak ve ihtiyaçlarını karşılamak üzerine hazırladığı bir teoridir. Peki, Maslow ihtiyaçlar hiyerarşisine göre yaşamak nasıl olur? Bu teoride, kişinin psikolojik ihtiyaçlarından fizyolojik ihtiyaçlarına kadar hayatının hemen her anında ihtiyaç duyduğu ya da arayışı için çaba gösterdiği durumlara karşı bir sıralama sunulur. Kişi doğru sıralamayla ihtiyaçlarını karşılaması durumunda hem kendini başarabilecek hem de ihtiyaçlarını karşılayabilecektir.
Maslow Teorisi Nedir?
Maslow teorisi ya da bilinen bir diğer adı ile Maslow’un gereksinimler hiyerarşisi, Amerikalı araştırmacı psikolog Abraham Maslow’un 1943 yılında ortaya çıkarttığı psikoloji teorisi. Kişinin ideallerine uygun olarak farklılık gösteren ihtiyaçlarına yönelik, içerisinde barındırdığı daha “üst ihtiyaçlar”ı başarma çabasında olduğunu ve yine kişinin gelişimi adına içinde bulunduğu ihtiyaç kategorisinin vasfıyla şekillendiğini açıklar. Maslow’un kişilik kategorileri kendi aralarında bir şekil oluştururlar, kişinin göreceli olarak ihtiyaçlarına yönelik olarak bir gelişim kategorisi karşılık gelir. Kişi, belirli kategoride yer alan ihtiyaçları tam olarak gideremeden bir üst ihtiyaç kategorisine ulaşamaz. Böylece kişilik gelişme düzeyine geçemez.
Maslow, gereksinimleri şu şekilde kategorize etmektedir:
- Fizyolojik gereksinimler (nefes, besin, su, cinsellik, uyku, denge, boşaltım)
- Güvenlik gereksinimi (vücut, iş, kaynak, etik, aile, sağlık, mülkiyet güvenliği)
- Ait olma, sevgi, sevecenlik gereksinimi (arkadaşlık, aile, güven, başarı, diğerlerinin saygısı, başkalarına saygı)
- Saygınlık gereksinimi (kendine saygı, güven, başarı, diğerlerinin saygısı, başkalarına saygı)
- Kendini gerçekleştirebilme (erdem, yaratıcılık, doğallık, problem çözme, önyargısız olma, gerçeklerin kabulü)
Maslow’a göre kişi, gündelik olarak hangi gereksinimini yerine getirmek adına daha çok efor harcıyor ise o kategoride bulunmaktadır. Belirli bir gereksinim kategorisinde yer alan bütün ihtiyaçları tamamladığında birey bir üst kategoride yer alan ihtiyaçlara yönelmeye meyillenecektir. Maslow’un amacı, kişinin kendini başarması ile arasında olan diğer süreçlerde destek olmak ve engelleri ortadan kaldırmaktır.
Günümüzde Maslow Hiyerarşisi
İnsan temel ihtiyaçları yukarıda da belirttiğim üzere, teknoloji ve toplumsal yapı ile birlikte değişmiş ve gelişmiştir. Maslow teorisi, fizyolojik ihtiyaçların yanında kişisel ihtiyaçlarımızı ortaya çıkartan en temel teori olarak dikkat çekmektedir. Bu ihtiyaçları karşılamak ve bireyin refahını korumak adına sosyal bilimler başta olmak üzere doğa bilimleri ve mantık bilimlerinin de çalışmaları bulunmaktadır.
21. yüzyılda insanlık olarak hiç sahip olmadığımız erişebilirlik seviyesine ulaşmayı başarmış bulunmaktayız. Bunun sonucunda küreselleşen lüks tüketim öğeleri, bizim ihtiyaçlarımızdan uzaklaştırarak kapital tüketim anlayışına doğru odağımızı çekmektedir. Önce bireysel olarak yerimizi, zamanımızı ve imkanlarımızı belirleyerek adımlarımızı buna uygun şekilde atmalıyız. Doğru bir hedeflendirme şekli hazırlayarak, bir denge kurmalıyız.
Sosyal medya kullanmak, arkadaşlarla vakit geçirmek, bilgisayar oyunu oynamak, sigara içmek gibi alışkanlıklar ya da davranışlar normatif olarak bakıldığında gereksiz gibi görünebilir. Ancak bunlar da Maslow’a göre bir ihtiyaçtır. Ancak bunlara ayırdığımız zamanı, diğer gereksinimlerimize ayırmamamız sorun teşkil etmektedir. Önemli olan doğru bir şekilde planlı ve programlı yaşamaktır.
Benzer konularda içerikleri okumaktan hoşlanıyorsanız, önemli bir diğer teori olan evrim teorisine dair detayları Evrim Teorisi Nedir? yazımızda bulabilirsiniz.
