Militarizm ve antimilitarizm kavramları, günümüzde birçok alanda kullanılmaktadır. İlginçtir ki, çoğunlukla bu kavramlar semantik açıdan kelime anlamı bilinmeden kullanılır. Kavramların kullanıldığı yere göre anlam kazandığını ve bu yüzden anlamlarını bilmenin önemli olduğunu söylemek gerekir. Nitekim siyasi konuşmalar içerisinde kullanılmaya müsait olan bu kavramların, anlamının bilinmemesinden kaynaklı konunun istenmeyen noktalara sürüklendiğini de görebilmek mümkün. Bu yüzden “militarizm nedir?” ve “antimilitarist ne demek?” sorularına cevap vermek ve biraz olsun da kavram karmaşasının önüne geçmek, kavramların kullanıldığı bir alanda durumu anlamak için faydalı olacaktır.
Militarizm Nedir?
Militarizm kelime anlamı olarak, bir ülke içerisindeki her problemi askeri yöntemlere başvurarak ordu ile çözmek, bu sebeple silahlı kuvvetlere öncelik tanıma ve savaşa olan arzuyu belirtmektedir. İlk olarak, 1860’larda Fransız bir düşünür olan Pierre-Joseph Proudhon tarafından bulunan ve kullanılan militarizm, zaman içinde yaşanan olaylar ve tarihe geçen bazı isimler sayesinde bugüne kadara evrimleşerek gelmiştir.
Dünyanın en büyük militarist hareketi, 1. ve 2. Dünya Savaşları içerisinde Japonya ve Almanya’nın uyguladığı politikalar gösterilmektedir. Bu politikalar askerliğin zorunlu hale gelmesi gibi değişen ve katı olan durumları içerisinde barındırır. Militarizm bir noktada devletin üzerinde ordunun politik olarak önemli bir rolde bulunması anlamına da gelmektedir. Bu düşünceye göre savaş kaçınılması imkansız bir sonuçtur. Varlığını sürdürmek isteyen her güçlü devlet savaşa ihtiyaç duyar. O yüzden de her türlü savaşa karşı bir önlem almak zorundadır. Önlemler devletle ordunun yani silahlı kuvvetlerin birbiri içerisinde ilişkili olmasının asıl sebebidir.
Günümüzde militarist ülkeler çok fazla bulunmakla beraber bu görüşün en büyük örneği olarak Amerika Birleşik Devletleri görülmektedir. Elinde bulunan askeri hegemonya şu an en büyük militarist sistemlerden birisidir.
Militarizmin Ortaya Çıkışı
Fransızca olan “militaire” kelimesinden türemiş olan militarizm, Joseph Proudhon tarafında dünyaya getirilen bir akımdır. Bu akım yüzyıllar boyunca dünyada değişen ekonomik ve siyasi yapıyı, ülkeler arasında oluşan ve yaşanan fikir ayrılıklarını, askeri bir sistemle çözülebileceğini anlatmaya çalışmaktadır. Dönem geçtikçe de anlamının değiştiği ya da yeni anlamlarla tanımlandığı gözlenmektedir.
Bir militarizm araştırmacısı olan Wilfried von Bredow’a göre militarizm, “ordunun devlet içerisinde yönetim adına domine edici bir güce sahip olması” anlamına gelmektedir. Ordunun ve devletin yönetim biçiminin aynı anda sivil olan yapıyla alakalı birbirinden farklı görüşlere sahip olması günümüzde de mevcuttur.
Proudhon ile özdeşleşen başka bir kavram olan Anarşizm Ne Demek?
Militarizmin Etkileri
Militarist düşünce içerisinde hiyerarşik bir düzen olarak görünmektedir. Bu sistem siyasette üst mevkilerden olan askeri komutanların, alt kısımda yani halk konumunda da söz sahibi olmayanların erler gibi düşük rütbeli askerlerin olması anlamına gelmektedir. Bu yüzden de her daim ordunun çıkarları, halkın çıkarlarının önüne geçmektedir. Sistemle beraber gelen halka uygulanan baskı kimi yazarların eserlerine konu olmuş ve bilimciler tarafından da bu kavram eleştirilmiştir.
Eğer bir örnek vermek gerekirse, Virginia Wolf ilk kez militarist düşüncenin cinsiyetçilik üzerinde etkileri hakkında eleştirileri kaleme almıştır. Wolf’a göre, orduya sadece erkeklerin alınması, devletin kadın-erkek ayrımcılığı uyguladığını göstermektedir. Ordu korunmaya muhtaç bir biçimde tanımlamış olduğu kadına “asker annesi, kutsal anne” gibi sıfatlar vererek tekrar bir kadın-erkek ayrımı yaptığını göstermiştir. Wolf bu durumun çözümü olarak erkeklerin ve temel olan genel erkeklik anlayışının normalleştirilmesi için erkeklerin topluma tekrar kazandırılması gerektiğini ileri sürmüştür. Erkeklerin tekrar topluma girerek aslında kadının korunmaya muhtaç bir varlık olmadığını fark etmesinin gerekliliğini vurgulamıştır. Bu şekilde de kadına yüklenen sıfatların ortadan kalkmasını sağlamayı amaçlamıştır.
Antimilitarizm Ne Demek?
Antimilitarizm, silahlı olan bir eylemin karşıtlığı anlamına gelmektedir. Fakat bu tanım antimilitarizmin kelime anlamını tam olarak karşıladığı söylenemez. “Anti” kelimesi her önüne geldiği kelimenin karşıtı olarak karşımıza çıksa da antimilitarizm bir askeri yöntemin karşıtlığı anlamına gelmez.
Antimilitarizm ordunun baskın olması, usulsüz bir şekilde davranılması ve halkın devlet işleri yüzünden zulüm görmesine karşı çıkan bir görüştür. Ancak bu görüş yaşadığımız dönem içerisinde bazı insanlar tarafından yanlış anlaşılmaktadır. Antimilitarist görüşe sahip bir insanın direkt olarak devlet karşıtı olduğu sanılmakta ve ister istemez o kişinin üstüne bu atıf yüklenerek ezilmektedir. Fakat aslında olayın özü tam tersidir.
Antimilitarist olan bir birey devlet işlerinden uzak bir ordu düzeni ister. Bu düzenle beraber ordunun baskın olma durumu bir şekilde önlenmiş olur. Eğer ki, ordu ve siyaset yani devletin ta kendisi iç içe olursa, orduyu kontrol edebilecek bir kurum olmayacak ve bu durum ordunun en üst konuma olduğu bir sonucu getirecektir. O yüzden bu kavram ordu karşıtlığından ziyade savaş karşıtı olarak tanımlanabilir.
